ایران و عربستان پس از هفت سال قطع روابط دیپلماتیک سرانجام در ۱۹ اسفندماه سال جاری توافقنامه‌ای را در پکن امضا کردند.
حسن هانی‌زاده کارشناس مسائل غرب آسیا درباره قطع روابط میان ایران و عربستان، گفت: از سال ۱۳۹۴ مشکلاتی در مناسبات تهران و ریاض پیش آمد. به دنبال این مشکلات عده‌ای در تهران به سفارت عربستان هجوم بردند. این رخداد بهانه به دست ریاض داد تا به صورت یک‌جانبه مناسبات خود را با تهران قطع کند. از آن زمان عربستان علاوه بر جنگ یمن و دخالت‌های تخریبی در موضوعات مختلف؛ از جمله بحران سوریه و محور مقاومت در برابر ایران به تقابل پرداخت.
وی افزود: قطع روابط میان ایران و عربستان، مشکلاتی در فرایند مناسبات ایران و کشورهای منطقه هم به وجود آورد. عربستان به عنوان بزرگ‌ترین کشور عضو سازمان همکاری خلیج فارس که نفوذ مالی و اقتصادی بالایی هم در منطقه دارد، از این شرایط برای انزوای ایران در منطقه استفاده کرد و به نقش تخریبی خود ادامه داد.
این کارشناس مسائل غرب آسیا، با اشاره به توافقات اخیر میان ایران و عربستان، عنوان کرد: عربستان سعودی پس از هفت سال جنگ و هزینه ۶۵۰ میلیارد دلاری در یمن به این نتیجه رسید که ادامه این روند دستاوردی برای ریاض نخواهد داشت. بنابراین، سیگنال‌هایی از سوی عربستان به واسطه دولت سابق عراق برای برقراری رابطه پایدار با ایران ارسال شد. از فروردین‌ماه سال گذشته مذاکراتی میان دو هیأت ایرانی و سعودی در بغداد صورت گرفت، پنج دور مذاکرات نفس‌گیر و چالشی انجام شد. قرار بود مذاکرات وارد موضوعات سیاسی شود که حوادث اخیر ایران و دخالت تخریبی عربستان و رسانه‌های وابسته به آن از جمله شبکه تروریستی و معاند ایران اینترنشنال اتفاق افتاد و این مذاکرات متوقف شد.
وی عنوان کرد: اخیراً هم با توجه به اینکه چین بعد از سفر آقای شی‌جین‌پینگ به عربستان چین آمادگی خودش را برای میانجی‌گری میان تهران و ریاض اعلام کرد، علی شمخانی دبیر شورایعالی امنیت‌ملی از هفته گذشته وارد پکن شد و مذاکرات چالشی و مهم و راهبردی را با مشاور امنیت ملی عربستان انجام داد. این مذاکرات به یک توافقنامه کلی برای برقراری رابطه با عربستان رسید. با وساطت دولت چین، این اتفاق مهم و راهبردی هم برای ایران و عربستان، هم برای منطقه خواهد بود. چرا که دو کشور از جایگاه بالایی در منطقه برخوردار هستند و هر اتفاقی در مناسبات دو کشور قطعاً انعکاس و بازخورد زیادی در منطقه خواهد داشت.
هانی‌زاده بیان کرد: تجربه ثابت کرده است که عربستان سعودی در سیاست منطقه‌ای و جهانی خود به صورت تاکتیکی عمل می‌کند. ممکن است که روابط ریاض و تهران به یک نقطه پایدار برسد. اما تحلیل بدبینانه این است که پس از برقراری رابطه میان ریاض و تهران، با توجه به اینکه عربستان تحت فشار شدید از سوی آمریکا برای برقراری رابطه با اسرائیل قرار دارد ممکن است به سمت برقراری رابطه با این رژیم برود.
وی با بیان اینکه ممکن است توافق تهران و ریاض برای اینکه یک حاشیه امن و مشروعیت اسلامی و جهانی و منطقه‌ای به رابطه رژیم صهیونیستی و عربستان بدهد، این کشور بخواهد از رابطه با ایران استفاده و به سمت رابطه آشکار با تل‌آویو حرکت کند، گفت: البته این یک گمانه‌زنی است و آینده باید ثابت کند که عربستان چگونه بعد از هفت سال اختلاف شدید با تهران حاضر شده که مناسبات خودش را از سر بگیرد به نظر می‌رسد که پشت پرده مسائلی است.
وی در پایان گفت: نباید فراموش کرد که نگاه دموکرات‌ها نسبت به حاکمیت محمد بن‌سلمان نگاهی کاملاً بدبینانه و چالشی است. محمد بن‌سلمان باید در انتظار انتخابات ۲۰۲۴ ایالات متحده باشد. اگر دموکرات‌ها به پیروزی رسیدند، عربستان روند همکاری خودش و مناسبات خودش را با ایران ادامه خواهد داد و به سمت چین و روسیه متمایل می‌شود. مثلث قدرتمند روسیه، چین، ایران تشکیل شده است. این مثلث یک چتر حمایتی بسیار بالایی برای عربستان تلقی می‌شود. اگر جمهوری‌خواهان به پیروزی برسند، حتماً عربستان فضای مانور بیشتری برای اعمال سیاست‌های تخریبی خودش پیدا خواهد کرد. به دلیل اینکه جمهوری‌خواهان حامی محمد بن‌سلمان هستند.
