پس از آن‌که دیروز اخباری در خصوص شایعه آغاز قریب‌الوقوع عملیات نظامی جدید ترکیه در شمال سوریه منتشر شد، آنکارا طی چند ساعت اخیر، بسرعت قصد خود برای آغاز هرگونه اقدام نظامی زمینی در خاک سوریه را رد کرده است.
روزنامه «الاخبار» لبنان با انتشار یادداشتی در خصوص روند کاهش تنش میان دمشق و آنکارا، نوشت که پس از داغ شدن میدان در مناطق اصطکاک میان دو طرف در شمال سوریه و پس از عملیات جنگنده‌های ترکیه در بمباران برخی نقاط متعلق به ارتش سوریه که به کشته شدن سه نظامی و مجروحیت شش تن، منجر شد، آنکارا طی چند ساعت اخیر، تحرکاتی را به منظور آرام‌سازی فضای ایجاد شده آغاز کرد.
تلاش آنکارا برای آرام‌سازی فضا
در این یادداشت آمده است: «پس از آن‌که وزارت دفاع سوریه اعلام کرد که "با تشدید فزاینده اقدامات تحریک آمیز رژیم ترکیه و حملات مکرر به مناطق مختلف خاک سوریه، ما تأکید می‌کنیم که هرگونه حمله به هر نقطه نظامی نیروهای مسلح ما با پاسخ مستقیم و فوری در همه جبهه‌ها مواجه خواهد شد"؛ ترکیه که حمله خود را پاسخی به بمباران نقاط ارتش خود در نزدیکی مرز که منجر به کشته و زخمی شدن تعدادی از افسران و سربازانش شد، می‌دانست و آن را توجیه می‌کرد، مواضعی در راستای آرام‌سازی فضای ایجاد شده، اتخاذ کرد».
در ادامه این یادداشت آمده است: «تحرکات ترکیه برای آرام‌سازی اوضاع پس از آن آغاز شد که هرج و مرجی میدانی در پی فراخوان‌های مساجد ترکیه در مناطق مرزی در طرف مقابل جرابلس مبنی بر ماندن شهروندان در خانه‌های خود و داشتن آمادگی برای آغاز عملیات نظامی جدید در شمال سوریه، ایجاد شد. در پی این رویداد، مقامات ترکیه به صراحت، آغاز چنین عملیاتی را تکذیب و از آغاز تحقیقات برای مشخص شدن دلیل چنین فراخوان‌هایی خبر دادند. در همین راستا، مشاهده شد که نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) با انتشار اخباری مبنی بر تلفات سنگین در صفوف ارتش سوریه، اقدام به سوء استفاده از حوادث اخیر کردند، اما وزارت دفاع سوریه برای روشن شدن واقعیت این تلفات ابتکار عمل را به دست گرفت , آرامش نسبی را بدون تغییر در نقشه کنترل به میدان بازگرداند».
در همین راستا، منابع میدانی در گفتوگو با الاخبار از برگزاری نشست فوری افسران نظامی و امنیتی ترکیه با تعدادی از سرکرده‌های گروه‌های مخالف مستقر در برخی مناطق حومه حلب و رقه خبر دادند که طی آن به این سرکرده‌ها درباره جلوگیری از هرگونه درگیری نظامی با ارتش سوریه یا تلاش برای تغییر نقشه کنترل و نیز کنترل امنیت داخلی در شرایطی که تظاهرات ضد آنکارا در روزهای گذشته افزایش یافته و تاکنون به دستگیری بیش از ۱۵۰ سوری منجر شده، هشدار داده شد.
دلیل اصلی حمله هوایی اخیر ترکیه به ریف حلب
بنا بر این یادداشت، تشدید محدود اقدامات نظامی ترکیه در برخی محورها در شمال سوریه در چارچوب عملیات هدف‌گیری هوایی صورت می‌گیرد که آنکارا اخیراً علیه مقرهای کُردی آغاز کرده است و به دنبال آن است که آن‌ها را نقشه مناطق مرزی که قرار است در چارچوب پیش‌نویس تفاهم‌نامه‌هایی به ارتش سوریه واگذار کند، حذف کند. این بدان معناست که این نوع عملیات را می‌توان با احتیاط ادامه داد تا منجر به درگیری با ارتش سوریه نشود. به ویژه که ترکیه می‌خواهد بر اساس «توافق آدانا» که در مورد آن صحبت می شود، به گسترش حضورش در مرزهای سوریه ادامه دهد. هرچند که احتمال اصلاح این توافق یا ارائه یک فرمول جدید از آن متناسب با شرایط فعلی وجود دارد.
تلاش‌های تهران و مسکو برای آشتی آنکارا و دمشق
به نوشته الاخبار، به موازات این کار میدانی، تلاش‌های متعددی در مسیرهای موازی به رهبری تهران و مسکو برای باز کردن درهای بسته‌شده میان دمشق و آنکارا، در سایه باز بودن آشکار درهای ترکیه در این مسیر با انگیزه رهایی از «خطر کُردها» از یک سو و «بار آوارگان» از سوی دیگر پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده، در حال انجام است.
انگیزه‌های آنکارا برای آشتی با دمشق
در ادامه یادداشت مذکور آمده که بنا بر اطلاعات به دست آمده، ترکیه در تلاش است تا مشروعیت «الائتلاف السوری» ( ائتلاف سوری) را به عنوان نماینده مخالفان تثبیت کند و این امر مقدمه‌ای برای وارد کردن آن به گفتوگو با دولت سوریه با هدف دستیابی به توافقی سیاسی که آنکارا طبق آن متعهد به خارج کردن نیروهایش از خاک سوریه می‌‌شود، است. اما این پیشنهاد از سوی دمشق رد شد و دمشق بر لزوم توقف حمایت ترکیه از جناح‌های مخالف و خروج نیروهای ترکیه از مناطق تحت کنترلش به عنوان شرط ارتقای سطح روابط با آنکارا تاکید کرد.
همگرایی دمشق و آنکارا در پرونده پناهجویان
از سوی دیگر، به نظر می رسد در پرونده پناهجویان، نوعی همگرایی در منافع وجود دارد؛ آنکارا می‌خواهد از زیر بار آن خلاص شود، در حالی که دولت سوریه به دنبال بازگشت سریعتر آن‌ها از همه کشورهای همسایه در چارچوب یک طرح همکاری با لبنان و اردن است. در این میان، ترکیه نیز می‌خواهد بخشی از این طرح باشد، به ویژه که این موضوع با هیچ شرطی از سوی دمشق مواجه نشده است. در این راستا، اخباری در برخی روزنامه های ترکیه‌ای وابسته به حزب حاکم عدالت و توسعه، مبنی بر قصد آغاز بازگشت آوارگان به چندین استان سوری از جمله حلب و حمص که تحت کنترل دولت سوریه هستند، منتشر شده است.
نویسنده در ادامه تصریح می‌کند که آنچه ارائه شد به معنای تفکیک واضح مسائل باقی مانده بین دو کشور از یکدیگر است و این امر برای همگان قابل قبول به نظر می‌رسد و در راستای منافع ترکیه است که می‌خواهد هرچه سریعتر، پرونده پناهجویان سوریه را در سایه فشارهای اقتصادی و افزایش «نفرت» در جامعه ترکیه علیه سوری‌ها و سرمایه‌گذاری احزاب مخالف روی این پرونده در رقابت های انتخاباتی، ببندد.
به نظر می‌رسد که اقدامات ترکیه برای حل و فصل این پرونده بشردوستانه، تشدید دستگیری‌ها و اخراج شخصیت‌های با نفوذ در رسانه‌های این کشور را توضیح می‌دهد زیرا آنکارا به دنبال آن است که مطمئن شود، این افراد فضا را دچار اختلال نمی‌کنند یا مانع تلاش‌های آنکارا که انتظار می‌رود در کوتاه‌مدت به ثمر بنشیند، نمی‌شوند. به ویژه زمانی که دولت سوریه با حمایت آشکار روسیه به کار بر روی بازسازی زیرساخت ها در مناطق آسیب دیده در حلب، حمص و جاهای دیگر ادامه می‌دهد.
تقلای آمریکا برای جلوگیری از آشتی دمشق و آنکارا
نویسنده در خاتمه تصریح می‌کند: «با وجود آن‌که موضوع پناهجویان دروازه‌ای تضمینی برای همکاری جزئی سوریه و ترکیه است، اما تلاش ها برای حل آن با چالش های زیادی مواجه است که مهم‌ترین آن، تلاش مستمر آمریکا برای ایجاد مانع در این مسیر و حفظ وضعیت موجود در سوریه است. آخرین تلاش صورت گرفته در این مسیر نیز در سخن گفتن مجدد از عملیات بهبود اقتصادی در مناطق تحت کنترل گروه‌های تحت حمایت ترکیه در حومه حلب و رقه به منظور آماده‌سازی برای گشایش اقتصادی بین آن‌ها و مناطق تحت کنترل قسد، نمود می‌یابد.
در حالی که برخی رسانه‌های ترکیه از پیشنهاد آمریکا به گروه‌های مخالف سوریه برای روی‌گردانی از ترکیه و گشایش در برابر نیروهای قسد صحبت می کنند، اما منابع آگاه در این گروه‌های مخالف در گفتوگو با الاخبار صحت این خبر را تکذیب می‌کنند و آن را در چارچوب تبلیغات ترکیه علیه تلاش‌های آمریکا برای مانع‌تراشی در توافق ترکیه، ایران و روسیه می‌دانند و می‌گویند که این امر بدون موافقت ترکیه در سایه این زیرساخت و ساختار گروه‌های مخالف که تقریبا به طور کامل تحت کنترل آنکارا است، میسر نیست.امری که حتی از هماهنگی میدانی با واشنگتن به صورت جداگانه جلوگیری می‌کند.
