محسن هاشمی اولین فرزند مرحوم آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی و عفت مرعشی است ، که بخاطر تولد در ایام فاطمیه نامش را محسن گذاشتند.
خواهر بزرگ اش فاطمه نام دارد و یک خواهر و دو برادر کوچکتر از خود بنام های فائزه ، مهدی و یاسر دارد که همگی متاهل هستند.
وی دوران کودکی اش بخاطر مبارزات پدر با بگیر و ببند و زندان آیت الله هاشمی رفسنجانی همراه بود ، تا اینکه بخاطر آزار و اذیت و مزاحمت های ماموران رژیم پهلوی از قم به تهران آمدند.
محسن در سال های پیش از انقلاب در مدرسه علوی و ولی عصر تحصیل کرد، مدتی پیش از انقلاب راهی انگلستان شد و سپس برای تحصیل در رشته فنی به بلژیک رفت. در دوران جنگ و بعد از دریافت مدرک کارشناسی ارشد مکانیک خود از دانشگاه پلی تکنیک مونترال(کانادا) به ایران بازگشت و در بخش صنایع موشکی سپاه پاسداران تحقیقاتی را در خصوص نحوه ساخت «راکتهای تاو» انجام داد.البته موشکهای سجیل و شهاب در دوره فعالیت محسن هاشمی در صنایع موشکی ساخته شد.
ازدواج و فرزندان
محسن هاشمی رفسنجانی در سال 1361 وقتی 21 ساله بود با خانم اعظم هاشم پور ازدواج کرد که ثمره این زندگی با همسرش سه پسر می باشد و یک نوه دختر بنام یاسمین هم دارد.
بعد از رحلت امام راحل و انتخاب پدرش به عنوان رئیس جمهور، محسن هاشمی «دفتر بازرسی ویژه رئیس جمهور» را پایهگذاری کرد.
سپس در سال ۷۶ به شرکت متروی تهران رفت و مترو را ازوزارت کشور جدا کرد و به شهرداری تهران داد تا از امکانات دولت و شهرداری برای راهاندازی مترو استفاده کند و با الویت بندی توانست بطور متوسط هر سال ۱۰کیلومتر از خطوط حمل و نقل ریلی را راهاندازی کند. او از سال ۷۶ تا ۸۹ به مدت ۱۳ سال مدیرعامل شرکت متروی تهران بود.
او سپس در هشتم مهر سال ۹۲ به معاومت عمرانی دانشگاه آزاد اسلامی منصوب شد.
ریاست دفترمجمع تشخیص مصلحت نظام ، عضویت در هئیت مدیره سازمان صنایع دفاع، نایب رییس اتحادیه بین المللی حمل و نقل عمومی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا و ریاست هییت مدیره نقل ریلی ایران از دیگر فعالیتهای کاری محسن هاشمی است.
او همچنین مدیر موسسه انتشاراتی «معارف اسلامی» است که مجموعه خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی در آن منتشر شده است.
محسن همچنین به نیابت از پدرش در هیئت مدیره بنیاد رفاه که ناصر باهنر مدیر عامل آن است عضو بوده او به زبانهای فرانسه و انگلیسی تسلط داشته و کتاب آنالیز رایانهای قالبهای تزریقی، توسعه پاک ،انرژی پاک و ماجرای مک فارلین از تالیفات وی میباشد.
محسن هاشمی رفسنجانی در پنجمین دوره از انتخابات شوراهای شهر و روستا با یک میلیون و ۷۵۶ هزار و هشتاد و شش رای نفر اول برگزیده مردم در حوزه تهران، ری و تجریش شد.
او در بیست و هشتم مردادماه سال ۱۳۹۶ با رای اعضای منتخب، رییس شورای شهر تهران ، ری و تجریش شد.
وی روز 25 اردیبهشت 1400 ثبت برای انتخابات ریاست جمهوری 1400 رسما در وزارت کشور ثبت نام کرد،اما صلاحیتش تائید نشد.