داعش برای اثبات ادعایش در حمله به تالار کروکوس روسیه بلافاصله بیانیه داد. همانند سایر عملیات‌های این گروه تروریستی، بیانیه یادشده از شبکه «اعماق» منتشر شد. این گروه تروریستی همچنین کمی بعدتر تصویری از تروریست‌های خود قبل از حمله به کنسرت را منتشر کرد. تصویری که با افراد مسلحی که جمعه شب به تالار کروکوس یورش بردند همچنین افرادی که بعد از حادثه از سوی سرویس اطلاعاتی روسیه دستگیر شدند، مطابقت داشت. حال سوال اینجاست چرا روسیه مسئولیت داعش در حمله تروریستی به کنسرت کروکوس را نمی‌پذیرد؟ و سوال دوم اینکه چرا اوکراین را پشت‌پرده این جنایت می‌داند؟
چرا اوکراین متهم ردیف اول است؟
هنوز چند دقیقه از انتشار خبر حمله به تالار شهر کروکوس در نزدیکی مسکو نگذشته بود که امریکا به صراحت و قویا تأکید کرد اوکراین هیچ نقشی در این جنایت ندارد. عجله و پیشدستی ایالات متحده برای اطلاع‌رسانی درباره آنچه هزاران کیلومتر از آن دور بود، یک دلیل ساده داشت؛ اینکه اوکراین به‌عنوان کشوری که درگیر نزاع نظامی با روسیه است نخستین متهم طبیعی و منطقی این حمله تروریستی بود؛ منطقی که در تمام جنگ‌ها حاکم است. به ویژه که کی‌یف در حالی سومین سال نبرد با روسیه را آغاز کرد که مهمات جنگی‌اش رو به اتمام است، دچار کمبود نیروی نظامی است، نمی‌تواند فعلا روی حمایت مالی و تسلیحاتی امریکا حساب کند و از همه مهم‌تر اینکه روسیه در ماه‌های گذشته به سرعت به پیشروی‌های خود افزوده است.
مسکو به‌واسطه جمعیت، بنیه اقتصادی، توان نظامی و نیروی انسانی در میدان نبرد دست بالا را دارد، از تحریم‌های اقتصادی امریکا و اروپا جان به در برده است و رهبرانش برای پیروزی در جنگ با اوکراین به‌اندازه روز نخست مصمم هستند. برگزاری انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری روسیه که همزمان در مناطق تصرف‌شده از سوی مسکو نیز به اجرا گذارده شد و رای بالای شهروندان این مناطق به ولادیمیر پوتین در روز‌های اخیر، قطعا برای کی‌یف خوشایند نبود و بر همین اساس دور از ذهن نیست که اوکراین مانند هر طرفی که خود را در «میدان» شکست‌خورده می‌بیند در مقام عمل به ضرب‌المثل غربی مبنی بر اینکه «در جنگ و عشق، همه‌چیز منصفانه است»، بخواهد جغرافیای نبرد را تغییر داده یا قاعده جنگ رودررو را به هم زده و دنبال راه‌های دیگری برای به چالش‌کشیدن حریف خود باشد. اگرچه حمله تروریستی به غیرنظامیانی که خارج از جغرافیای نبرد در یک کنسرت هستند، در قاموس هیچ جنگی پذیرفته‌شده نیست، اما چه کسی می‌تواند اطمینان دهد که طرف‌های نبرد فارغ از نام و عنوان‌شان از خطوط قرمز عبور نمی‌کنند؟
داعش، عامل یا آمر؟
درست به همان اندازه که می‌توان انگیزه‌های اوکراین برای این عملیات تروریستی را برشمرد، نمی‌توان انگیزه قابل اتکایی برای داعش برای انجام این اقدام جنایتکارانه پیدا کرد. ساعتی پس از قبول مسئولیت این حمله تروریستی رسانه‌های نزدیک و منتسب به امریکا و اروپا به‌عنوان متحدان اوکراین تلاش کرده‌اند دلایلی در قبول ادعای داعش طرح کنند؛ از جمله نقش روسیه در نابودی داعش در سوریه و عراق، رابطه طالبان به‌عنوان رقیب داعش با روسیه و موضع روسیه درباره شهروندان چچن و قفقاز، اما سه نکته را مغفول گذاشتند؛ نخست فاصله چندین و چندساله برخی از این رویداد‌ها با حادثه اخیر، دوم تغییرات گروه داعش و انگیزه‌هایش و سوم نقش حمایتی روسیه از فلسطین در جنگ شش ماه گذشته. سوال اینجاست اگر انگیزه داعش از حمله تروریستی در مسکو در «ایدئولوژی» این گروه افراطی ریشه دارد، چگونه یک روز بعد از نطق‌های حمایتی و تند و تیز نماینده روسیه در شورای امنیت در حمایت از مردم مسلمان غزه و وتوی قطعنامه ضدفلسطینی امریکا، یکی از خونین‌ترین حوادث تروریستی را رقم می‌زند؟
واقعیت این است که حتی امریکا که به‌عنوان وکیل‌مدافع اوکراین در حادثه تروریستی اخیر تلاش دارد از طریق دستگاه عظیم تبلیغاتی‌اش همچنین موضع‌گیری‌های مدام، توجه محافل رسانه‌ای و بین‌المللی را به سوی داعش بچرخاند تا امروز نتوانسته یک دلیل یا انگیزه در توجیه این حمله تروریستی مطرح کند.
امریکای پرسروصدا؛ اروپای خونسرد
اگرچه سال‌ها از پایان داعش، تجاوز‌ها و جنایاتش در عراق وسوریه گذشته است، اما هنوز این فاصله آنقدر زیاد نیست که اروپا روز‌های پروحشتش از عملیات «گرگ‌های تنها» در این قاره را فراموش کند. عملیات‌هایی که گاه تا چند ماه ترس، احساس ناامنی و البته تدابیر ویژه را در این کشور‌ها حاکم می‌کرد، اما چرا عملیات جمعه گذشته در کروکوس به‌عنوان مرگبارترین حمله داعش تا به امروز در خاک اروپا هیچ واهمه‌ای ایجاد نکرد؟
امریکا دقایقی بعد از این حادثه تروریستی در مقام دفاع از اوکراین برآمد و اطمینان داد که کی‌یف هیچ نقشی در این حادثه نداشته است. ایالات متحده در حالی به قاطعیت از عدم حضور اوکراین در این حمله تروریستی سخن می‌گفت که هنوز شماری از شهروندان روسیه در تالار محبوس بودند، سالن کنسرت گرفتار حریق شده بود و حتی نیرو‌های امدادی حاضر در محل نیز از چندوچون ماوقع اطلاعات کاملی نداشتند. بر همین پایه بود که «ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز گذشته در تلگرام نوشت: «ای کاش امریکایی‌ها می‌توانستند به این سرعت ترور رئیس‌جمهور کندی خود را حل کنند. اما نه! بیش از ۶۰ سال است که نمی‌توانند بفهمند چه کسی او را کشته است. یا شاید آن هم داعش بود؟» وی در عین حال تأکید کرد: «تا زمانی که تحقیقات در مورد حمله تروریستی در تالار شهر کروکوس تکمیل شود، هر عبارتی از واشنگتن که کی‌یف را تبرئه می‌کند باید به عنوان مدرک تلقی شود».
مناظره رسانه‌ای بین رهبران امریکا، اوکراین و روسیه بر سر جنایت کنسرت کروکوس احتمالا مدتی ادامه خواهد داشت. اوکراین، امریکا و متحدان اروپایی‌شان مدعی هستند روسیه می‌کوشد با متهم‌کردن کی‌یف بر غافلگیری امنیتی خود سرپوش گذاشته و عملیات‌هایش در اوکراین را گسترش دهد. روسیه نیز روایت امریکا و ادعای داعش را رد کرده و انگشت اتهام را مستقیما به سوی اوکراین گرفته است. اما آنچه از این منازعه لفظی مهم‌تر است، سوال‌های جدی درباره ماهیت و اهداف داعش شاخه خراسان است؛ آیا آن گونه که شماری از رسانه‌های اروپایی و امریکایی مطرح کرده‌اند این گروه تروریستی اهداف جاه‌طلبانه ایدئولوژیک خود برای بدل‌شدن به یک بازیگر قدرتمند غیردولتی را دنبال می‌کند یا در مسیر دگردیسی خود به یک گروه شبه‌نظامی مسلح «اجاره‌ای» تنزل یافته است؟
