نیپا (Nipah) ویروس مشترکی بین انسان‌ها و حیوانات با دوره کمون دو هفته است که از طریق غذای آلوده، از حیوانات به انسان‌ها و به طور مستقیم بین افراد منتقل می‌شود؛ این ویروس در هوا وجود ندارد و از طریق خفاش‌ها و خوک‌ها منتقل می‌شود. نیپا برای حیوانات هم خطرناک و کشنده است. این بیماری تقریباً سالانه در بخش‌هایی از آسیا، به ویژه بنگلادش و هند شیوع پیدا می‌کند.
ویروس چیست؟
ویروس‌ها ذرات کوچکی از مواد ژنتیکی (اعم از DNA یا RNA) هستند که توسط یک پوشش پروتئینی احاطه شده‌اند. برخی از ویروس‌ها همچنین دارای یک پوشش چربی هستند. آنها به تنهایی قادر به تولید مثل نیستند. ویروس‌ها برای بقای خود به ارگانیسم‌هایی که آلوده می‌کنند (میزبان) بستگی دارند.
نیپا ویروس چیست؟
نیپا یک ویروس مهاجم مشترک بین انسان و دام است که همچنین می‌تواند از طریق غذای آلوده یا مستقیماً بین افراد منتقل شود. خفاش‌های میوه‌خوار، ملقب به «روباه‌های پرنده»، ناقل طبیعی ویروس هستند که به عنوان محتمل‌ترین علت شیوع بیماری شناخته می‌شوند .
اگر افراد با یک حیوان آلوده یا مایعات بدنش (مانند بزاق خفاش میوه‌خوار روی یک میوه) تماس نزدیک داشته باشند، می‌توانند آلوده شوند.
تاریخچه ویروس نیپا
دانشمندان می‌گویند نیپا برای هزاران سال در میان این خفاش‌ها وجود داشته است و بیم آن را دارند که این بار با گونه‌ای جهش‌یافته و بسیار مسری‌تر از آن سر و کار داشته باشند. در موارد ابتلای قبلی، نوشیدن شیره خرمای آلوده به مدفوع خفاش توسط مردم محلی عامل شیوع این بیماری اعلام شده بود.
ویروس نیپا برای اولین بار در دهه ۱۹۹۰ میلادی در میان خوک‌داران مالزی و سنگاپور شناسایی شد. در آن سال شیوع همه‌گیری باعث ابتلای حدود ۳۰۰ تن و جان باختن بیش از ۱۰۰ نفر شد.
بر اساس اطلاعات سازمان جهانی بهداشت بیش از ۶۰۰ مورد عفونت انسانی بر اثر ویروس نیپا بین سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۵ ثبت شده است. نرخ مرگ‌ومیر در این همه‌گیری بسیار بالا است و بین ۴۰ تا ۷۵ درصد از مبتلایان به آن جان باخته‌اند.
در سال ۲۰۰۱ شیوع این بیماری در هند و بنگلادش باعث ابتلای ۹۱ تن و مرگ ۶۲ نفر از آنان شد، در سال ۲۰۱۸ نیز شیوع این بیماری در هند جان ۲۱ نفر را گرفت.
علائم ویروس نیپا
علائم ویروس نیپا مشابه با کویید ۱۹ است و شامل سرفه، سرگیجه، خواب آلودگی، گلودرد، درد عضلانی، خستگی و تورم مغز (انسفالیت) و به دنبال آن سفت شدن گردن، سردرد، تشنج و گیجی ذهن است، در برخی موارد افراد مبتلا به کما می‌روند و جان خود را از دست می‌هند.
درمان نیپا
درمان مشخصی برای ویروس نیپا وجود ندارد، و با مراجعه به پزشک داروهایی برای کنترل علائم ناشی از انسفالیت تجویز می‌شود، خوددرمانی نیز معمولاً باعث تشدید وضعیت می‌شود.
تشخیص ویروس نیپا
تشخیص نیپا با کمک پی سی آر (RT-PCR)، مایع مغزی نخاعی، ادرار و آزمایش خون قابل انجام است و پس از بهبودی آزمایش آنتی‌بادی انجام می‌شود.
پیشگیری از ویروس نیپا
هنوز واکسنی برای مقابله با ویروس نیپا وجود ندارد و برای پیشگیری از آن رعایت بهداشت، خودداری از خوردن میوه‌هایی که روی زمین افتاده است، تماس با حیوانات و انسان‌های آلوده و نزدیک شدن به حیوانات ولگرد و همچنین فاصله گرفتن از خفاش‌های میوه خوار توصیه می‌شود.
در هنگام شیوع، روش‌های استاندارد کنترل عفونت می‌تواند به جلوگیری از گسترش فرد به فرد این ویروس در بیمارستان‌ها کمک کند.
شیوع ویروس نیپا در هند
در هند، این ویروس برای اولین‌بار سال ۲۰۰۱ در سیلیگوری، واقع در بنگال غربی شناسایی شد. در آن زمان ۴۵ نفر در اثر ابتلا به این عفونت ویروسی جان خود را از دست دادند. کرالا در جنوب این کشور هم مواردی از آلودگی به ویروس Nipah را در سال ۲۰۱۸ نیز به ثبت رساند.
اکنون و در سال ۲۰۲۳ نیز ۸ روستا در ناحیه کرالا «منطقه آلوده» اعلام شده است و مسئولان بهداشتی هند بیش از ۷۰۰ نفر را تحت آزمایش قرار داده‌اند، تا کنون دستکم دو تن نیز جان باخته‌اند؛ مقامات هندی با تعطیل کردن مدارس و ادارات در این ایالت تلاش دارند از گسترش ویروس کشنده نیپا جلوگیری کنند.
این چهارمین موج نیپا در پنج سال گذشته در ایالت کرالا هند به شمار می‌رود. کارشناسان می‌گویند اگرچه هر چیزی ممکن است اما بعید است که شیوع این بیماری در هند منجر به یک همه‌گیری جهانی شود.
