روز سیزدهم آبان ماه سال ۵۸ و تسخیر لانه جاسوسی منجر به دستیابی دانشجویان پیرو خط امام (ره) به اسنادی شد که نشان میداد این سفارتخانه بیشتر کاربرد جاسوسی داشته تا کارهای دیپلماتیک و جاری هر سفارتخانه! بهرغم آنکه بخشی از این اسناد پودر شد و قابلیت بازیابی نداشت، اما بخش دیگری از آنها بهصورت رشتههای کاغذ درآمده بود که دانشجویان با کنار هم گذاشتن این برگهها، به بخشی از این اسناد دست یافتند که اکنون در قالب ۱۱ جلد منتشر شده است.
سید امیر مکّی پژوهشگر تاریخ معاصر و سندپژوه براساس مستندات بهدستآمده از لانه جاسوسی، به بررسی مکتوبات محرمانه سفارت آمریکا که مختص به ارتباط ایران و رژیم صهیونیستی بود پرداخته است که در ادامه میخوانید:
روز سیزدهم آبان ماه یادآور حرکتی بزرگ و چینش محصول تفکر ضدامپریالیستی مردم ایران بود که در پی آن، افشای اسنادی خاص در لانه جاسوسی (سفارت آمریکا) را در پی داشت و منجر به آشکارسازی کالبد اصلی ساختار و نهاد پلید دنیای غرب بهخصوص ایالات متحده آمریکا شد.
براساس اسناد بهدست آمده میتوان به پشتپرده کمتر افشاشده از روابط ایران در دوره پهلوی با رژیم صهیونیستی دست یافت و وجهی دیگر از خیانتهای محمدرضا شاه را آشکار کرد.
یکی از اسناد اصلی مورد بحث در بخش «تشریح وضع کلی ایران (سالهای ۱۳۳۴ تا ۱۳۵۶ شمسی)» است که این کتاب بهعنوان راهنما و جزوه مقدماتی مأمورین اعزامی از آمریکا به ایران (مأموران دولتی، حکومتی و جاسوسان سیا) بهمنظور آشنایی بیشتر آنها با سیستم حکومتی و روابط داخلی ایران تهیه شده بود.
تهیه کتاب مذکور بهعهده سازمان اطلاعات و امنیت سیا بود که در واقع مجموعهای فشرده و نسبتاً جامع از ارزیابی ساختار سیستم حکومتی، نیروهای سیاسی و اجتماعی موافق و مخالف شاه، عوامل ثبات رژیم و خطراتی که حکومت شاه را بهعنوان تأمینکننده منافع آمریکا در منطقه تهدید میکند، بود.
بخشی از متن گزارش محرمانه متبادلشده میان سفارت آمریکا در تهران و وزارت خارجه:
«ایران از قطعنامه ۲۴۲ و ۳۲۸ شورای امنیت سازمان ملل در مورد تضاد اعراب و اسرائیل حمایت میکند و با وجودی که در مقابل کشورهای دوست عرب خود (شاه حسین اردن، سادات مصری و...) اعمال اسرائیلیها را محکوم میکند، روابط خصوصی بسیار خوبی با اسرائیل دارد و با اینکه تبادلات سفیر در بین دو کشور انجام نشده است، ولی پیامهای جاسوسی و اطلاعاتی بین دو کشور بهطور منظم رد و بدل میشود و تکنسینهای اسرائیلی در بیشتر پروژههای کشاورزی و ... که مربوط به حال و آینده است حضور دارند، آنچنان که بیش از ۵۰ درصد نفت اسرائیل بهوسیله ایران تأمین میشود.»
در گزارش دیگری در خصوص روابط ایران و آمریکا نیز بهوضوح آمده است: «روابط ایران با آمریکا، اهرم اصلی در اتخاذ سیاستهای غربگرایانه ایران است و این روابط روز به روز در حال افزایش است.
اتکای ایران به آمریکا بهعنوان تنها قدرت قادر به مقابله با فشار شوروی سبب شده است ایران در زمینه تسلیحات، تکنولوژی و روش زندگی آمریکایی سرمایهگذاریهای سنگینی کند؛ از نظر ایران، آمریکا آنقدر از لحاظ فیزیکی از ایران دور است که نمیتواند مانند دیگر قدرتهای منطقه بهخصوص بریتانیا که در گذشته برای خنثی کردن فشارهای شوروی به ایران آمده بودند، حاکمیت ایران را به خطر بیندازند.
آنچنان که شاه در این مسیر اجازه داده است که بعضی از تأسیسات و عملیات حساس اطلاعاتی آمریکا در ایران تأسیس شود و از طریق آن از فواید حاصل از رابطه بسیار نزدیک با جامعه اطلاعاتی آمریکا نیز برخوردار شده است.
ایران بهعنوان پرجمعیت ترین، نیرومندترین و وسیعترین کشور خاورمیانه پس از جنگ جهانی دوم در منطقه، بیش از بیش نقش رهبری را ایفا کرده است؛ گرچه یکی از نقایص اصلی ایران این است که مردم آن از تیره غیریهود هستند، ولی ترس ناشی از خطرات تلخ امپراتوری کهنسال ایران و رقابت دیگر ملل ناسیونالیست منطقه مانند عراق، سبب شده است که ایران برای ادامه ایفای نقش رهبری خود به کمکهای آمریکایی بهخصوص تکنولوژی آن متکی باشد.
نظریه نیکسون برای ایران مفهومی خاص پیدا کرد که بر اساس آن آمریکا، ایران را بهعنوان قدرتی که توان حراست از ثبات منطقه و منافع کلی غرب را دارد بهرسمیت شناخت.»
در پایان سندی کاملاً محرمانه در اسناد لانه جاسوسی که از صورت مذاکرات آقای آمون بن یوحنان (وزیر اسرائیل در تهران)، آندرو آی، کیلگور (کنسول سیاسی در هیئت نمایندگی اسرائیل در تهران) گزارش تهیه شد بهشرح زیر است:
اسرائیلیها اهداف خود را با حقههای دیپلماسی تشریفاتی پیش میبرند!
موضوع: وضعیت غیرعادی هیئت نمایندگی اسرائیل در تهران
«آقای بن یوحنان اظهار داشت که هیئت نمایندگی اسرائیل در تهران در هر رابطه حقیقی (واقعی) از طرف دولت ایران مثل هر سفارتخانه دیگری با آن محترمانه رفتار میشود.
سفیر کبیر مئیر عزری بهسهولت با شاه و دیگر مقامات بالای ایران دسترسی دارد؛ وقتی سفیرکبیر در مسافرت است آقای بن یوحنان نیز قادر است که مقامات بالای ایرانی منجمله شاه را که او برای انجام امور بین ایران و اسرائیل احتیاج دارد ببیند و ملاقات نماید، فقط در جنبههای تشریفاتی است که با هیئت نمایندگی اسرائیل بهصورت متفاوت از دیگر سفارتخانههای معمولی در تهران رفتار میشود.
پرچمی از اسرائیل در هیئت نمایندگی افراشته نیست و هیچ علامتی در جلوی ساختمان آن را بهعنوان هیئت نمایندگی اسرائیل مشخص نمیکند و حتی سفیرکبیر عزری در تشریفاتی که رعایت آداب و رسوم، سایر سفرا را ملزم به شرکت میکند، حضور پیدا نمیکند.
وزیر اسرائیلی ادامه داد که بر اساس این موقعیت، تا زمانی که استحکام واقعی مهیا باشد و مادامی که اعراب بتوانند استحکام روابط نزدیک ایران و اسرائیل را تحمل کنند و حتی تا جایی که این جریان از نشانههای سطحی موردنظر آشکار نباشد، اسرائیلیها متمایل به پیش بردن اهداف خود با حقههای دیپلماسی تشریفاتی هستند.
بن یوحنان تشخیص میدهد که تفکر و ایدئولوژی اسلامی قوی بین خیلی از ایرانیان است و به همین علت آنها را متمایل میکند که با همکیشان مسلمانشان در مشاجرات اسرائیل ـ عرب بهظاهر همدردی کنند تا بتوانند آن را برای ایران سودمند سازند و در مقابل نیز ایران سیاستهای حقیقی خود را بهوسیله وانمود کردن اینکه اسرائیل را بهرسمیت نمیشناسد، بهطور کامل و پنهانی بپوشاند.»