کشورهای همسایه افغانستان تاکنون نشست‌ها و جلسات متعددی را با دستور کار ارائه راهکار برای حفظ تمامیت ارضی ، استقلال این کشور و کاهش بحران‌ها و چالش‌های موجود برگزار کرده‌اند و در دومین نشست گروه تماس منطقه‌ای برای افغانستان که به میزبانی تهران برگزار شد تلاش کردند تا در پرتو همکاری و همگرایی منطقه‌ای، در جهت صلح، ثبات و توسعه افغانستان گام بردارند.
همسایگان افغانستان معتقدند صلح و ثبات منطقه وابسته به صلح و ثبات در افغانستان است و ابتکارات منطقه‌ای با محوریت کشورهای همسایه می‌تواند نقش بسزایی در حل و فصل مسائل این منطقه داشته باشد.
این در حالی است که حاکمان فعلی کابل علیرغم این که در نشست کابل حضور داشته و تاکید کردند که «افغانستان نمی‌خواهد منطقه دچار ناامنی شود و کابل برای امنیت منطقه اهمیت خاصی قائل است»، در دومین نشست گروه تماس منطقه‌ای برای افغانستان شرکت نکردند، حسن کاظمی قمی نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان در این زمینه اظهار داشت: ما از حکومت سرپرستی افغانستان برای شرکت در این نشست دعوت کرده بودیم، نامه‌ای از طرف ما برای آنها جهت شرکت در این نشست ارسال شده بود البته این نامه پیامی از چهار کشوری بود که در این گروه و نشست حضور دارند و این نشست تریبون خوبی بود که آنها(حکومت سرپرستی افغانستان) می‌توانستند از آن استفاده کنند و البته تصمیم گیری در این زمینه در اختیار خودشان بود که از این تریبون استفاده کنند یا نه و آنها در نهایت این تصمیم را گرفتند و صاحب اختیار خودشان بودند.
همچنین کشورهای همسایه افغانستان بر این باور هستند که بسیاری از مشکلات کنونی در این کشور به دلیل حضور طولانی و بی نتیجه آمریکا در افغانستان است که آسیب‌ها و خسارت‌های زیادی را بر جای گذاشت و اکنون نیز در رقابت با برخی از کشورهای منطقه‌ای در تلاش هستند تا به نوعی دیگر نفوذ خود را در افغانستان تقویت کنند.
کاظمی قمی نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان با بیان این که شرکت کنندگان در دومین نشست گروه تماس منطقه‌ای برای افغانستان بر نقش مخرب آمریکا در این کشور تاکید داشتند، گفت: آنچه امروز در افغانستان به جا مانده ناشی از اشغالگری است. آمریکایی‌ها باید پاسخگو باشند، اینگونه نیست مشکلاتی برای امنیت و مردم یک کشور ایجاد کنند و بعد بروند، الان هم که رفته‌اند دست از شرارت بر نمی‌دارند.
وی خاطرنشان کرد: از هر ابتکار سازنده‌ای حمایت می‌کنیم، واقعیت این است آمریکا نه در افغانستان، بلکه در غرب آسیا و یا در کدام جغرافیا نقش سازنده‌ای را ایفا کرده است؟ در افغانستان، عراق یا یمن دیدیم چه شد؟ در عراق شکست خوردند، مجبور شدند نیروهای نظامی را شبانه فراری دهند.
نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان افزود: بزرگ‌ترین کمک آمریکا این است دست از حمایت از تروریست‌ها بردارد، تعریف آمریکا از امنیت با تعریف مردم منطقه متفاوت است، بزرگ‌ترین کمک آمریکا این است دست از حمایت از تروریست‌ها بردارد، امروز به اقدامات تروریستی دامن می‌زند، از داعش حمایت می‌کند؟
علی باقری سرپرست وزارت امور خارجه نیز در پیامی به دومین نشست گروه تماس منطقه‌ای که در تهران برگزار شد، تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران همواره از تمامی ابتکارات سازنده ای که برای صلح و ثبات و توسعه افغانستان صورت گرفته حمایت نموده است و در صدر این ابتکارات اجلاس وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان و فرمت مسکو است که در سه سال گذشته جمهوری اسلامی ایران از شرکت‌کنندگان فعال آنها بوده است.
وی خاطرنشان کرد: سرنوشت جمعی ما ایجاب می‌کند که در روند دستیابی به موفقیت یک دولت کامیاب، برآیند منفعت ملی خود را در حرکت جریانی منطقه محور تبیین نماییم. از این رو حرکت به سمت همسان سازی ارزشهای منطقه محور، گام بلندی در مسیر آغاز مذاکراتی است که می‌تواند ما را به سوی پیمان های دو جانبه و چند جانبه با افغانستان هدایت نماید.
این دیپلمات ارشد کشورمان همچنین بیان کرد: با نگاهی به مذاکرات، تصمیمات و بیانیه های مشترک دو اجلاس همسایگان و منطقه ای یاد شده به راحتی می توانیم نقش مثبت کشورهای منطقه را برای ایفای نقش سازنده در صلح، ثبات، توسعه و آینده افغانستان شاهد باشیم. مهمترین پیام مشترک نشستهای منطقه ای و همسایگان برای افغانستان این بوده است که نباید صرفاً به بیان و تکرار مشکلات موجود در افغانستان اکتفا نمود، بلکه باید در کنار بیان مشکلات، راه حل ها و راهکارهای برون رفت از چالشها و مشکلات را هم بیان نمود.
علاوه بر این حضور گروه‌های افراطی و تروریستی با حمایت برخی کشورهای غربی در افغانستان زمینه ساز نگرانی‌ها و نا امنی‌ها در این کشور شده است که به بی‌ثباتی در این جغرافیا دامن می‌زند و بسیاری دلایل گوناگون دیگر موجب شد تا کشورهای همسایه افغانستان با تشکیل گروه تماس منطقه‌ای و برگزاری نشست‌ها و گفت‌وگوها راهکارها و دیدگاه‌های موثر بر حل مسائل در این کشور را جهت صلح و ثبات در افغانستان ارائه دهند.
فرزاد رمضانی بونش پژوهشگر ارشد مسائل منطقه‌ای معتقد است با توجه به تداوم بحران‌های منطقه‌ای، حضور گروه‌های تروریستی در افغانستان، عدم شکل‌گیری دولت فراگیر، بحران مهاجرین، مسائل حقوق بشر و... به نظر می رسد این بحران‌ها همچنان ادامه دارد. به همین دلیل بازیگران منطقه‌ای به این نتیجه رسیده‌اند تداوم وضعیت کنونی پیامدهای منفی و بیشتری برای آینده منطقه دارد.
وی اظهار داشت: در چنین شرایطی تداوم گفت‌وگوها می‌تواند راهی برای کاهش بحران‌ها و مقابله دسته جمعی راهی بهتر و موفق تر برای رسیدن به صلح و ثبات و آینده است.
به نظر می‌رسد مساله افغانستان و بحران‌هایی که گریبان‌گیر این کشور در دوره طولانی اشغال توسط آمریکایی‌ها شده، با توجه به اهمیت و حساسیت آنها همچنان مورد توجه کشورهای همسایه است، زیرا امنیت افغانستان می‌تواند امنیت همسایگان را تامین کند. هنوز مساله قاچاق، بحران‌های انسانی، تروریسم از مهم ترین دغدغه‌ها و نگرانی‌های کشورهای همسایه افغانستان به شمار می‌رود.
واقعیت مساله این است که هر کدام از بازیگران منطقه‌ای به نوعی نسبت به مسائل افغانستان ذی نفع هستند و هر کدام از کشورهای منطقه به دلیل تضارب قومی، نژادی و یا زبانی منافعی را برای خود تعریف کرده‌اند، اما پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران مبنی بر این‌که در قالب گروه تماس منطقه‌ای کشورها با هم‌فکری و همکاری بتوانند به یک تصمیم جمعی برسند ایده‌ای است که نه تنها صلح و ثبات را در افغانستان فراهم می‌کند؛ بلکه تاثیر این امنیت و ثبات هم بر کشورهای همسایه و منطقه خواهد بود در حالی که اگر ناامنی در افغانستان وجود داشته باشد دیر یا زود به کشورهای همسایه نیز نفوذ خواهد کرد.
جمهوری اسلامی ایران به هر ابتکاری که مسیر را برای حکومت سرپرست به عنوان حکومت مسئولیت مدار کمک کند، کمک خواهد کرد، اما اگر قرار است چیزی تحمیل شود و یا نتیجه ای نداشته باشد، دلیلی ندارد از آن ابتکار دفاع کنیم.
دومین نشست گروه تماس منطقه‌ای تهران فرصت خوبی برای تبادل راهکارها و دیدگاه‌های بازیگران مهم منطقه‌ای بود تا نسبت به آینده منطقه چشم انداز روشنی را ترسیم کنند زیرا به خوبی واقف هستند که تحولات افغانستان بر محیط پیرامونی اثرگذار است و تنها راهکار برای برون رفت از بحران‌ها و مشکلات، این است که از طریق ابتکارات منطقه‌ای به تصمیم جدی و جمعی برای حل مشکلات دست یابند.
