جمهوری اسلامی ایران در 26 شهریورماه سال جاری به طور رسمی به عضویت دائم سازمان همکاری شانگهای در آمد؛ به باور کارشناسان این امر می‌تواند علاوه بر منافع فراوان متقابل برای کشورمان و سازمان شانگهای، گامی دیگر در جهت چندجانبه‌گرایی در عرصه سیاست خارجی و پایان هژمونی آمریکا در نظم جهانی باشند.
سازمان همکاری‌های شانگهای، یک سازمان میان‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و سیاسی در سال ۱۹۹۶ تشکیل شد؛ جمهوری اسلامی ایران در سال 2005 به عنوان عضو ناظر این سازمان انتخاب شد و در اجلاس اخیر سران سازمان شانگهای، عضویت کشورمان در این سازمان به صورت دائم تبدیل گردید.
ظرفیت قابل توجه کشور عضو سازمان شانگهای برای همکاری
روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، هند و ایران اعضای دائم این سازمان هستند که نزدیک به 40 درصد از وسعت خاک جهان را تشکیل داده و نزدیک به 3 میلیارد نفر از جمعیت جهان را پوشش می‌دهند؛ کارشناسان معتقدند که این امر ظرفیت‌های فراوانی را برای کشورمان ایجاد می‌کند تا از همکاری در عرصه‌های مختلف، با کشورهای عضو این سازمان، فواید زیادی به دست آورد.
در همین باره علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری فارس، در تشریح دستاوردهای عضویت در این سازمان ادامه داد: ظرفیت اعضای این سازمان از منظر تعداد، جمعیت، گستره جغرافیایی، تولید ناخالص داخلی و قدرت اقتصادی، برخورداری از منابع عظیم انرژی، حضور در شورای امنیت، توان دفاعی و ... بسیار قابل توجه و مهم است. از ابتدای امسال تاکنون میزان صادرات ایران به بازار کشورهای عضو پیمان شانگهای به بیش از ۹ میلیارد دلار رسیده و شامل صدور انرژی، کالا، خدمات مهندسی، محصولات کشاورزی و انتقال تکنولوژی می‌شود.
عضویت ایران در شانگهای، پیام پایان دوران یکجانبه‌گرایی را به دشمنان می‌رساند
مهم‌ترین دستاورد عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای اما نه منافع اقتصادی و امنیتی، بلکه کمک در تسریع تغییر نظم جهانی و از بین رفتن دست‌بالای آمریکا و کشورهای غربی در نظام بین‌المللی است. به باور کارشناسان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 میلادی، هژمونی آمریکا آغاز شد ولی در سال‌های اخیر و با افول قدرت آمریکا و افزایش قدرت کشورهای مستقل، روند تغییر این نظم آغاز شده است؛ در این میان سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک سازمان برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و سیاسی میان کشورهای مستقل شرقی، از اهمیت فراوانی برخوردار است.
در همین مورد بهادری جهرمی اظهار کرد: عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان شانگهای این پیام را به دشمنان ملت ایران می‌دهد که دوران یکجانبه گرایی، تلاش برای انزوای ایران و تحریم‌های ظالمانه علیه مردم کشورمان پایان یافته است و حضور موثر و قدرتمند جمهوری اسلامی ایران در سازوکارهای منطقه ای از جمله سازمان همکاری شانگهای به تحقق اهداف اقتصادی و خنثی‌سازی تحریم‌ها و ایجاد چندجانبه گرایی اقتصادی منجر می‌شود.
کارشناسان معتقدند که سازمان ملل متحد از بدو تاسیس آن در پایان جنگ جهانی دوم (سال 1945 میلادی) علی‌رغم تمامی موارد ادعایی درج شده در منشور آن مبنی بر تساوی حاکمیت کلیه اعضا و بی‌طرفی این سازمان در قبال دول عضو، هیچگاه نتوانست به سازمانی بی‌طرف تبدیل شود و همواره دولت‌هایی که از توان بالای نظامی برخوردار بودند، دست برتر را در این سازمان داشتند که بهترین شاهد بر این مدعا، عضویت دائم پنج کشور برنده جنگ جهانی دوم در شورای امنیت سازمان ملل متحد است.
با تشکیل سازمان‌های منطقه‌ای مانند سازمان همکاری شانگهای، علاوه بر تقویت هم‌گرایی کشورهای یک منطقه، از قدرت مطلق سازمان ملل که بسیاری آن را ابزار مورد استفاده کشورهای غربی به خصوص آمریکا می‌دانند، کاسته شده و این سازمان دیگر حرف اول و آخر را در نظام بین‌الملل نخواهد زد. با درنظر گرفتن این نکات، می‌توان عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان شانگهای را به عنوان امری فراتر از یک فرصت اقتصادی برای کشورمان، مورد تحلیل قرار داد.
