بعد از برگزاری انتخابات کنگره ، به نظر می‌رسد دولت بایدن در حال ترمیم وجهه خود در داخل آمریکا و تغییر برخی سیاست‌های غلط خود در حوزه سیاست خارجی است. یکی از این سیاست‌ها که موجب اعتراضات زیادی شده و در نهایت باعث شکست دموکرات‌ها در انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس نمایندگان شد، کمک‌های ده‌ها میلیارد دلاری به اوکراین و تلاش برای ادامه یافتن این جنگ بود. جمهوری‌خواهان در رقابت‌های انتخاباتی بارها به این موضوع اشاره و عنوان کرده بودند در صورت انتخاب شدن، جلوی ارسال کمک‌های مالی و نظامی به اوکراین را می‌گیرند. سفر هفته گذشته جیک سالیوان به کی‌یف و همچنین سفر رئیس سازمان سیا به این کشور و دیدار و رایزنی‌ها با زلنسکی، نشان می‌دهد آمریکا اگر به فکر پایان دادن به جنگ هم نباشد، حداقل به دنبال متعادل کردن مواضع اوکراین در این بحران است تا بلکه بتواند راهی برای پایان جنگ در زمستان پیش رو پیدا کند.
دولت ایالات متحده بارها اعلام کرده است مساله و اولویت اصلی سیاست خارجی این کشور، پرداختن به رقابت‌های تجاری و سیاسی با چین بوده و مساله جنگ روسیه با اوکراین در اولویت‌های بعدی برای بایدن قرار دارد. رئیس‌جمهور آمریکا در سفر به شرق آسیا در دیدارهای خود در حاشیه اجلاس «جی 20» نیز بخوبی به این مساله اشاره کرد. جلسه ۳ ساعته بایدن با شی جین پینگ و جلسات متعدد او با سران کشورهای حوزه جنوب شرق آسیا حاکی از این است که آمریکا بشدت در حال چرخاندن فرمان سیاست خارجی خود از حوزه اروپا به سمت شرق آسیاست. نکته جالب توجه در این باره اما این است که همزمان با این سفر و در حالی که ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین در سخنرانی خود در اجلاس «جی 20»، از قدرت‌های جهانی خواهش می‌کرد روسیه را بیش از پیش تحت فشار قرار دهند، به یکباره موشکی سرگردان به منطقه مرزی اوکراین - لهستان برخورد کرده و ۲ کشاورز را قربانی می‌کند.
در همان ابتدای امر رسانه‌های غربی، یکصدا موشک را روسی دانسته و بعد از قطعی دانستن این موضوع، با نگرانی به دنبال پاسخ این سوال بودند: آیا ناتو از لهستان به عنوان یکی از اعضای ناتو حمایت می‌کند و وارد جنگ روسیه و اوکراین می‌شود یا نه. رسانه‌ها در تیترهای یک خود بیان می‌کردند لهستان به سرعت به دنبال فعال کردن ماده 4 عضویت در ناتو و تشکیل جلسه برای بررسی این موضوع و پاسخ قاطع ناتو به روسیه است. این نگرانی‌ها تا صبح روز چهارشنبه ادامه داشت و برخی روزنامه‌ها پا را فراتر گذاشته و تحلیل‌هایی را نیز به نقل از تحلیلگران بین‌المللی منتشر کردند که در آن گفته شده بود آیا ناتو به کمک لهستان و اوکراین می‌آید؟ و آیا پای آمریکا به جنگ اوکراین باز می‌شود؟
صبح روز چهارشنبه فضا تا حد زیادی آرام شد و در شرایطی که سازمان ملل و چین از رهبران کشورهای غرب می‌خواستند در کمال آرامش به این مساله رسیدگی کنند و از تشدید تنش‌ها در منطقه خودداری کند، جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا که برای شرکت در اجلاس «جی 20» در بالی به سر می‌برد، اعلام کرد شواهدی از اینکه موشک روسی باشد پیدا نشده و تا مشخص شدن نتایج کامل در این زمینه باید صبر کرد. دبیرکل ناتو نیز در صحبت‌های خود با آرامش خاصی خواستار بررسی موضوع شد و در نهایت لهستان نیز اعلام کرد احتمالا موشک نه از سوی روسیه، بلکه از سوی اوکراین شلیک شده است!
احتیاط کشورهای غربی در موضع‌گیری نسبت به موشکی که اوکراین سعی می‌کرد آن را روسی نشان دهد اما از هراس آنها از احتمال رویارویی نزدیک با روسیه است. نخستین موضوعی که از روزهای ابتدایی جنگ اوکراین بارها توسط رهبران کشورهای غرب به آن اشاره شد، همین بود که آنها نمی‌خواهند نیرویی در اوکراین پیاده کنند و پاسخ ندادن به درخواست‌های هر روزه اوکراین برای پیوستن به ناتو نیز از همین مساله سرچشمه می‌گرفت. زلنسکی که این روزها پایتخت کشورش زیر سنگین‌ترین تهاجمات موشکی قرار دارد اما تلاش دارد به هر نحو ممکن پای غربی‌ها را نیز به صورت مستقیم به این جنگ باز کند و انتظار دارد آنها بپذیرند تمام خاک اوکراین باید از اشغال روسیه بیرون بیاید. این مساله‌ای است که آمریکایی‌ها دیگر به آن امیدی ندارند. بر همین اساس بود که جیک سالیوان در دیدار با زلنسکی، به او پیشنهاد کرد به صورت واقع‌بینانه به مذاکرات صلح با روسیه نگاه کند و به دنبال گذاشتن پیش‌شرط‌های عجیب و غریب برای مسکو نرود.
زلنسکی که با عقب‌نشینی نیروهای روس از منطقه خرسون، اعتماد به نفسی عجیب پیدا کرده است، معتقد است در شرایطی با روسیه گفت‌وگو می‌کند که پوتین دیگر در این کشور سمتی نداشته باشد و در عین حال تا پس نگرفتن تمام خاک اوکراین از روسیه، با این کشور مذاکره‌ای نخواهد داشت. سالیوان اما به او پیشنهاد کرد از این شروط عجیب بگذرد و در عین حال فرصت فرارسیدن زمستان و کمتر شدن حملات روسیه را غنیمت شمرده و به سمت مذاکره با مسکو برود.
رسانه‌ها اما از دیدارهای دیگری نیز خبر دادند که به نظر می‌رسد نشانه‌ای از تلاش آمریکا برای پایان دادن به جنگ در اوکراین باشد. یکی از آن نشانه‌ها، دیدار مخفیانه «ویلیام برنز» رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا با «سرگئی ناریشکین» مدیر سرویس اطلاعات خارجی روسیه در آنکارا و بعد از آن سفر او به کی‌یف برای دیدار با زلنسکی بود. اگرچه گفته شد محور اصلی این دیدار، هشدار دادن به مسکو درباره استفاده از بمب اتم بوده است اما رفتارهای بعدی آمریکا در این باره نشان داد بیش از پیش راجع به موضع گرفتن علیه مسکو ملاحظه دارد و به سرعت وارد واکنش‌های احساسی و لحظه‌ای نسبت به وقایع رخ داده در اوکراین و حاشیه آن نمی‌شود.
از همین رو است که رادیو ملی آمریکا (NPR) نیز در تحلیل خود از موشکی که به سمت لهستان شلیک شد، اعلام کرد حتی این احتمال نیز وجود دارد که اوکراین در پی تشدید تنش‌ها در منطقه باشد! مساله‌ای که گمان نمی‌رفت رادیوی دولتی آمریکا تا پیش از این اجازه بیان آن را داشته باشد. این گمانه‌زنی به معنای این است که احتمالا اوکراین تلاش داشته برای تشدید تنش‌ها و وارد کردن ناتو و آمریکا به جنگ با روسیه، عملیات پرچم دروغین در لهستان انجام دهد تا همچنان مساله جنگ را برای سیاست خارجی آمریکا در اولویت قرار دهد.
نوع برخورد ایالات متحده و متحدانش در ناتو اما نشان داد مقهور چنین عملیات‌هایی نمی‌شوند، زیرا تمایلی برای ورود به این جنگ ندارند و تلاش دارند از میزان هزینه‌های خود علیه روسیه بکاهند و به اولویت‌های اصلی خود در عرصه سیاست خارجی یعنی چین و مسائل شرق آسیا بپردازند.
ثمانه اکوان
