یک پای جنگ؛ از یمن تا اوکراین

جولای 2015 چهار ماه پس از آغاز حملات ائتلاف تحت رهبری سعودی به یمن ، وزارت دفاع ایالات متحده قراردادی 5.9 میلیارد دلاری برای فروش تسلیحات نظامی به ارتش سعودی را تصویب کرد. همان سال طی ماه‌های می تا سپتامبر طبق گزارش کنگره آمریکا، این کشور 7.8 میلیارد دلار سلاح به سعودی‌ها فروخته است. در ماه اکتبر دولت آمریکا فروش 4 ناو جنگی لیتورال به ارزش 11.25 میلیارد دلار را به عربستان سعودی تصویب کرد. ماه بعد آمریکا یک قرارداد تسلیحاتی دیگر به ارزش 1.29 میلیارد دلار شامل تسلیحات پیشرفته هوا به سطح از جمله بمب‌های هدایت‌شونده لیزری، بمب‌های سنگر شکن و بمب‌های MK84 را با سعودی امضا کرد. بدین ترتیب تنها در 8 ماه اول جنگ علیه مردم یمن، دولت دموکرات باراک اوباما بیش از 20 میلیارد دلار تسلیحات به رژیم سعودی فروخت.

انگلستان نیز طی ماه‌های ابتدایی جنگ در سال 2015 از ژانویه تا سپتامبر 2.8 میلیارد پوند(3.2 میلیارد دلار) سلاح از جمله بمب‌های 500 پوندی(حدود 230 کیلوگرم) Paveway IV را به رژیم سعودی فروخت. در جولای 2015 (4ماه پس از آغاز جنگ) فرانسه قراردادی 12 میلیارد دلاری برای صادرات تسلیحات نظامی به عربستان امضا کرد. قراردادی که شامل 23 بالگرد نظامی ایرباس H145 و 30 قایق گشتی نظامی می‌شد. همان زمان رویترز گزارش داد رژیم سعودی در حال عقد قراردادی به ارزش میلیاردها یورو با شرکت فرانسوی تالس(Thales Group) برای خرید تجهیزات مخابراتی و ماهواره‌های جاسوسی است. طبق گزارش دولت اسپانیا در ژوئن 2015 (سه ماه پس از آغاز جنگ) این کشور تا آن تاریخ 8 مجوز صادرات سلاح به عربستان به ارزش 28.9 میلیون دلار صادر کرده است. یازده ماه پس از شروع جنگ در فوریه 2016 نیز شرکت کشتی‌سازی دولتی اسپانیا(Navantia) قراردادی 3.3 میلیارد دلاری برای ساخت پنج ناو نظامی آوانته ۲۲۰۰ Avante2200)) با عربستان سعودی به امضا رساند.

آمریکا و اروپا این حجم از تسلیحات را نه پیش از جنگ که تنها در یک سال آغازین جنگ علیه مردم یمن به ارتش رژیم سعودی سرازیر کردند. روندی که در سال‌های بعد نیز ادامه داشت. 20 می 2017 حدود دو سال از حمله ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی به یمن می‌گذشت که کاخ سفید طی بیانیه‌ای از قرارداد بزرگ تسلیحاتی آمریکا و عربستان به ارزش 460 میلیارد دلار در جریان سفر ترامپ به عربستان خبر داد.

110 میلیارد دلار از این قرارداد به صورت آنی و در جریان همان سفر عملیاتی شد. به گزارش کارزار ضد تجارت اسلحه در انگلستان، این کشور در 5 سال ابتدایی جنگ از 2015 تا 2020 حداقل 16 میلیارد پوند(18.4 میلیارد دلار) تسلیحات و خدمات نظامی به رژیم سعودی صادر کرده است. این قراردادها شامل جنگنده‌های تایفون و تورنادو، بمب‌های هدایت شونده و همچنین مشاوره در انتخاب اهداف، تاکتیک‌ها و آموزش نظامیان سعودی می‌شوند. آنطور که «موسسه پژوهش‌های صلح بین‌المللی استکهلم» می‌گوید چیزی حدود 73 درصد واردات تجهیزات و تسلیحات نظامی عربستان طی سال‌های 2015(سال شروع جنگ علیه یمن) تا 2019 از ایالات متحده آمریکا بوده است. بر اساس این گزارش انگلستان با 13 درصد و فرانسه با 4.3 درصد در جایگاه‌های دوم و سوم صادرکنندگان تسلیحات نظامی به رژیم سعودی قرار گرفته‌اند.

کشورهای دیگر اروپایی نظیر آلمان، بلژیک، چک، بلغارستان، فنلاند، دانمارک، هلند، ایتالیا و یونان نیز در صادرات سلاح به عربستان سهم داشتند. اگرچه این کشورها و اتحادیه اروپا با تأخیری چند ساله از شروع جنگ، منع صادرات سلاح به عربستان را به صورت قانونی تصویب کردند اما همیشه راه دور زدن قانون را باز نگه داشته و به صادرات مخفیانه سلاح به عربستان ادامه دادند. آلمان که در سال 2018 صادرات سلاح به سعودی را ممنوع کرده بود طی سال‌های 2019 و 2020 از طریق کشورهای ثالث صادرات سلاح به عربستان را ادامه داد؛ آلمان البته اندکی بعد تعارف را کنار گذاشت و در ازای توافق سوخت با عربستان صادرات سلاح به این کشور را رسما از سر گرفت.

آوریل 2019 سندی محرمانه از اداره اطلاعات نظامی فرانسه توسط یک سازمان خبری-تحقیق فرانسوی به نام Disclose فاش شد که به ارزیابی میدان نبرد در یمن تا سپتامبر2018 می‌پرداخت. بر اساس این گزارش بخش بزرگی از زرداخانه‌های سعودی و امارات توسط کشورهای ناتو تأمین و تجهیز شده است: «بسیاری از سیستم‌های تسلیحاتی سعودی و امارات فقط با مهمات، قطعات یدکی و سیستم‌های ارتباطی تولید شده در کشورهای ناتو سازگار هستند.» اداره اطلاعات نظامی فرانسه میدان نبرد عربستان علیه یمن را اینطور گزارش می‌کند: «کارزار بمباران تحت رهبری عربستان در شمال یمن عمدتاً متکی بر استفاده از سه نوع هواپیمای غربی شامل جنگنده‌های آمریکایی «اف ۱۵» جنگنده‌های انگلیسی «ای‌اف ۲۰۰۰ تایفون» و جنگنده‌های اروپایی «تورنادو» بوده است. همچنین عربستانی‌ها بالگردهای آمریکایی «آپاچی» و «بلک هاوک» و همچنین بالگردهای فرانسوی «ای اس -۵۳۲ کوگار» را از پایگاه نظامی‌شان در عربستان به داخل یمن به پرواز درمی‌آورند. آنها همچنین در مرز عربستان با یمن تعداد زیادی تانک آمریکایی «آبرامز» و تانک‌های فرانسوی «ای ام ایکس ۳۰» را در ضمن پشتیبانی آنها با دست کم پنج نوع سلاح توپخانه‌ای تولید غرب مستقر کرده‌اند. ائتلاف تحت رهبری عربستان برای محاصره دریایی یمن از کشتی‌های جنگی فرانسوی، آلمانی و آمریکایی و دو نوع بالگرد نیروی دریایی فرانسه استفاده می‌کند.» این گزارش اعتراف می‌کند که: «کمک‌های آمریکا به عربستان برای هدف‌گیری با سلاح‌هایشان در یمن فراتر از چیزی است که قبلاً تصور می‌شد.» اشاره اداره اطلاعات نظامی فرانسه به استفاده گسترده آمریکا از پهپادهای جاسوسی و رزمی خود در حمایت از ائتلاف سعودی است. پهپادهایی که تا کنون از نوع شناسایی-جاسوسی اسکن ایگل و دو نوع رزمی MQ9 و MQ1 بارها توسط پدافند یمن هدف قرار گرفته شده‌اند. در واقع کمک‌های تسلیحاتی، لجستیکی و مستشاری آمریکا به رژیم سعودی تا حدی بود که «کریستین بکرلی»، محقق سازمان دیده‌بان حقوق بشر، آمریکا را نه حامی عربستان در جنگ علیه یمن بلکه یکی از طرفین جنگ دانست: «من فکر می‌کنم موضوعی که بایستی واقعاً روی آن تأکید کرد این است که از منظر حقوق بین‌الملل، آمریکا با توجه به میزان حمایتی که از ائتلاف تحت رهبری سعودی‌ها می‌کند، یکی از طرف‌های این جنگ محسوب می‌شود.»

با این اوصاف آمریکا و اروپا یک پای جنایات جنگی رخ داده در یمن بودند. آگوست 2018 اتوبوس دانش‌آموزان یمنی در ضحیان؛ هنگام بازگشت از آخرین دوره آموزش قرآن تابستانه توسط بمب MK82 ساخت گروه تسلیحات‌سازی لاکهید مارتین آمریکا تکه‌تکه شد. 40 کودک زیر 15 سال در میان 51 قربانی این فاجعه بودند. دو سال قبل در اکتبر 2016 دقیقا از همین نوع بمب برای هدف قرار دادن یک مراسم تدفین استفاده شد که طی آن 155 شهروند یمنی جان باختند، در ماه مارس همان سال یک بار دیگر این بمب‌های MK82 ساخت کارخانه لاکهید مارتین آمریکا بود که در حمله هوایی به یک بازار محلی مورد استفاده قرار گرفت و منجر به کشته شدن 97 غیرنظامی یمنی شد. 6 ژانویه 2016 انبار مواد غذایی در استان حدیده توسط دو بمب هدایت شونده Paveway IV ساخت انگلستان (تولید می 2015) هدف قرار گرفت. این حمله تلفاتی نداشت اما ذخیره غذایی بخش قابل توجهی از ساکنان استان حدیده را نابود کرد. ده روز بعد در 16 ژانویه 2016 کارخانه داروسازی سنهان در استان صنعا با بمب‌های لیزری ساخت ایالات متحده هدف قرار گرفت. این کارخانه بخشی از نیاز دارویی مردم یمن را تأمین می‌کرد. بنا بر گزارش نهادهای حقوق بشری، بقایای تسلیحات آمریکایی و اروپایی در تعداد قابل توجهی از حملات غیرقانونی ائتلاف سعودی به غیرنظامیان یمنی دیده شده است. طبق اعلام وزارت بهداشت دولت نجات ملی یمن از زمان شروع جنگ در مارس 2015 تا آگوست 2021 «۴۷ هزار و ۸۱ غیرنظامی در اثر حملات و تجاوزات ائتلاف سعودی کشته و یا زخمی شده‌اند. از این میان ۱۵ هزار و ۴۸۳ نفر کشته و ۳۱ هزار و ۵۹۸ نفر زخمی شدند که ۲۵ درصد از قربانیان، زن و کودک هستند.»

کشورهای عضو ناتو در طول هفت سال جنگ نابرابر علیه مردم یمن سیلی از تسلیحات را روانه ارتش سعودی کرده و جنایت‌های جنگی متعددی را در یمن رقم زده‌اند. آتش زیاده‌خواهی آنها در گسترش مرزهای ناتو نزدیک به یک سال است که دامن اوکراین را گرفته و سیل تسلیحات از 26 کشور جهان با ارزش بیش از 8 میلیارد دلار به سوی اوکراین نیز روان بوده است. حالا اما با نادیده گرفتن همه این آتش افروزی‌ها یک پهپاد نقطه زن 20 هزار دلاری را بهانه‌ای قرار داده‌اند تا ایران را یکی از طرفین جنگ در اوکراین معرفی کنند. با این حال دیپلمات‌های وزارت خارجه ایران فروش پهپادهای شاهد 136 را به روسیه تکذیب کرده‌اند. ناگفته پیداست جمهوری اسلامی هیچ واهمه‌ای از اعلام صادارت این پهپادها به کشورهای دیگر ندارد. اما آنچه جهان از تزویر و گستاخی آمریکا و متحدان اروپایی‌اش فراموش نخواهد کرد این است که آنها همیشه یک پای جنگ و جنایات جنگی از یمن تا اوکراین بوده‌اند ولی وقیحانه انگشت اتهام خود را به سمت دیگران دراز کرده‌اند.

سیدمحمد عماد اعرابی