پشه ها کیم زارینس، استاد دانشگاه ایالتی ساکرامنتو را دوست دارند. علاقه حشرات به زارینس به حدی افراطی است که پسر ۱۸ساله او دوست دارد با او بیرون برود، چون او به عنوان طعمه عمل می‌کند و پسرش می‌داند همراه مادرش از گزند حشرات در امان خواهد بود!
حالا آهن‌رباهای پشه‌ای مانند زارینس به کمک دانشمندان آمده‌اند تا مشخص شود چه چیزی این خونخواران تشنه را جذب می‌کند.
پشه‌ها غیر از مزاحمت، می‌توانند ناقل بیماری‌های ویرانگری مانند زیکا، تب دنگی، مالاریا و بیماری نیل غربی باشند و مسئول بیش از یک میلیون مرگ در سال هستند. در حالی که از نظر تاریخی، پشه‌ها در آب و هوای گرمسیری شیوع بیشتری داشته‌اند، پشه‌های حامل ارگانیسم‌های بیماری‌زا با گرم شدن سیاره، گستره‌شان را افزایش داده‌اند و بخش‌هایی از ایالات متحده مانند کانکتیکات، کالیفرنیا و آریزونا را هم دربرگرفتند.
پشه‌ها از نشانه‌های مختلفی برای حرکت به سمت هدف خود استفاده می‌کنند. برای پشه‌ها «بو» مهم‌ترین چیزی است که افراد را از سایرین متمایز می‌کند و برخی از پشه‌ها برای جستجوی بوی منحصر به فرد ما تکامل یافته‌اند. آن‌ها از فاصله ۲۰۰ فوتی، انبوه دی‌اکسید کربنی که ما با هر نفس بازدم می‌کنیم، دنبال می‌کنند. آن‌ها در فاصله چند فوتی، بوی پاها، زیر بغل و پوست ما را استشمام می‌کنند. در فاصله حدود ۵۰ فوتی، آن‌ها شروع به دیدن ما به شکل سایه‌های تیره در برابر نور می‌کنند. در نهایت، منابع گرما، آن‌ها را به منتخب‌ترین مکان‌های فرود هدایت می‌کند، در حالی که گیرنده‌های چشایی روی پای‌هایشان به آن‌ها کمک می‌کند در مورد مکان نیش زدن تصمیم‌گیری کنند.
پشه‌ها چه بوهایی را دوست دارند؟
دی‌یِگو جیرالدو، عصب‌شناس دانشگاه جانز هاپکینز و یکی از نویسندگان مطالعه جدید که مشخص می‌کند بوی انسان، آنوفل گامبیا، پشه آفریقایی ناقل مالاریا را به خود جذب می‌کند، می‌گوید: «اینکه پشه‌ها چقدر در شناسایی ما خوب هستند، بسیار شگفت‌انگیز است.» این مطالعه برای اولین بار نشان می‌دهد که پشه‌ها می‌توانند بین چند نفر در یک فضای بزرگ به شکل واضح و مشخصی تمایز قائل شوند.
عرصه مورد استفاده در آزمایش جیرالدو از طریق مجاری هوا به هشت چادر متصل بود که بوهای هر یک از ساکنان چادر را روی یک دیسک سیاه و گرم‌شده واقع در فضای آزمایشی، به یک نقطه مرکزی می‌رساند. دوربین‌های مادون قرمز حرکات پشه‌هایی را که روی هر دیسک فرود می‌آمدند، ثبت می‌کرد. در طول آزمایش، پشه‌ها چهار برابر بیشتر جذب دیسکی می‌شدند که بیشترین پشه‌ها را جذب خود کرده بود (در قیاس با سوژه‌ای که کمترین پشه‌ها را جذب کرده بود). جیرالدو می‌گوید: «این موضوع سبب می‌شود حتی در موقعیت‌های پیچیده با منابع بوی متعدد، پشه‌ها برخی افراد را به دیگران ترجیح دهند.»
در مرحله بعد، محققان با استفاده از ابزاری که می‌تواند گازهای تشکیل‌دهنده نمونه را به اجزای سازنده آن جدا کند، مواد شیمیایی موجود در مشخصات بوی هر فرد را شناسایی کردند. اِستفانی رانکین تِرنِر، شیمیدان جانز هاپکینز می‌گوید: «با این حال، بوی انسان بسیار پیچیده است. در بوهای انسان، ترکیبات شیمیایی زیادی وجود دارد که قبلاً هیچ کس آن‌ها را طبقه‌بندی نکرده است.» محققان برای محدود کردن این حوزه، روی مواد شیمیایی تشکیل‌دهنده بوی انسان، تمرکز کردند.»
تجزیه و تحلیل آن‌ها ۱۵ ترکیب موجود در هوا را نشان داد که در بوهای تولیدشده توسط همه افراد وجود داشت. اما غلظت این مواد شیمیایی مختلف بود که تعیین می‌کرد چقدر احتمال دارد پشه‌ها آن‌ها را نیش بزنند. ترنر می‌گوید: «اگر ترکیبی وجود داشته باشد که پشه‌ها واقعاً آن را دوست داشته باشند و یک نفر مقدار زیادی از آن را منتشر کند، پس این پتانسیل وجود دارد که جذابیت آن فرد برای پشه‌ها افزایش یابد.»
پشه‌ها به‌ویژه فریب اسیدهای کربوکسیلیک را خوردند، دسته‌ای از اسیدهای چرب موجود در عرق انسان که رایحه آن‌ها گاهی با کره یا پنیر فاسد مقایسه می‌شود و این تاییدی بر کارهای قبلی است که ترجیح مشابهی را در گونه‌های دیگر پشه نشان داده است. ما این اسیدها را در چربی پوست‌مان تولید می‌کنیم، لایه روغنی که از پوست ما محافظت می‌کند، اما این اسیدها همچنین زمانی ساخته می‌شوند که میکروب‌های مفیدی روی سطح پوست ما، ترشحات ما را هضم کنند.
حشرات همچنین جذب اَسِتوئین می‌شوند که توسط میکروب‌های پوست تولید می‌شود. ترنر می‌گوید: «بنابراین، حتمی به نظر می‌رسد میکروبیوم پوست ما نقش مهمی در نحوه بویایی و جذابیت ما برای پشه‌ها ایفا می‌کند.»
در حالی که عواملی مانند بارداری، وضعیت بیماری یا آنچه می‌خوریم و می‌نوشیم می‌توانند بر بوی ما اثر بگذارند، برخی از ویژگی‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای ثابت است و در طول ماه‌ها و حتی سال‌ها ثابت باقی می‌ماند. این موضوع با این مشاهدات مطابقت دارد که افراد خاصی مانند زارینس، استاد انگلیسی، پشه‌ها را به خود جذب می‌کنند.
متیو دی گنارو، متخصص ژنتیک پشه در دانشگاه بین‌المللی فلوریدا، می‌گوید: «بسیاری از ما در این حوزه می‌خواهیم بفهمیم چه چیزی یک فرد را برای پشه‌ها جذاب‌تر از فرد دیگر می‌کند، چون این راز ممکن است به ما اجازه دهد نسل بعدی را در مقابل پشه‌ها، دفع‌کننده کنیم.»
گول زدن پشه‌ها
از شامپو گرفته تا دئودورانت و صابون؛ بیشتر مردم هر روز از محصولات مراقبت شخصی استفاده می‌کنند و اگر بوی بدن بتواند پشه‌ها را جذب کند، پس شاید استفاده از این محصولات و نشستن بوهای آن‌ها روی پوست آن‌ها را گیج کند. اما واقعیت پیچیده‌تر است، همانطور که دانشمندان در یک مطالعه تازه کشف کردند چگونه صابون‌ها بر توانایی پشه‌ها برای ردیابی ما اثر می‌گذارند.
محققان برای آزمایش اولیه خود، تعداد دفعات نشستن پشه‌ها روی آستین نایلونی بازوی شسته نشده یک فرد را با آستین نایلونی بازوی شسته شده همان سوژه مقایسه کردند. این آزمایش در چهار فرد مختلف و چهار صابون مختلف از جمله برندهایی مانند دیال و نِیتیو تکرار شد.
در کمال تعجب محققان، در برخی موارد، شستن تعداد پشه‌ها را افزایش داد، به این معنا که صابون جذابیت آن فرد را برای پشه‌ها افزایش داده بود. اما این اثر ثابت نبود، برای مثال، صابون‌های داو و سیمپِل تروث برخی (و نه همه) افراد را برای پشه‌ها جذاب‌تر می‌کرد، در حالی که به نظر می‌رسید صابون نِیتیو جذابیت مردم را کاهش می‌داد.
برخلاف انتظارات، محتویات شیمیایی صابون ممکن است نسبت به نحوه واکنش آن محتویات با شیمی بدن فردی که از آن استفاده می‌کند، اهمیت کمتری داشته باشد. کلمنت وینوگر، متخصص عصبی در ویرجینیا تِک و یکی از نویسندگان این مقاله می‌گوید: «تمام صابون‌هایی که ما استفاده کردیم تا حد زیادی ترکیبی به نام لیمونن داشتند که یک دافع پشه شناخته‌شده است، اما سه صابون از چهار صابون در واقع جذب پشه‌ها را افزایش دادند.». بنابراین، همین ماده شیمیایی بسته به غلظت آن و نحوه ترکیب آن با سایر مواد شیمیایی طبیعی موجود در پوست انسان، می‌تواند برای پشه‌ها جاذبه یا دافعه داشته باشد. وینوگر حدس می‌زند که در طبیعت، شاید یک ترکیب از مواد شیمیایی توسط پشه به معنای «گیاه» تفسیر شود، در حالی که نسبت متفاوتی از همان ترکیب ممکن است «انسان» تفسیر شود.
ماریا اِلِنا دی اوبالدیا، متخصص عصب‌شناسی که بویایی پشه‌ها را در دانشگاه راکفلر مطالعه کرده و در این مطالعه شرکت نداشته، از پیچیده بودن نتایج تعجب نکرده است. از آنجا که انسان‌ها برای چرخه زندگی برخی پشه‌ها بسیار مهم هستند (ماده‌ها قبل از اینکه بتوانند تخم تولید کنند به یک وعده غذایی خون نیاز دارند)، این حشرات زیرک در مکانیسم تشخیص افراد، مقداری بیش از نیاز، تکامل یافته‌اند. دی اوبالدیا می‌گوید: «آن‌ها نمی‌توانند فقط به یک سیگنال متکی باشند، به همین دلیل به یک سیستم بسیار قوی برای تشخیص طیفی از بوها مجهز شده‌اند که تشخیص آن واقعاً دشوار است».
در مرحله بعدی مطالعه محصولات شخصی، محققان آستین‌های نایلونی از آزمایش اولیه را تجزیه و تحلیل کردند تا ترکیباتی از مواد شیمیایی مرتبط با جاذبه و دافعه پشه را انتخاب کنند. آن‌ها با این داده‌ها، یک ترکیب جاذب و یک ترکیب دافع طراحی کردند و آن‌ها را با سوژه پنجمی که جزو آزمایش‌های قبلی نبود، آزمایش کردند. وقتی به پشه‌ها دو انتخاب بین آستینی با ترکیب جاذب و آستینی با روغن معدنی داده شد، پشه‌ها از ترکیب جذاب استقبال کردند. به طور مشابه، پشه‌ها بین آستین حاوی مخلوط دافع و آتسین حاوی روغن معدنی، دومی را انتخاب کردند.
بهترین راه‌های دفع پشه
تحقیقات برای ابداع مواد دافع ایمن هنوز در مراحل اولیه است، اما دانشمندان ایده‌های اولیه‌ای بر اساس علم کنونی ارائه کردند. ویناگر پیشنهاد کرده محصولاتی با رایحه نارگیل را امتحان کنید، چون این رایحه با صابونی مرتبط است که به طور مداوم پشه‌ها را دفع می‌کرد. و از آنجا که شاید جذب پشه‌ها به بوی بدن شما بستگی داشته باشد، صابون‌های مختلف را آزمایش کنید تا ببینید کدام یک در دفع پشه‌ها بهتر عمل می‌کند.
لاهوندِرِی اتخاذ استراتژی‌هایی را توصیه می‌کند که محققان پشه در این زمینه استفاده می‌کنند: «وقتی پشه‌ها را جمع‌آوری می‌کنیم، آستین‌های بلند و لباس‌های رنگ روشن می‌پوشیم، چون پشه‌ها جذب رنگ‌های تیره می‌شوند.»
اما بهترین دفاعی که در برابر پشه‌ها داریم، دفاع‌های سنتی مانند DEET است که اگر قصد دارید در مناطقی باشید که پشه‌های ناقل بیماری دارد، بهتر است از آن‌ها استفاده کنید. دافع‌های طبیعی مانند روغن اکالیپتوس لیمو هم می‌تواند موثر باشد، اما ماندگاری آن‌ها کم است. دی جنارو ساکن فلوریدا به یاد می‌آورد: «در دوره شیوع ویروس زیکا، من هر روز دیت مصرف میکنم (اسپری پوست برای دفع پشه). وقتی طبق دستور از آن‌ها استفاده کنید ایمن هستید. این محصول در برابر کنه‌ها عالی عمل می‌کند.»
امیدواریم در آینده بتوانیم میکروبیوم پوست انسان را بهتر درک کنیم و یک محلول پروبیوتیک بسازیم که این میکروبیوم را دستکاری کند تا از مردم در برابر نیش پشه محافظت کند. میکروبیوم‌های پوستی متنوع‌تر، که در ظرف کشت می‌شوند، در قیاس با جمعیت‌های کم‌تنوع، بوهای کمتری منتشر می‌کنند که پشه‌ها را جذب کند.
دی اوبالدیا می‌گوید اگر بخواهیم تکامل پشه‌ها را دور بزنیم، پیگیری تحقیقات بسیار مهم است. به عنوان مثال، برخی از گونه‌های پشه زمان زودتری از روز شروع به تغذیه کرده‌اند، یعنی قبل از فرا رسیدن شب و برپا شدن پشه‌بندها. درک اینکه پشه‌ها چگونه ما را در محیط پیدا می‌کنند و ما چگونه آن‌ها را جذب می‌کنیم، به ما کمک می‌کند مواد دافع موثرتری تولید کنیم.»
