ضرورت افزایش مشارکت در مرحله دوم چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری که قرار است جمعه پیش رو ۱۵ تیرماه برگزار شود، امری است که همه دغدغه‌مندان کشور فارغ از رویکرد جناحی و حزبی بر آن تاکید دارند.
در مرحله نخست این انتخابات، یکی از پایین‌ترین نرخ‌های مشارکت طی حدود نیم قرن حیات جمهوری اسلامی ایران رقم خورد و تنها ۳۹.۹ درصد از واجدان شرایط رای دادند. این در حالی است که رسانه‌های خارجی فارسی زبان با مانور روی نرخ مشارکت، در یک هفته گذشته با تقلای بیشتری مشارکت در دور دوم انتخابات را هدف قرار دادند.
این گزارش بر مبنای بررسی کمّی و کیفی محتوای کانال‌های تلگرامی رسانه‌هایی چون «رادیو فردا»، «بی بی سی فارسی»، «ایران اینترنشنال»، «دویچه وله فارسی» و «من و تو» در زمینه انتخابات ریاست جمهوری در بازه زمانی ۴۸ ساعته (از ابتدای ۱۱ تیر تا پایان روز ۱۲ تیرماه) که در آن مناظره‌های دو نامزد ریاست جمهوری برگزار شد، تهیه شده است.
مشارکت؛ آماج حمله ایران اینترنشنال، من و تو و بی بی سی
ایران اینترنشنال از مجموع ۱۱۳ پست با موضوع انتخاباتی، ۵۲ پست یا به عبارتی ۴۶ درصد را به موضوعاتی اختصاص داد که مشارکت انتخاباتی را هدف قرار می‌داد. به همین ترتیب، من و تو ۶۵ درصد از مجموع ۲۰ پست انتخاباتی، رادیو فردا ۱۲.۲ درصد از ۳۳ پست انتخاباتی ، دویچه وله فارسی ۱۱.۷ درصد از ۱۷ پست انتخاباتی و بی بی سی فارسی ۶.۵ درصد از ۹۳ پست انتخاباتی در کانال تلگرامی خود را به حمله به مشارکت اختصاص دادند.
این رسانه‌ها با القای گزاره‌هایی چون مهندسی انتخابات، ناکارآمد و نمایشی قلمداد کردن انتخابات، گزینشی خواندن نامزدهای تایید صلاحیت‌شده، ناامیدسازی مردم نسبت به اصلاح روندها، تلاش برای تعمیق شکاف میان مردم و حاکمیت از طریق یادآوری رخدادهای ۱۴۰۱، زیر سوال بردن جایگاه و امکانات رئیس‌جمهوری در نظام سیاسی، یکسان‌انگاری نتیجه پیروزی هر یک از نامزدها و ... تلاش کردند تا حد ممکن مشارکت در انتخابات را از عملیات روانی خود متاثر کنند.
تاکید بر تورم به ویژه در حوزه دارو، متهم کردن نامزدها به «رویافروشی» و دادن وعده‌های «ناممکن»، القای این گزاره که اصلاح‌طلبان صرفا وسیله‌ای برای افزایش مشارکت هستند و ... در همین راستا انجام شد.
این رسانه‌ها با اطلاق عنوان «سوپاپ اطمینان» یا «عامل حکومت» به اصلاح‌طلبان، تلاش کردند مشارکت در انتخابات را صرفا به منظور قوام و دوام جمهوری اسلامی و در عین حال، «تداوم وضع موجود» و تشدید انواع چالش‌های پیش روی مردم شناسایی کرده و آنان را نسبت به حضور پای صندوق آرا ناامید کنند.
در این رسانه‌ها همچنین گزاره‌هایی چون «تحریم انتخابات» به عنوان «کنشی فعال» و به مثابه «مقاومت مدنی» در برابر نظام معرفی و تبلیغ شد.
رسانه‌های معاند چقدر به جلیلی می‌تازند؟
یکی از محورهای مهم در رسانه‌ها حمله به نامزدها است تا از این طریق مشارکت انتخاباتی را هم هدف قرار دهند. در میان رسانه‌های مورد بررسی، دویچه وله ۱۷.۶ درصد، رادیو فردا ۱۵.۲ درصد، ایران اینترنشنال ۱۱.۵ درصد، من و تو ۱۰ درصد و بی بی سی فارسی ۵.۵ درصد از محتوای انتخاباتی در کانال تلگرامی خود را به حمله مستقیم یا غیرمستقیم به «سعید جلیلی» اختصاص دادند.
حمله به رویکرد و گفتمان جلیلی، متهم کردن جلیلی به «تندروی» و «جنگ‌طلبی»، تشریح «مخاطرات» و «هزینه‌های سنگین» انتخاب جلیلی برای حاکمیت، انتقاد از «حمایت نهادی و حاکمیتی از جلیلی» با طرح مسائلی چون ادعای تعطیلی کلاس‌های حوزه علمیه برای کمک‌گرفتن از طلاب به منظور تبلیغ در روستاها و حمایت «علیرضا زاکانی» (به عنوان شهردار تهران) و «محمدباقر قالیباف» (به عنوان رئیس مجلس) از جلیلی، زیر سوال بردن اظهارات جلیلی در مناظرات تحت عنوان راستی‌آزمایی اظهارات در خصوص فروش نفت، نرخ تورم و ... از محورهای برجسته در این رسانه‌ها بود که در بررسی آماری ما مورد توجه قرار گرفت.
رسانه‌های بیگانه چگونه پزشکیان را می‌کوبند؟
در میان رسانه‌های مورد بررسی، من و تو بیش از سایر رسانه‌ها به پزشکیان تاخت و ۲۰ درصد از محتوای انتخاباتی خود را به حمله به این نامزد انتخاباتی اختصاص داد. پس از آن ایران اینترنشنال در ۱۲.۳ درصد، بی بی سی فارسی در ۳.۲ درصد و رادیو فردا در ۳ درصد از محتوای انتخاباتی خود به «مسعود پزشکیان» تاختند. دویچه وله اما در بازه زمانی مورد بررسی و در عنوان هیچ مطلب اختصاصی، پزشکیان و شعارهای او را زیر سوال نبرد.
بیشترین هجمه به پزشکیان در خصوص اظهارات او در آذر ۹۳ در مورد نقشش در «الزام حجاب» برای زنان و دختران در دانشگاه و بیمارستان طی سال‌های نخست انقلاب، اظهارات او در خصوص لزوم «فیلترینگ در مواقع خاص»، تاکید بر «پیروی از رهبری و سیاست‌های کلی نظام» و ... است. از نگاه این رسانه‌ها برآیند کلی دولت تحت کنترل پزشکیان و جلیلی تفاوتی با هم نخواهد داشت.
این رسانه‌ها پیاپی تاکید می‌کنند که مسائلی چون سیاست خارجی به ویژه بحث مذاکرات و تحریم، تابع سیاست‌های رهبری است و وعده‌هایی که پزشکیان در این زمینه می‌دهد، در اختیار او نبوده و قابل پیاده‌سازی نیست.
اظهارات پزشکیان در مناظره نخست در خصوص «اعدام» رقیب یکی دیگر از محورهای انتقادی است. من و تو در این زمینه نوشت: مخالفان جمهوری اسلامی می‌گویند پزشکیان علی‌رغم تلاش برای آنکه مخالف و متضاد با رقبایش از جناح دیگر دیده شود، در نقض حقوق بشر و سرکوب از رویکرد مرسوم جمهوری اسلامی پیروی می‌کند.
در این میان ایران اینترنشنال ۳.۵ درصد از محتوای انتخاباتی خود را به حمایت از پزشکیان اختصاص داد. این حمایت در نحوه راستی‌آزمایی سخنان پزشکیان در مناظرات و تایید اظهارات او در خصوص تامین کسری بودجه دولت از بورس، بدترین وضعیت تورم و تورم ۴۰ درصدی در دولت شهید رئیسی و ... است.
در مجموع حمله به نامزدهای انتخاباتی را هم می‌توان در راستای تلاش رسانه‌های معاند برای ناامید کردن مردم نسبت به کارآمدی انتخابات در اصلاح امور و ضربه زدن به مشارکت ارزیابی کرد.
اگر بخواهیم حمله به نامزدها را هم به نوعی حمله به مشارکت برآورد کنیم، به این ترتیب می‌توان گفت من و تو ۹۵ درصد، ایران اینترنشنال ۶۹.۸ درصد، رادیو فردا ۳۰.۴ درصد، دویچه وله ۲۹.۳ درصد و بی بی سی ۱۵.۲ درصد از محتوای انتخاباتی کانال تلگرامی خود را روی خط کاهش مشارکت انتخاباتی تنظیم کرده و انتشار دادند؛ ضمن اینکه در میان این رسانه‌ها من و تو، ایران اینترنشنال و بی بی سی فارسی، بیشترین درصد حمله مستقیم به مشارکت را داشتند.
