نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بزودی با به انجام رساندن یک ماموریت بزرگ، رکورد دریانوردی نظامی در تاریخ ایران را که در اختیار خودش بود، می‌شکند.
پیش از این، ناوگروه 75 نیروی دریایی، سال گذشته با سفر به بندر «سن‌پترزبورگ» و طی مسافتی بالغ بر 250 هزار کیلومتر رکوددار ناوگروه‌های اعزامی ارتش به آب‌های آزاد و بین‌المللی بود.
اعزام ناوگروه‌ها به ماموریت‌های دوردست، از سال ۸۸ با هدف مقابله با پدیده دزدی دریایی بویژه در خلیج عدن و تنگه باب‌المندب آغاز شد.
این ماموریت‌ها به مرور زمان در اشکال مختلف و حوزه‌های وسیع تر ادامه یافت و ناوگروه‌های نیروی دریایی را به اقیانوس‌های آرام و اطلس نیز کشاند.
هم‌اکنون ناوگروه 86 نداجا با ماموریت دریانوردی به دور کره زمین، در راه کشور برزیل است تا نخستین حضور ناوگان دریایی ایران در قاره آمریکا را ثبت کند.
این حضور، علاوه بر ثبت رکورد طولانی دریانوردی در نیروی دریایی ایران، پای شناورهای ارتش را به یکی از مهم‌ترین مناطق این بخش از زمین یعنی «کانال پاناما» نیز باز خواهد کرد؛ کانالی که طی یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های مهندسی دنیا ساخته شد تا ۲ اقیانوس بزرگ آرام و اطلس را به یکدیگر وصل کند.
ناوگروه‌های ارتش با چند هدف کلی به این ماموریت‌ها اعزام می‌شوند.
- حراست از منافع ایران در آب‌های بین‌المللی
همانطور که گفته شد، سرآغاز حضور ناوگروه‌های ارتش در آب‌های دوردست، مقابله با پدیده دزدان دریایی بود که هرازگاهی با دست‌اندازی به کشتی‌های تجاری، اقدام به دزدیدن آنها و انتقال‌شان به کشور سومالی می‌کردند.
حضور ناوگروه‌های ارتش به همراه تعدادی از تکاوران دریایی این نیرو، بارها به درگیری با این دزدان قرن بیست‌ویکمی انجامیده که نه فقط موجب نجات شناورهای ایرانی، بلکه دیگر کشورها نیز شده است. نجات کشتی تجاری متعلق به چین در سال 91 موجب شد «یانگ جیچی» وزیر وقت خارجه چین از ایران به خاطر تلاش موفقیت‌آمیز نیروی دریایی‌اش برای نجات کشتی این کشور و 28 خدمه آن تشکر کند.
با گسترش دامنه تهدیدات اینچنینی به دریاهای دیگر نظیر دریای سرخ، حوزه ماموریتی ناوگروه‌های ارتش نیز گسترش یافت و هم اکنون شناورهای نداجا لاقل یک بار به عمده مناطق مهم دریایی در کره زمین سفر کرده‌اند.
- حضور در مثلث طلایی
اگر تنگه هرمز، مالاکا و باب‌المندب را به عنوان ۳ راس یک مثلث در نظر بگیریم، عمده تجارت‌های دریایی از دل این مثلث می‌گذرد که از قضا بیشترین تهدیدات علیه شناورهای تجاری کشورها نیز در همین جا اتفاق می‌افتد.
نیروی دریایی ایران امروز از مهم‌ترین بازیگران ایجاد امنیت در این مناطق محسوب می‌شود که برخلاف بسیاری از کشورها که در قالب یک ائتلاف بین‌المللی به انجام ماموریت در این مناطق می‌پردازند، تنها و به صورت خوداتکا در دریاهای دوردست حضور داشته و نه تنها از منافع کشور، بلکه - همانطور که گفته شد - از شناورهای دیگر نیز که در خطر تهدید قرار می‌گیرند حراست می‌کند.
این در حالی است که طی سال‌های گذشته، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در کنار نیروهای دریایی روسیه و چین به عنوان ۲ کشور قدرتمند دریایی، به انجام رزمایش‌های مشترک برای همکاری‌های بیشتر در شمال اقیانوس هند پرداخته است.
- پیشبرد دیپلماسی دفاعی
حضور در کشورهای مختلف در جریان ماموریت‌های ناوگروه‌ها، با هدف بزرگ‌تر نزدیکی کشورها بویژه در حوزه‌های نظامی و با بهره‌گیری از ظرفیت دیپلماسی دفاعی (دریایی) انجام می‌شود.
یادمان باشد آخرین سطح همکاری کشورها با یکدیگر که نشان‌دهنده عمق روابط آنهاست، همکاری در حوزه‌های نظامی است.
آشنایی این کشورها -که بعضاً خودشان از کشورهای صاحب حرف در حوزه دریایی هستند- با توانمندی‌های نظامی کشورمان و همکاری در قالب رزمایش‌های مشترک، از جمله دستاوردهایی است که این حضور به دنبال دارد.
- آموزش حین مأموریت
به عنوان کسی که در جریان ماموریت 80 روزه ناوگروه 33 نیروی دریایی، همراه آن بودم، از نزدیک مشاهده کردم افسران عمدتاً جوان ۲ یگان حاضر در ناوگروه با میانگین سنی زیر 25 سال، چطور در یک ماموریت طولانی مدت توانستند شناورهای سنگین نداجا را در مناطق مهمی نظیر تنگه مالاکا راهبری کنند؛ عملکردی که البته تحت نظارت فرماندهان باسابقه‌تر نیروی دریایی انجام شد و به تربیت نیروهای جوان – اما با تجریه زیاد دریانوردی- می‌انجامد.
برای مثال شاید در دنیای دریانوردی، همه دریانوردان نتوانند به تجربه عبور از مدار استوا دست یابند اما در برخی ماموریت‌های ناوگروه‌های ارتش، از جمله همان ناوگروه 33، این تجربه برای بسیاری از افسران جوان نداجا کسب شد.
توجه به دریا و دریانوردی اگرچه در تاریخ کهن ایران پیشینه‌ای طولانی دارد اما امروز آنچنان که باید مورد توجه سیستم حکمرانی در کشور قرار نگرفته است. ظرفیت بزرگ دریا که بسیاری از کشورها از داشتن آن محروم هستند، برای کشور ما -آن هم در موقعیت شمال و جنوب کشور و با مرزهای طولانی دریایی و حتی اقیانوسی- این فرصت بزرگ را فراهم کرده تا با تغییر نگاه دولتمردان گام‌های بزرگی برای ایجاد تمدن نوین دریایی برداشته شود.
برای تحقق این امر، علاوه بر لزوم تغییر نگرش در میان سیاسیون، نیازمند توجه بیشتر در به روزرسانی تجهیزات دریایی بویژه شناورهای بزرگ هستیم.
یادمان باشد نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران همه این افتخارات را در کنار شناورهای جدید ساخت داخل، با به کارگیری شناورهای با عمر زیاد به دست آورده است. پس این نیرو لایق در اختیار داشتن تجهیزات، سامانه‌ها و شناورهای سطحی، زیرسطحی و هوایی به روز دنیاست و باید توجه بیشتری کرد.
مهدی بختیاری
