طاهره کیایی تنکابنی، استاد زبان و ادبیات فارسی و محقق گفت: واژه یلدا در فرهنگ دهخدا، واژه‌ای سریانی به معنای میلاد، تولد و زایش معرفی شده و، چون شب یلدا را با میلاد مسیح تطبیق می‌کردند از این رو به این نام نامگذاری شده است، طبق تحقیق محققان در اصل جشن ظهور میترا یعنی مهر بوده است که مسیحیان در قرن چهارم میلادی آن را روز تولد حضرت مسیح قرار داده اند.
به گفته کیایی، نام ایرانی آن چله است و چله مترادف شب یلدا می‌شود، چهل روز اول زمستان را چله‌ی بزرگ و بیست روز بعد از آن را چله‌ی کوچک نامیده اند، یلدا اول زمستان و شب آخر پاییز است که طولانی‌ترین شب سال به حساب می‌آید و در آن شب یا نزدیک به آن آفتاب در برج جدی تحویل می‌شود.
او می‌گوید: در این شب مراسمی انجام می‌شود که جشن شب چله یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایران به حساب می‌آید، در این جشن طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روز در نیم کره‌ی شمالی گرامی داشته می‌شود، واژه چله برگرفته از چهل و مخفف چهله و صرفا نشان دهنده یک دوره‌ی زمانی معین است.
رسوم و آداب مخصوص شب چله
به گفته کیایی تنکابنی، پذیرایی با میوه‌های پاییزی و تنقلات به وسیله بزرگ فامیل، شعر خوانی‌ها و داستان خوانی و قصه گویی از رسوم اصلی شب چله به حساب می‌آید، در این شب خانواده‌ها گرد هم جمع می‌شوند و این شب را با یکدیگر جشن می‌گیرند، معمولا افرادی که مسلط به خوانش صحیح ابیات هستند حافظ خوانی و شاهنامه خوانی می‌کنند، آن‌ها با تفال زدن به حافظ از خداوند برکت و خیر و خوشی برای خانواده طلب می‌کنند و این سنت قدیمی را زنده نگهمیدارند.
اهمییت حافظ خوانی
این استاد زبان و ادبیات فارسی گفت: تسلط بر خوانش صحیح و تعبیر و تفسیر حافظ یک هنر تلقی می‌شود و کاربرد صحیح آن می‌تواند به روز‌های شلوغ و پر مشغله افراد رنگ آرامش ببخشد، حافظ خوانی می‌تواند مقدمه‌ای برای ورود به دنیای شعر و شاعری، ادبیات باشد و جایگزین مناسبی برای چشم و هم چشمی‌های کاذب و به رخ کشیدن‌های مجازی است.
وی افزود: یکی از عواملی که ضرورت جایگزینی این هنر ارزشمند را در زندگی دوچندان می‌کند زنده نگهداشتن فرهنگ غنی ایرانی است، فرهنگ در واقع عامل اصلی حیات یک سرزمین محسوب می‌شود، و با مثابه ستون‌هایی هستند که باعث ماندگاری بنای آن سرزمین و خطه می‌شوند.
او می‌گوید: ما می‌توانیم با نشان دادن جذابیت‌های مربوط به ابیات و اشعار، این ثروت بزرگ و فرهنگ غنی ایرانی را حفظ کرده و توسعه دهیم، خوانش صحیح ابیات به صورت یک پارچه، عدم توقف‌های طولانی و مکث‌های بی مورد، استفاده از فایل‌های صوتی جذاب باعث می‌شود که مخاطبان بسیاری از شنیدن ابیات و اشعار لذت ببرند و این بیت‌ها و شعر‌ها در عمق روح و جان آن‌ها نفوذ کرده و آن‌ها را با ادبیات مانوس می‌کند.
