شهادت به تنهایی لیاقتی است که نصیب هرکسی نمی‌شود، حال در این میان چگونگی شهادت نیز موضوعی است که میزان عیار هرکس را مشخص می‌کند؛ برای مثال برخی به مولای خود امیرالمومنین علی (ع) اقتدا کرده و در محراب به درجه عظیم شهادت نائل آمدند که به شهدای محراب معروفند
متولد شده در اصفهان بود در سال ۱۲۸۱ ؛ ۲۰ سالگی برای ادامه تحصیل به قم رفت و در ۴۰ سالگی به اجتهاد رسید.
شیخ عبدالکریم حائری، سید محمدتقی خوانساری، سید صدرالدین صدر، سید محمد حجت، سید حسین بروجردی و امام خمینی (ره) از اساتید شهید عطاء الله اشرفی اصفهانی پنجمین شهید محراب بودند.
وقتی به جبهه می‌روم، تا مدتی روحیه‌ام قوی می‌شود
آیت‌الله بروجردی با آن همه عظمت خود یکی از مریدان ایشان بود. وقتی هم که آیت الله بروجردی درگذشت شهید اشرفی اصفهانی مردم را به تقلید از امام خمینی (ره) ترغیب نمود و در این زمینه گفته است: «اینجانب بر حسب تشخیص خود و تفحّصی هم که از شخصیت‌های بزرگ علمی نجف اشرف و حوزه علمیه قم نمودم، حضرت امام خمینی را شایسته برای مقام مقدس مرجعیت معرفی نمودم و عامه مردم را در امر تقلید به سوی ایشان سوق دادم که این موضوع، با مخالفت و کارشکنی بعضی‌ها رو به رو شد و همچنین تهدید ساواک به تبعید بنده را در پی داشت.»
پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز ایشان از سوی امام خمینی به عنوان امام جمعه کرمانشاه انتخاب شد و با شروع جنگ همه مردم را برای حضور در جبهه ها ترغیب کرد.
در نقل از خاطرات این شهید نوشته‌اند: «زمانی که قصر شیرین آزاد شد عازم این شهر شد و دو رکعت نماز شکر در مسجد آن شهر به رسم سپاسگزاری به جای آورد؛ همچنین در دوم فروردین ۱۳۶۱ شمسی در قرارگاه عملیات فتح المبین حضور یافت و با پیشنهادش این عملیات به نام حضرت زهرا (س) نامگذاری شد، پس از آزادی خرمشهر نیز در دومین سفر خود عازم اهواز شد و مردم این شهر نماز شکر را به همراه او به جای آوردند.»
نقل قولی از خود ایشان نیز گفته شده مبنی بر اینکه :«وقتی به جبهه می روم تا مدتی روحیه ام قوی می شود.» او علی‌رغم کهولت سن مسافت های طولانی و راه های صعب العبور را به عشق دیدار مردان جبهه با وسایل نقلیه نظامی و سنگین در شرایط دشوار می پیمود؛ وی همچنین در پشت جبهه هم فعالیت داشت و حساب های بانکی ای را جهت واریز کمک های مردمی به جبهه ها اختصاص داده بود.
خانه‌های مردم را هواپیماهای عراقی خراب کرده‌اند ، آن وقت شما می‌خواهید خانه را تعمیر کنید؟
در زمان جنگ اطرافیانشان اصرار داشتند که او به عنوان امام جمعه کرمانشاه منزل بزرگتری برای خود تهیه کند ، اما در جواب آنان گفته بود: «خانه‌های مردم را هواپیماهای عراقی خراب کرده‌اند و بندگان خدا زیر چادرها زندگی می‌کنند، آن وقت شما می‌خواهید خانه را تعمیر کنید. پولی را که برای گچ می‌خواهید بدهید، به جنگ‌زده‌ها بدهید که ثوابش خیلی بیشتر است.»
در خاطرات فرزندان این شهید آمده است که «در مدت شانزده یا هفده سالی که با ایشان بودم، یک شب ندیدم که نماز شب ایشان ترک بشود.»
این شهید بزرگوار در کرمانشاه دو بار مورد سوء قصد قرار گرفت و در نهایت توسط منافقین به شهادت رسید. ناگفته نماند که دو مزار منتسب به وی وجود دارد که فرزندشان در این زمینه گفته است: «این ۲ قبر دلیلی خاصی دارد، چرا که بعد از شهادت پدرم اعلام شده بود چون وی در کرمانشاه به شهادت رسیده همانجا به خاک سپرده شود؛ این در حالی است که شهید اشرفی‌اصفهانی پیش از این وصیت کرده بود او را در کنار شهدای دفاع مقدس در تخت فولاد اصفهان به خاک بسپارند و البته همین طور هم شد، اما بعد از خاکسپاری و پس از چند روز لباس‌های خون‌آلود او که بخشی از بدنش هم درون آن وجود داشت به من دادند که پس از سوال از بنیانگذار انقلاب اسلامی، ایشان فرمودند که آنها را در کرمانشاه به خاک بسپارید.»
منافقان فردی را از ما گرفتند که آزارش به موری نرسیده بود
پس از شهادت اشرفی‌اصفهانی، امام خمینی (ره) فرمودند: «منافقان فردی را از ما گرفتند که آزارش به موری نرسیده بود. این شهید عزیز محراب از آن شخصیت‌هایی بود که اینجانب یکی از ارادتمندان این شخص والا مقام بوده و هستم. ایشان را قریب شصت سال می‌شناختم. او از مصادیق بارز رجال صدقوا ما عاهدوا الله علیه بود و رفتن او صدمه بر اسلام وارد کرد و جامعه روحانیت را سوگوار نمود.» ایشان در جای دیگر فرمودند: «اشرفی اصفهانی در جبهه دفاع از حق از جمله اشخاصی بود که مایه دلگرمی جوانان مجاهد بود.»
امام خمینی پیشتر نیز درباره این شهید بزرگوار فرموده بودند: «هر وقت آقای اشرفی اصفهانی را می‌بینم، به یاد خدا می‌افتم»
رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۶۸ در دیدار خانواده ایشان فرمودند: «شهید آیت‌الله اشرفی اصفهانی، عالمی ربانی، مجاهدی پارسا و عاشق حضرت امام (ره) بود و همواره از امام مدد می‌گرفت و من عمیقاً به ایشان ارادت می‌ورزیدم. این پیر سالخورده و روشن‌ضمیر در دوران جنگ تحمیلی، لباس نظامی به تن کرده و اسلحه به دوش گرفته و در صحنه‌های گوناگون نبرد حضوری فعال داشت و همواره در دفاع از اسلام و انقلاب پیش‌قدم بود.»
اگر قرار شد شهید شویم ، همینجا شهید خواهیم شد اما زمین به دشمن نخواهیم داد
محمد مهدی عبدخدایی کارشناس مسائل تاریخی در نقل خاطره ای درباره آیت الله اشرفی اصفهانی به ما گفت: وقتی که بنی صدر رییس جمهور بود ما به دیدار او رفتیم، در شرایطی که عراق به ایران حمله کرده و خرمشهر را تصرف کرده بود آیت الله اشرفی اصفهانی در نماز جمعه خیلی با رشادت صحبت کرد، اما مطلبی گفت که من تعجب کردم مبنی بر اینکه بنی صدر به من پیام داد که کرمانشاه را ترک کنم زیرا امروز یا فردا نیروهای عراقی این شهر را تصرف خواهند کرد. من در جواب وی گفتم که ما می مانیم و اگر قرار شد شهید شویم، همینجا شهید خواهیم شد؛ اما زمین به دشمن نخواهیم داد و انقدر مقاومت می‌کنیم تا ارتش بعث مایوس شود؛ این در حالی بود که کرمانشاه شلوغ شده بود با این حال این روحانی همچنان مقاوم بود.
وی در ادامه درباره قرابت نظر آیت الله اشرفی اصفهانی با امام خمینی (ره) گفت: در آن سالها شخصیت‌های کشورهای اسلامی به ایران سفر کردند و پشت سر امام (ره ) نماز خواندند و امام با قدرت فرمودند تا زمانی که یک وجب خاک در دست دشمن است ما می جنگیم و الان نیز همان سیره در رفتار مقام معظم رهبری جاری است.
