پس از حمله روسیه به اوکراین ، بحث عضویت این کشور در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی دوباره بالا گرفت و کی یف در ماه های اخیر و پس از ناکامی در عملیات پر سر و صدای بازپس گیری مناطق تصرف شده، با لابی و دیپلماسی عمومی به شدت پیگیر برآورده شدن این آرزو و برخورداری هر چه بیشتر از حمایت نظامی کشورهای غربی و مداخله مستقیم آنان علیه روسیه بود.
با این حال، کشورهای عضو ناتو در نشست ۲۰ تیر در شهر ویلنیوس پایتخت لیتوانی توافق کردند که در آینده اوکراین یکی از اعضای این سازمان شود ولی از ارائه جدول زمانی برای این الحاق خودداری کردند.
در حالی که اعضای ناتو هیچ اشاره‌ای به شرایط لازم برای عضویت اوکراین نکردند، اعلام شد که ناتو به این کشور کمک خواهد کرد تا قابلیت‌های نظامی و امنیتی خود را بهبود بخشد.
پیشینه
روزنامه گاردین پیشتر نوشته بود که در سایه هشدارهای آمریکا و آلمان و همزمان با ادامه جنگ با روسیه، انتظار نمی‌رود اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) پیش شرط‌های روشنی را درباره عضویت نهایی کی‌یف در این ائتلاف تعیین کنند.
این روزنامه انگلیسی افزود: اوکراین به دنبال شفافیت بیشتری درباره زمان و چگونگی پیوستن این کشور به ائتلاف ناتو بعد از پایان جنگ اوکراین و بر این باور است که تدابیر حفاظتی نظامی ائتلاف غرب، تنها راهی است که می تواند تهدیدها علیه این کشور را از سوی کشور همسایه اش رفع کند.
جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در مصاحبه‌ای اختصاصی به سی‌ان‌ان گفته بود: جنگ روسیه در اوکراین باید قبل از بررسی امکان عضویت کی‌یف در پیمان ناتو به پایان برسد.
وی اظهار داشت: اگرچه بحث درباره عضویت قریب‌الوقوع اوکراین در ناتو زودهنگام است، اما آمریکا و متحدانش به ارائه امنیت و تسلیحات مورد نیاز رئیس‌جمهور ولودیمیر زلنسکی و نیروهایش برای تلاش به منظور پایان دادن به جنگ با روسیه ادامه خواهند داد.
از سوی دیگر، اظهارنظر برخی از مقام های اروپایی نشان داد که مخالفت با عضویت فوری اوکراین در ناتو علاوه بر آمریکا و آلمان، در برخی دولت های راستگرا نیز طرفدار دارد.
آنتونیو تاجانی وزیر امور خارجه ایتالیا در آستانه آغاز اجلاس سران ناتو گفت که عضویت کی یف در این ائتلاف تنها پس از خاتمه جنگ با روسیه امکان پذیر است. انتخاب درست این است که شورایی تحت عنوان شورای ناتو - اوکراین برای ایجاد زمینه عضویت کی‌یف در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی تشکیل شود.
تاجانی تصریح کرد: اما عضویت کی یف در این سازمان تنها باید باید پس از پایان جنگ این کشور با روسیه محقق شود.
اهمیت موضوع
شاید اظهارات ویکتور اوربان نخست وزیر مجارستان پس از پایان اجلاس ناتو تا حد زیادی واقعیت ماجرا را روشن سازد.
نخست‌وزیر مجارستان گفت: سران ناتو با خودداری از پذیرفتن عضویت اوکراین در این ائتلاف نظامی در نشست ویلنیوس کار درستی را انجام دادند.
وی تصریح کرد: اگر اوکراین را در ناتو می‌پذیرفتیم به معنای آغاز فوری یک جنگ جهانی جدید بود. مایه تاسف است که دیدگاه‌های رادیکالی به نفع طولانی شدن جنگ در اوکراین هنوز در افکار عمومی کشورهای غربی غالب است.
نخست وزیر مجارستان با اشاره به اینکه ساکنان کشورهای غربی خواهان تداوم جنگ در اوکراین هستند، افزود: از سوی دیگر اوکراینی‌ها نیز با لحنی طلبکارانه دائما به دنبال دستیابی به منافع خاص برای خود هستند.
مخالفت با عضویت فوری اوکراین در ناتو و بیم از تقابل با روسیه دغدغه ای است که از صدر تا ذیل مقام های کنونی و پیشین آمریکا را که بخش عظیمی از مخارج ناتو را بر عهده دارد، به خود مشغول کرده بود.
مایک پنس معاون وقت دونالد ترامپ چهل و پنجمین رئیس جمهوری آمریکا همزمان با اجلاس ناتو گفت که مساله پیوستن اوکراین به این پیمان نظامی باید پس از پایان جنگ مورد بررسی قرار گیرد.
وی در مصاحبه ای با شبکه خبری سی‌ان‌ان در پاسخ به این سوال که آیا فکر می کند اوکراین آماده پیوستن به ائتلاف است، گفت: «خب، نه در دوران جنگ».
پنس افزود: من معتقدم که آمریکا به عنوان رهبر جهان آزاد و زرادخانه دموکراسی، باید آنچه را که ارتش اوکراین برای مبارزه و پیروزی نیاز دارد، فراهم کند. اما موضوع عضویت در ناتو، باید پس از پیروزی در جنگ بررسی شود.
جان کربی سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید نیز در اظهاراتی پیوستن اوکراین به ناتو در میانه جنگ با روسیه را غیرممکن دانست و تاکید کرد که این امر سبب ورود این ائتلاف نظامی به جنگ با روسیه می شود.
وی در مصاحبه ای با سی‌ان‌ان گفت: مشخص است که آنها [اوکراینی ها] اکنون در حال جنگ هستند، بنابراین در آینده نزدیک عضویت در ناتو محتمل نیست زیرا این امر ائتلاف را در جنگ با روسیه قرار می دهد.
کربی در عین حال خاطرنشان کرد که اوکراین در آینده عضوی از ناتو خواهد بود، اما باید پیش از پذیرش اصلاحاتی صورت گیرد.
جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز در تاریخ ۲۱ تیر گفت: ما مشتاقانه منتظر یک آینده با اوکراین در ناتو هستیم و در این مسیر کار خواهیم کرد اما حاضر نیستیم اوکراین را امروز دعوت کنیم. اگر امروز کی یف به عضویت ناتو در آید، این امر به معنی جنگ ناتو و آمریکا با روسیه است.
وی در گفت‌وگو با شبکه خبری سی‌ان‌ان آمریکا گفت: چرا ناتو، از جمله آمریکا و هر یک از ۳۱ عضو حاضر به پذیرش اوکراین در این نشست ناتو نبودند؟ دلیل آن در واقع کاملاً روشن است. اگر اوکراین امروز در ناتو پذیرفته می شد، این بدان معناست که ناتو با روسیه در جنگ خواهد بود و آمریکا امروز با روسیه وارد جنگ خواهد شد.
سالیوان با اشاره بر اصلاحات خاصی که اوکراین باید انجام دهد گفت که توپ در زمین اوکراین است.
لوید آستین وزیر دفاع آمریکا نیز یک روز بعد و پس از پایان نشست سران ناتو در ویلنیوس پایتخت لیتوانی در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان اظهار داشت: ما تقریباً از همه حاضران در این نشست شنیدیم که با عضویت اوکراین در ناتو پس از پایان جنگ (با روسیه) موافق هستند.
رئیس پنتاگون ادامه داد: "هنوز اقدامات زیادی باید انجام شود" تا تجهیزات و آموزش اوکراین به استانداردهای ناتو برسد.
ارزیابی
به نظر می رسد که ناتو برای جلوگیری از وارد شدن به درگیری مستقیم با روسیه، آشکارا از کمک سازمانی به اوکراین خودداری کرده و مایل است این امر را به کشورهای دیگر واگذار کند.
این وظیفه را کشورهای گروه هفت (G۷) روز ۲۱ تیر عهده دار شده و از یک چارچوب بین المللی برای امنیت بلندمدت اوکراین و تقویت توان نظامی این کشور در مقابل روسیه رونمایی کردند.
سران گروه هفت کشور بزرگ صنعتی در بیانیه‌ای اعلام کردند: ما مذاکرات را با اوکراین آغاز می‌کنیم تا از طریق تعهدات امنیتی دوجانبه و ترتیبات همسو با این چارچوب چندجانبه، مطابق با الزامات قانونی، حمایت پایدار خود از اوکراین را رسمی کنیم تا این کشور بتواند از حاکمیت و تمامیت ارضی خود دفاع کند.
مجموع تحولات چند روز اخیر نشان داد که زیاده خواهی و لحن طلبکارانه مقام های اوکراینی تاثیری در تغییر نقش کشور متبوعشان نزد ناتو ندارد. اوکراین به نیابت از دنیای غرب موظف است تا توان ارتش روسیه را در کنار تحریم های غرب که اقتصاد روسیه را نشانه رفته اند، تحلیل برد.
وعده سر خرمن پیوستن به این سازمان نظامی پس از پایان جنگ نشان می دهد که اوکراین باید نه تنها آرزوی مداخله مستقیم غرب را فراموش و در راه دراز آزادسازی مناطق اشغالی به کمک های کجدار و مریز غرب اکتفا کند، بلکه اصلاحات سیاسی و نظامی مورد نظر غرب را نیز عملی سازد تا مگر روزی به عضویت در ناتو دل خوش کند.
