وبسایت خبری «میدل ایست آی» در گزارشی با عنوان طلوع صنعت پهپادی ایران ، نوشته دهه‌ها توسعه دقیق، ایران را به یک رقیب جدی در فناوری هواپیماهای بدون سرنشین تبدیل کرده و به آن نفوذ منطقه‌ای جدیدی می‌دهد.
اولویت ملی
به نوشته میدل ایست آی، برتری پهپادی ایران برای دهه‌ها اولویت ملی آن بوده که مقامات این کشور آن را پرورش داده و از آن به رغم اقتصاد تحریم شده این کشور پاسداری کرده‌اند. طبق این گزارش، از زمان انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ و خصومت ناشی از آن بین ایران و غرب، تحریم‌های بین‌المللی تهران را به سوی خودکفایی در زمینه انواع کالاها بخصوص نظامی سوق داده است.
به ادعای این گزارش، در دوران جنگ ایران-عراق در میانه دهه ۱۹۸۰ بود که علاقه تهران به پهپادها به طور واقعی با اولین پهپاد به نام ابابیل--به معنای دسته پرندگان--نامی که از پیش نشان‌دهنده استفاده استراتژیک این کشور از پهپادها در میدان نبرد بود، آغاز شد.
یک کارشناس مسائل ایران در مؤسسه امور بین‌الملل و امنیتی آلمان (SWP) ضمن بیان این که «در دهه‌های پس از آن، برنامه پهپادی ایران به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر ارتش این کشور طراحی شده»، ادعا کرد: استراتژی هواپیماهای بدون سرنشین این کشور یکی از چهار رکن استراتژی نظامی آن است. برنامه موشکی، شبکه متحدان و نیابتی‌های غیردولتی و قابلیت‌های رو به رشد آن در زمینه جنگ سایبری، ارکان دیگر را تشکیل می‌دهد.
به ادعای این کارشناس، در مجموع این‌ها پایه‌های «بازدارندگی نامتقارن» را تشکیل می‌دهد که ایران در برابر تحریم‌های فلج‌کننده ایجاد کرده است. وی افزود: ایران برنامه موشکی و پهپادی خود را برای جبران نیروی هوایی کارآمد توسعه داد و توسعه بومی در تفکر نظامی ایران اولویت پیدا کرد.
یک کارشناس دیگر از دانشگاه دورهام انگلیس در همین خصوص به میدل ایست آی گفت: «همیشه برنامه موشکی ایران بوده که به دلیل ارزش بازدارندگی بویژه در مقابل اسرائیل در کانون توجهات قرار گرفته است. در همین ۱۰ سال اخیر است که توسعه پهپادی در ایران جهش یافته است». وی همچنین مدعی شد: بخشی از آن به دلیل دستیابی ایران به پهپاد آمریکایی است که بر فراز این کشور سرنگون شد.
به نوشته این وبسایت خبری مستقر در لندن، ایران اکنون دارای ناوگانی از پهپادهاست که قادر به حمل موشک‌های هدایت شونده دقیق با برد ۲۰۰۰ کیلومتر به علاوه تعداد زیادی پهپاد تجسسی است.
طلوع تازه
به تحلیل میدل ایست آی، انزوای ایران از تامین‌کنندگان تسلیحاتی سابق آن به این معنا بوده که این کشور در درجه اول بر خودکفایی تاکید کرده است. به گفته کارشناس مذکور از دانشگاه دورهام، در مقایسه با پهپادهای اسرائیلی، ترکیه‌ای یا آمریکایی، پهپادهای ایران شاید ساده باشند اما موثر هستند.
وی ضمن بیان این که «در طول دهه گذشته، پهپادهای ایرانی رشد قابل توجهی داشته است»، مدعی شد: ایران اکنون طیف بسیار پیچیده از پهپادها را در اختیار دارد که از آن‌ها نه تنها برای نظارت، بلکه به شکلی فزاینده برای ارسال مهمات، اختلال راداری، جابجایی اشیا و تهاجم استفاده می‌کند.
به نوشته این گزارش، «شاهد ۱۳۶ که به عنوان پهپاد تهاجمی هم شناخته می‌شود به تنهایی نشان می‌دهد که ایران تا چه حد در تثبیت خود به عنوان مرکز قدرت فناوری پهپادها پیشرفت کرده است. این پهپاد در سال ۲۰۲۱ به طور رسمی توسط ایران معرفی شد و هدف از آن دور زدن سامانه‌های پدافندی دشمن و غلبه بر نیروهای زمینی است. این پهپاد کلاهکی به وزن حدود ۳۵ کیلوگرم را حمل می‌کند و گاهی به عنوان پهپاد کامیکازه (انتحاری) به دلیل پرواز مستقیم به سوی هدف شناخته می‌شود».
به تحلیل این سایت خبری، یکی دیگر از پهپادهای پیشرفته جنگی کشنده در زرادخانه ایران، شاهد ۱۲۹ است. به گفته توماس جونو از دانشگاه اُتاوا ایران منابع محدود خود را برای ساخت «پهپادهای بزرگ، نسبتاً ابتدایی و ارزان اما موثر» به کار برده است.
طبق این گزارش، ژنرال‌های آمریکایی در سال‌های اخیر نسبت به توانمندی پهپادهای ایران هشدار داده‌اند و پیشرفت در فناوری پهپادی ایران به این معنا بوده که تهران می‌تواند از «برتری هوایی محلی» برخوردار شود. یک ژنرال آمریکایی به کنگره این کشور گفت: برای اولین بار از جنگ کره، ما بدون برتری کامل هوایی در حال عملیات هستیم.
در بخشی از این گزارش در اشاره به ادعاهای بی‌اساس درباره استفاده روسیه از پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین، ادعایی که تهران و مسکو آن را رد کرده‌اند، آمده است: در حالی که ادامه تحریم‌ها علیه ایران، فروش پهپادها را محدود می‌کند، جنگ اوکراین احتملاً همان کاری را که درگیری ارمنستان و (جمهوری) آذربایجان برای پهپادهای ترکیه انجام داد، برای پهپادهای ایرانی انجام خواهد داد، یعنی ثابت می‌کند که آن‌ها در درگیری‌های بین کشورها توانمند و موثر هستند.
کارشناس دانشگاه دورهام به میدل ایست آی گفت: در حالی که پهپادهای ایران هنوز ارزش اقتصادی قابل توجهی ندارند، ارزش سیاسی زیادی دارند. هر چه جهان بیشتر شاهد قدرت نظامی آن باشد، افراد در تهران احساس راحتی بیشتری خواهند کرد و البته برای تهران این بخشی از استراتژی بازدارندگی آن است.
