از همان روزهای آغازین جنگ روسیه و اوکراین ، بسیاری از مقامات و تحلیلگران سیاسی خطر جنگ هستهای را محتمل میدانستند. پس از گذشت ماهها از این بحران و فرسایشی شدن نبرد که تهدیدات «ولادیمیر پوتین» مبنی بر استفاده از سلاح هستهای نیز افزایش یافته، رسانهها و فعالان سیاسی این تهدید را جدی تر ارزیابی میکنند و توجهی ویژه به آن دارند. آنها نیم نگاهی هم به کشورهای دارنده بمب اتم و شمار سلاحهای هستهای در جهان دارند.
حال این پرسش به ذهن میرسد که کدام بازیگران و هر کدام چه تعداد سلاح هستهای در اختیار دارند؟
۱. روسیه: بین ۵۹۷۷ تا ۶۲۵۷ سلاح هستهای
تخمینها از شمار سلاحهای هستهای روسیه متفاوت است اما بسیاری بر این باورند که مسکو بزرگترین زرادخانه هستهای جهان را در اختیار دارد ولی این کشور هرگز از سلاح هستهای در حمله به جایی استفاده نکرده است تنها در سال ۱۹۴۹ (۱۳۲۷) اولین بمب اتمش را در مناطق دورافتاده قزاقستان آزمایش کرد.
طبق اعلام «مؤسسه تحقیقات صلح بینالمللی استکهلم» (سیپری)، تا ژانویه ۲۰۲۱ (دی ۱۳۹۹) روسیه از ۶۲۵۵ سلاح اتمی برخوردار بود. سایر سازمانهای نظارت بر گسترش سلاح اتمی مجموع این تعداد را بین ۵۹۷۷ تا ۶۲۵۷ اعلام کردهاند.
بر پایه برخی برآوردها، رقم کنونی کلاهک اتمی این کشور نیز به ۱۷۶۰ عدد میرسد. روسیه و ایالات متحده پیمان جدید کاهش سلاحهای راهبردی (نیو استارت) را امضا کردهاند؛ پیمانی که برای مهار تسلیحات کشورها است و از ۵ فوریه ۲۰۱۱ (۱۶ بهمن ۸۹) به اجرا گذاشته شد. طبق این پیمان، هیچ کشوری نمیتواند بیش از ۱۵۵۰ کلاهک و بمب هستهای راهبردی مستقر کند.
۲. آمریکا: ۵۵۰۰ سلاح هستهای
ایالات متحده حدود ۵۵۰۰ سلاح هستهای در اختیار دارد که ۱۸۰۰ عدد آنها «مستقر شدهاند» یعنی روی موشک یا در پایگاههایی دارای نیروی عملیاتی قرار دارند. آمریکا معمار اولین انفجار بمب هستهای در تاریخ بود و با پروژه منهتن، بار آغاز عصر هستهای را به دوش کشید.
تا امروز، ایالات متحده تنها کشوری است که از سلاح اتمی در جنگ استفاده کرده است. روز ۶ اوت ۱۹۴۵ یک بمب اورانیومی در هیروشیمای ژاپن فرود آمد که طبق برآوردها، ۱۴۰ هزار کشته بر جا گذاشت. این کشور بمب دوم را سه روز بعد در ناکازاکی انداخت که ۷۴ هزار کشته دیگر در پی داشت.
۳. چین: ۳۵۰ سلاح هستهای
پس از ایالات متحده و روسیه، تعداد سلاحهای هستهای کشورهای این فهرست کاهش قابلملاحظهای دارد. چین سومین کشور این فهرست است که ۳۵۰ سلاح یعنی کمتر از یکدهم کل سلاحهای ایالات متحده را دارد. این کشور اولین بار در دوران جنگ سرد سلاح هستهای ساخت و با افزودن ۳۰ سلاح دیگر از سال ۲۰۲۰ به اینسو، قرار است همچنان زرادخانه اتمیاش را گسترش دهد که باعث هراس آمریکا شده است.
چندی پیش پایگاه شبکه خبری انگلیسی «بی بی سی» در گزارشی به بررسی توان نظامی چین و نیز همسنجی جنگ افزارها، کلاهکهای هستهای و نیروهای مسلح این کشور با آمریکا در آینده پرداخت و نوشت: «شی جین پینگ» رئیسجمهوری چین نیز به نیروهای مسلح این کشور دستور مدرنیزه شدن تا سال ۲۰۳۵ را دادهاست. به گفته وی، چین تا سال ۲۰۴۹ به یک قدرت نظامی در سطح جهانی تبدیل خواهد شد که قادر است بجنگد و پیروز شود.
به نوشته پایگاه مزبور، وزارت دفاع آمریکا در ماه نوامبر پیش بینی کرد که چین تا پایان دهه جاری ذخایر هستهای خود را به چهار برابر افزایش میدهد و پکن احتمالاً قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ دست کم ۱۰۰۰ کلاهک داشته باشد؛ موضوعی که با واکنش رسانههای دولتی چین مواجه شد و این ادعا را گمانه زنی مغرضانه دانستند و تاکید کردند که توان هستهای چین در پایینترین سطح نگه داشته میشود.
با وجود این، کارشناسان «مؤسسه تحقیقات صلح بینالمللی استکهلم» که به طور متداول ارزیابیهای سالانه ذخایر جهانی در زمینه هستهای را منتشر میکنند، بر این باورند که پکن طی سالهای اخیر تعداد کلاهکهای خود را افزایش داده است.
چین هنوز هم یک راه طولانی تا رسیدن به توان هستهای آمریکا با ۵ هزار و ۵۵۰ کلاهک دارد اما قدرت هستهای چین، پکن را به عنوان یکی از بزرگترین تهدیدات علیه برتری نظامی غرب مطرح کرده است.
۴. فرانسه: ۲۹۰ سلاح هستهای
فرانسه با ۲۹۰ سلاح هستهای از لحاظ میزان ذخیره سلاحهای اتمی در مقام چهارم است و بیشترین ذخیره را بین کشورهای غرب اروپا دارد. بیشتر این سلاحها بر زیردریایی و باقیمانده بر موشکهای کروز زمین به هوا سوار است.
این کشور اولین بار در سال ۱۹۶۰ توان حمله اتمیاش را آزمایش کرد. فرانسه ادعا میکند همچنان به سیاست «قابلیت سختگیرانه» پایبند است و از لحاظ راهبردی، تعداد زرادخانههای هستهای خود را در «پایینترین حد ممکن» نگه میدارد.
۵. انگلیس: ۲۲۵ سلاح هستهای
انگلیس حدود ۲۲۵ سلاح اتمی در اختیار دارد و برنامه تسلیحات اتمی خود را در دوره جنگ دوم جهانی آغاز کرد. سلاحهای این کشور در دریا مستقر و بر موشکهای بالیستیک زیردریایی ترایدنت سوار است. این موشکها از ایالات متحده خریداری شدهاند.
ترایدنت در اختیار نیروی دریایی سلطنتی است و چهار زیردریایی مستقر در پایگاه اچامانبی کلاید در اسکاتلند را شامل میشود. این کشور تا امروز ۴۵ آزمایش سلاح هستهای انجام داده است که آخرین آنها به سال ۱۹۹۱ (۱۳۷۰) برمی گردد.
۶. پاکستان: ۱۶۵ سلاح هستهای
پاکستان تا سال ۲۰۲۱، دارای ۱۶۵ سلاح هستهای بود و قصد دارد بر این تعداد بیافزاید. روابط پرتنش این کشور با هند شدیداً بر میزان تولید سلاح اتمیاش اثرگذار است.
پاکستان اولین بار در سال ۱۹۹۸ (۱۳۷۷) آزمایش سلاح هستهای را آغاز کرد و مدعی شد بهدلیل نگرانی از امنیت ملی دست به این کار زده است.
۷. هند: ۱۵۶ سلاح هستهای
هند با داشتن ۱۵۶ سلاح هستهای، سالها است که با پاکستان رقابت تسلیحاتی دارد. البته تنشهای اخیر در روابط هند با چین وضعیت تولید سلاح هستهای این کشور را پیچیدهتر کرد.
بنابراین پاکستان هرگونه اقدام هند برای مدرنسازی سلاحهای هستهایاش را به چشم تهدید میبیند که به این رقابت تسلیحاتی هستهای دامن میزند.
۸. رژیم صهیونیستی: ۹۰ سلاح هستهای
تصور بر این است که رژیم صهیونیستی ۹۰ سلاح هستهای در اختیار دارد، گرچه هرگز وجود برنامه هستهای آن به تأیید مقامهای رسمی نرسیده است. برخی نیز شمار کلاهکهای اتمی این رژیم را بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ عدد ارزیابی میکنند.
گفته میشود این رژیم از دهه ۱۹۶۰ سلاح هستهای دارد اما برخلاف سایر کشورهای این فهرست، هرگز توان هستهای خود را با آزمایش اتمی به نمایش نگذاشت.
ضمن اینکه به عضویت ان پی تی درنیامده، پروتکل الحاقی را نپذیرفته و به بازرسان آژانس نیز اجازه بازدید از تأسیسات هستهای خود را نمیدهد اما در عین حال حمایت قدرتهای بزرگ غربی را با خود دارد.
۹. کره شمالی: ۵۰ سلاح هستهای
گمان میرود کره شمالی با ۵۰ سلاح، کمترین شمار سلاحهای هستهای را در این فهرست داشته باشد. پیونگ یانگ در سال ۲۰۱۸ پذیرفت آزمایش موشکهای هستهای و دوربرد را به تعویق بیاندازد اما از سال ۲۰۲۰، آزمایش موشکهای دوربرد را از سر گرفت.
کره شمالی در دوران رهبری «کیم جونگ اون» بارها به منظور تهدید ژاپن به عنوان متحد آمریکا دست به آزمایش موشکی زده و نگرانیهایی در مورد اقدام به حمله برانگیخت. کیم وعده داده است ارتش و زرادخانه هستهای کشورش را گسترش دهد.
کره شمالی در سال ۲۰۱۷، بزرگترین آزمایش هستهای تاریخ خود با قدرت تخمینی ۱۰۰ تا ۳۷۰ کیلوتن را انجام داد که از نگاه کارشناسان نظامی و هستهای، قدرت تخریبی آن معادل قدرت بمبی بود که آمریکا بر سر مردم هیروشیما انداخت.
با این حال آمریکا طی سالها تلاش کرده تا سرعت افزایش تسلیحات کره شمالی را محدود کند.
با این حال تلاشهای جورج دبلیو بوش، باراک اوباما، دونالد ترامپ و جو بایدن در این زمینه بی نتیجه مانده و پیونگ یانگ بی اعتماد به غرب همچنان به تقویت زرادخانه خود ادامه میدهد.