در جریان سفر یک هیئت عالی رتبه اقتصادی از افغانستان متشکل از ملا عبدالغنی برادر آخوند معاون اقتصادی نخست‌وزیر حکومت سرپرستی افغانستان و وزرای راه و صنعت و تجارت و تعداد دیگری از مقامات اقتصادی این کشور، شامگاه پنجشنبه ۱۸ آبان ۱۴۰۲ در مراسمی رسمی که در یکی از هتل‌های تهران برگزار شد ۵ سند تفاهم‌نامه همکاری میان مقامات جمهوری اسلامی ایران و حکومت سرپرستی افغانستان به امضا رسید؛ عنوان یکی از این اسناد، همکاری میان سازمان مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و حکومت سرپرستی افغانستان بود که حجت‌الله عبدالملکی مشاور رئیس جمهوری و دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و نورالدین عزیزی سرپرست وزارت صنعت و تجارت افغانستان آن را امضا کردند.
حجت‌الله عبدالملکی، به ارائه توضیحاتی درباره جزئیات این تفاهم‌نامه پرداخت و تاکید کرد: اصل مساله این است که مقامات اقتصادی افغانستان به یک تصمیم راهبردی و کاملاً صحیح رسیدند و آن اینکه از طریق خاک جمهوری اسلامی ایران به آب‌های آزاد متصل شوند؛ در روز پنجشنبه برنامه مفصلی را در چابهار با حضور مقامات اقتصادی افغانستان داشتیم و این دوستان از نزدیک موقعیت جغرافیایی چابهار و زیرساخت‌های بسیار عالی را که در حوزه بندر، ترانزیت و حمل و نقل و لجستیک در این منطقه فراهم است مشاهده کردند و متعجب شدند و گفتند که «تصور نمی‌کردیم این‌جا، این همه زیرساخت ایجاد شده باشد.»
افغانستان مصمم است که چابهار را به عنوان قطب اصلی ترانزیت دریایی این کشور اعلام کند
وی افزود: مقامات افغانستانی همچنین اعلام کردند که بر اساس محاسباتی که انجام داده‌اند، دسترسی به آب‌های آزاد برای افغانستان از مسیر جمهوری اسلامی ایران نسبت به سرزمین پاکستان و بندر کراچی و بنادر دیگر این کشور ۳۰۰ کیلومتر کوتاه‌تر است. ما نیز برای آنها یک محاسبه مالی هم انجام دادیم مبنی بر اینکه هزینه‌هایی هم که ما برای آنها داریم از مسیرهای دیگر به مراتب کمتر و ارزان قیمت‌تر است و بر همین اساس نیز حتماً برای افغانستان به صرفه‌تر است. در نهایت نیز در روز پنجشنبه و در جریان بازدید هیئت اقتصادی افغانستانی متشکل از معاون اقتصادی نخست وزیر و وزرای اقتصاد، صنعت و تجارت و حمل و نقل و مقامات دیگر این کشور از بندر چابهار، آنها در این زمینه تصمیم‌گیری و به ما اعلام کردند که «سرپرستی حکومت افغانستان در تصمیم خود مصمم است که چابهار را به عنوان قطب اصلی ترانزیت دریایی افغانستان اعلام کند».
دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی ادامه داد: ما نیز به مقامات افغانستانی گفتیم که امکانات لجستیکی خود را در اختیار آنها می‌گذاریم و می‌توانند از بندر چابهار برای بارگیری و تخلیه بارهای خود استفاده کنند و به آنها خدمات کامل بندری با تخفیف ارائه می‌دهیم؛ البته این تعرفه تخفیفی وجود دارد و ما به مقامات افغانستان اعلام کردیم که این تخفیف شامل حال آنها نیز خواهد شد. همچنین به آنها گفتیم که می‌توانند از انبارهایی که خودمان در بنادر و در مناطق آزاد داریم، با تعرفه موجود استفاده کنند؛ به آنها اعلام کردیم که مناطق پس‌کرانه در اسکله‌ها را برای سرمایه گذای در اختیار آنها می‌گذاریم.
به مقامات افغانستانی اطمینان دادیم که تصمیمی راهبردی و صحیح درباره همکاری با ایران گرفتند
عبدالملکی با اشاره به ابراز تمایل مقامات اقتصادی افغانستان برای سرمایه گذاری در ایران گفت: مقامات افغانستان علاقه‌مند بسیاری دارند تا روی زیرساخت‌های لجستیکی منطقه سرمایه گذاری کنند و به همین جهت نیز یکی از درخواست‌های‌شان این بود که توافقات و قرارداهایی بلند مدت با ایران منعقد کنند تا بتوانند سرمایه گذای جدی‌تری را در ایران انجام دهند؛ ما نیز با این درخواست موافقت کردیم و به آنها اعلام کردیم که جمهوری اسلامی ایران به دنبال ارتباطات راهبردی با افغانستان است. یکی از نکاتی که به مقامات افغانستانی یادآوری کردم این بود که هرگز هیچ مسیری خارج از سرزمین ایران و به عنوان جایگزین ایران برای ترانزیت در منطقه عملیاتی نیست و تمام کسانی که مسیرهای کریدوری را تعریف می‌کنند تا ایران را دور بزنند، وقت و سرمایه خود را هدر می‌دهند؛ به مقامات افغانیستانی تاکید کردم که بهترین مسیر انواع کریدورها سرزمین ایران است و به آنها اطمینان دادیم که تصمیم راهبردی که گرفتند، تصمیم کاملاً صحیحی است.
وی افزود: مقامات افغانستان خیلی اصرار دارند که به سرعت حمل کالا از مسیر ایران را آغاز کنند و فرآیند تردد کامیون‌ها و تعرفه خدمات و زمین و واگذاری‌ها همه مشخص شود؛ بر همین اساس نیز در تفاهم نامه‌ای که به امضای طرفین رسید مقرر شد که کارگروهی تشکیل شود و مدیرعامل منطقه آزاد چابهار از طرف جمهوری اسلامی ایران و از طرف مقابل نیز یکی از مقامات بلند پایه وزارت حمل و نقل این کمیته اجرایی را تشکیل دهند و به سرعت کار آغاز شود.
مقامات افغانستان بر اجرای هرچه زودتر توافقات اقتصادی با ایران اصرار دارند
مشاور رئیس جمهوری در ادامه درباره دورنمای تفاهم همکاری سازمان مناطق آزاد و طرف افغانستانی و عایدی ایران از این توافق اظهار کرد: با توجه به جدیتی که در دوستان هیئت اقتصادی افغانستانی دیدیم و اینکه آنها حتی اصرار داشتند که ظرف یک هفته پس از امضای تفاهم‌نامه همکاری کالاهای صادراتی و وارداتی خود را از مسیر ایران حمل کنند، فکر می‌کنم که کار اجرای تفاهم نامه مذکور به سرعت آغاز خواهد شد. منطقه چابهار برای ما بسیار راهبردی است به این جهت که هم تنها بندر اقیانوسی ایران است و هم اینکه از بخش زیادی از تحریم‌ها نیز معاف است و امکان پهلو گرفتن کشتی‌های با سایز مناسب در آن وجود دارد و زیر ساخت‌های انبار و لجستیکی خوبی نیز در آنجا ایجاد شده است.
عبدالملکی با تاکید بر اینکه همچنان به دنبال توسعه حمل و نقل، لجستیک و ترانزیت از مسیر بندر چابهار هستیم، به فعالیت خط کشتیرانی مستقیم از چین و هند به بندر چابهار اشاره و عنوان کرد: استقرار کشتی‌های کانتینر بر در این مسیر و جابجایی ماهانه بیش از هزار کانتینر کالا از اتفاقات بزرگی است که رخ داده است. آن‌طور که مقامات افغانستانی اعلام کردند، این کشور سالانه در حدود ۶ میلیون تن بار دارد که عدد بسیار بالایی است و درآمد فوق‌العاده‌ای را برای حوزه بندری و لجستیک ما ایجاد می‌کند. همچنین از آن‌جایی که بخشی از این بار باید از داخل سرزمین ایران عبور کند تا وارد افغانستان شود، برای بخش حمل و نقل کشور نیز درآمد خیلی خوبی ایجاد می‌کند.
اجرایی شدن توافقات با افغانستان تحرک اقتصادی بسیار جدی در منطقه ایجاد خواهد کرد
وی با بیان اینکه «اجرایی شدن توافقات با افغانستان تحرک اقتصادی بسیار جدی در منطقه ایجاد خواهد کرد»، اظهار کرد: اگر تفاهم نامه میان شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی و مقامات اقتصادی افغانستان آغاز شود، محرکی جدی خواهد بود تا مسیر ریلی چابهار به خاش را که در ادامه به زاهدان متصل می‌شود، زودتر تکمیل کنیم که این کار یک بازدهی اقتصادی مضاعفی برای ما خواهد داشت. ما در حال گره زدن منافع کشورهای همسایه به منافع خودمان هستیم تا آنها کمک کنند که مسیرهای کریدوری زودتر تکمیل شود؛ در همین زمینه نیز در جلسه با مقامات اقتصادی افغانستان این نکته را به آنها گفتم که «ما به دنبال توسعه بخش ترانزیت و لجستیک‌مان هستیم چراکه منافع بسیاری برای ما دارد اما شما به عنوان کشور همسایه ایران بدانید که تقویت لجستیک و ترانزیت در ایران بیش از ایران برای کشورهای همسایه و منطقه منفعت خواهد داشت.» آنها نیز اعلام کردند که برای سرمایه گذای در زیرساخت‌های لجستیکی نظیر انبار، شبکه‌های حمل و نقل و سردخانه آماده سرمایه گذای هستند و لازمه این کار را نیز همکاری بلند مدت ایران با افغانستان عنوان کردند و ما به آنها اعلام کردیم که همکاری بلند مدت با کشورهای همسایه سیاست دیروز، امروز و فردا جمهوری اسلامی ایران نیست بلکه سیاستی بلند مدت و راهبردی برای ما محسوب می‌شود.
