مصرف زیاد قند و شکر در رژیم غذاییِ روزانه تبعات ناگواری مثل اضافه وزن، چاقی، ابتلا به دیابت، ابتلا به سرطان، پیری زودرس و ... دارد که شاید جبران این تبعات گاهی ناممکن باشد، اما خیلی از افراد برای در امان ماندن از این تبعات، از آن طرف بام می‌افتند و قند و شکر را به طور کامل از برنامه غذایی روزانه خود حذف می‌کنند. حتی میوه‌ها را! در حالی که متخصصان تغذیه تاکید دارند که گروه میوه‌ها هرگز نباید از سبد غذایی کنار گذاشته شوند. چراکه برای بدن بسیار ضروری هستند و حذف آنها آسیب‌های زیادی به سلامت وارد می‌کند.
وقتی می‌گوییم قند، منظور «تمام قندهای طبیعی» مثل قند و شکر سفید که از نیشکر و چغندرقند به دست می‌آیند، قند میوه‌ها، توت خشک، خرما، کشمش، قند موجود در بیسکوییت‌ها، شکلات و ... و نیز تمام قندهای مصنوعی یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی هستند. ما تا کجا مجاز هستیم که قندهای طبیعی و مصنوعی را روزانه مصرف کنیم؟ آیا لازم است برای حفظ تناسب اندام و سلامت جسم، همه آنها را از رژیم خود حذف کنیم؟
کدام قندها را حذف کنیم؟
دکتر مریم مظاهریون، دکترای تخصصی تغذیه و رژیم‌درمانی و عضو انجمن علمی تغذیه ایران معتقد است که حذف همه انواع قندها از برنامه غذایی روزانه، کاری نادرست است. چون مثلا میوه‌ها سرشار از قند فروکتوز هستند. بنابراین ما نمی‌توانیم همه قندها را از رژیم خود حذف کنیم.
دکتر مظاهریون توضیح کوتاهی درباره انواع قند می‌دهد و می‌گوید: قندها، نشاسته و فیبرها به گروهی تعلق دارند که کربوهیدرات نامیده می‌شوند. ما دو نوع قند داریم؛ طبیعی و مصنوعی. قند طبیعی شامل قند و شکر سفید است که گلوکز نام دارد، قند موجود در میوه‌ها که به آن فروکتوز می‌گویند، و قند موجود در شیر که به آن لاکتوز گفته می‌شود. قندهای مصنوعی هم قندهای تولید دست انسان هستند که در محصولات رژیمی استفاده می‌شوند و انواع زیادی دارند و ساخارین، سوکرالوز و اسپارتام تعدادی از آنها هستند.
شما می توانید قند و شکر سفید و نیز محصولاتی که در آنها از شکر استفاده شده را کاملا حذف کنید اما حذف کامل میوه‌ها، توت، خرما و انجیر توصیه نمی‌شود
عضو انجمن علمی تغذیه ایران تاکید می‌کند: بهتر است قندهایی مثل آبنبات، شکلات و خود قند سفید که معمولا همراه چای مصرف می‌شوند را از رژیم خود حذف کنیم، قندهای مصنوعی را هم در حد متعادل استفاده کنیم. البته بعضی‌ها این کار را می‌کنند اما به جای آن، به مصرف بی‌رویه قندهای طبیعی مثل توت خشک و خرما و انجیر خشک رو می‌آورند. در حالی که مصرف این خوراکی‌ها هم به میزان فراوان به مرور زمان می‌تواند هم باعث افزایش وزن شود و هم به سلامت ما صدمه بزند.
دور این قندها را هرگز خط نکشید
دکتر مظاهریون می‌گوید: خیلی از مراجعین وقتی به آنها می‌گوییم خرما، توت، کشمش و انجیر چاق‌کننده هستند، تعجب می‌کنند. در حالی که حتی قندهای طبیعی اگر به میزان زیاد مصرف شوند، می‌توانند سبب چاقی و بروز سایر عوارض شوند. درضمن وقتی شما میزان زیادی قند وارد بدن خود می‌کنید، سطح قند خون شما ناگهان افزایش پیدا می‌کند و بدن برای جبران این مساله، انسولین بیشتری تولید می‌کند. انسولین هم باعث کاهش قند خون می‌شود. افت قند خون سبب می‌شود که شما تمایل به خوردن یک ماده غذایی شیرین پیدا کنید. و این سیکل معیوب دائم تکرار می‌شود و به مرور زمان باعث افزایش وزن شما می‌شود. مساله تنها افزایش وزن هم نیست. بیماری‌های مختلف در کمین سلامت ما هستند.
عضو انجمن علمی تغذیه ایران تاکید می کند: مصرف توت، کشمش و خرما مشکلی ندارد اما به میزان متعادل. نباید در مصرف آنها زیاده‌روی شود. درضمن شما می توانید قند و شکر سفید و نیز محصولاتی که در آنها از شکر استفاده شده مثل بیسکوییت و کیک و ... را به طور کامل حذف کنید و حذف آنها نه تنها هیچ ضرری برای سلامتی ندارد، بلکه کلی هم فایده دارد. اما حذف میوه‌ها، توت، خرما و انجیر توصیه نمی‌شود. توصیه این است که این قندها در حد متعادل مصرف شوند.
قندهای مصنوعی هم بدون عوارض نیستند
قندهای طبیعی همان طور که از اسمش پیدا است، به صورت طبیعی در انواع میوه‌ها، سبزیجات و شیر وجود دارد و جزئی از ذات آن مواد غذایی هست. اما قندهای مصنوعی یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی به صورت مصنوعی تولید و تهیه می‌شوند و همان طور که از نامش معلوم است، برخلاف قندهای طبیعی کالری بسیار کمی دارند.
قندهای مصنوعی هم بدون عوارض نیستند. مثلاً آسپارتام می‌تواند سبب بروز برخی از سرطان‌ها شود و نیز خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش می‌دهد
دکتر مظاهریون می‌گوید: البته قندهای مصنوعی هم بدون عوارض نیستند. بنا بر مطالعاتی که جدیداً انجام شده، ثابت شده که مثلاً آسپارتام که تا سال‌های قبل به وفور در انواع نوشابه‌ها و شیرینی‌های رژیمی و محصولات رژیمی استفاده می‌شد، می‌تواند سبب بروز برخی از سرطان‌ها شود.
این دکترای تغذیه اضافه می‌کند: حتی نتایج بعضی از مطالعات نشان می‌دهد افرادی که به مقدار زیاد از آسپارتام استفاده می‌کنند، خطر ابتلا به سکته مغزی در آنها افزایش پیدا می‌کند. درست است که این قند کالری ندارد اما می‌تواند به صورت غیر مستقیم سبب تحریک اشتها شود و تحریک اشتها باعث می‌شود که شما غذای بیشتری مصرف کنید و همین امر موجب افزایش وزن و چاقی و ... می‌شود.
میوه‌ها را حذف نکنید
خیلی از افراد برای رسیدن به تناسب اندام، تمام انواع میوه‌ها را از برنامه خود حذف می‌کنند و معتقدند که میوه‌ها کربوهیدرات بالایی دارند. اما دکتر مظاهریون تاکید می‌کند که حذف میوه به هیچ عنوان در هیچ رژیمی توصیه نمی‌شود.
او می‌گوید: در بعضی از رژیم‌ها مثل رژیم کتوژنیک میوه کاملا حذف می‌شود. در حالی که میوه‌ها علاوه بر اینکه سرشار از مواد مغذی و ویتامین‌ها هستند و فیبر فراوانی دارند که برای عملکرد دستگاه گوارش لازم و ضروری هستند و حذف آنها را هیچ جامعه علمی توصیه نمی‌کند.
این دکترای تغذیه ادامه می‌دهد: افرادی هم هستند که در مصرف میوه زیاده‌روی می‌کنند و تصورشان اسین است که چون میوه قند طبیعی دارد، هیچ ضرری ندارد. خیلی از مراجعین اظهار می‌کنند که ما شام را حذف و میوه را جایگزین آن کرده‌ایم و نمی‌دانیم چرا وزن‌مان کاهش پیدا نمی‌کند. حجم مصرف میوه این افراد به عنوان وعده شام به قدری زیاد است که کالری خیلی زیادی وارد بدن‌شان می‌شود و همین سبب می‌شود که وزن فرد کاهش پیدا نکند.
دیابتی‌ها چه کنند؟
خیلی از افراد مبتلا به دیابت هستند و دوست دارند بدانند تا چه اندازه مجاز هستند قندهای طبیعی را در برنامه غذای روزانه خود بگنجانند. خیلی از آنها هم تصور می‌کنند توت خشک و کشمش هیچ ضرری ندارند و می‌توانند یک کاسه توت را همراه چای خود بخورند. دکتر مظاهریون در این زمینه می‌گوید: افراد دیابتی می‌توانند توت خشک یا سایر قندهای طبیعی را همراه چای یا به تنهایی مصرف کنند اما باید در مصرف قندهای طبیعی هم تعادل را رعایت کرد. البته برای این افراد مصرف توت خشک و انجیر خشک ارجحیت دارد.
اگر در زندگی تعادل، تنوع و تعقل را پیش بگیریم، می‌توانیم از همه گروه‌های غذایی مصرف کنیم. این مطلب را دکتر مظاهریون می‌گوید و توضیح می‌دهد: تنوع یعنی از همه گروه‌های مواد غذایی مصرف شود، تعادل یعنی اینکه زیاده‌روی در مصرف ماده غذایی خاصی نداشته باشیم و تعقل هم یعنی اینکه انتخاب‌های آگاهانه و صحیحی داشته باشیم.
متاسفانه در بعضی از رژیم‌ها مثل کتوژنیک میوه کاملا حذف می‌شود. در حالی که حذف میوه را هیچ جامعه علمی توصیه نمی‌کند.
عضو انجمن علمی تغذیه ایران می‌گوید: یکی از راه‌های کمک به انتخاب‌های آگاهانه، مطالعه جدول ارزش غذاییِ درج‌شده است روی بسته‌بندی‌های مواد غذایی است. البته الان خیلی از محصولات را در سوپرمارکت‌ها یا شیرینی‌فروشی‌ها می‌بینیم که روی آنها نوشته شده: شیرینی رژیمی، عسل رژیمی و ... عسل رژیمی واقعاً هیچ توجیه علمی ندارد و شیرینی‌هایی هم که نام رژیمی را یدک می‌کشند، فقط حاوی شیرین‌کننده رژیمی یا قند مصنوعی رژیمی هستند. ولی روغن و چربی را دارند و حاوی آرد هم هستند. این خوراکی‌ها به هر حال حاوی کالری هستند و نباید دچار این خطا شویم که چون محصول رژیمی است، پس هر چقدر که بخواهیم، می‌توانیم بخوریم.
