« رابرت مالی »، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران امروز چهارشنبه مدعی شد ایران با «بازگشت به توافق هسته‌ای » می‌تواند با دنبال روابط نرمال اقتصادی داشته باشد.
رابرت مالی در توییتر نوشت: «فکر می‌کنم اینکه ایران در وضعیتی است که می‌خواهد بر خلاف موضع قبلی خود مبنی بر بی‌طرفی در درگیری میان اوکراین و روسیه به روسیه پهپاد بفروشد حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.»
او در پیامی دیگری نوشت: «ایران اکنون با یک انتخاب روبرو است. می‌تواند به دنبال وابستگی نسبی به روسیه باشد و از فرصت اقتصادی اندکی بهره‌مند باشد یا می‌تواند بازگشت به توافق را انتخاب کرده و روابط اقتصادی نرمال‌تری با همسایگانش، اروپا و سایر نقاط دنیا داشته باشد.»
ادعاهای رابرت مالی در حالی صورت گرفته که شواهد زیادی حاکی از آن هستند که یکی از مهم‌ترین دلایل تعلل دولت آمریکا برای بازگشت به برجام فراهم کردن شرایط برای بازگشت به توافقی بوده که باعث انتفاع اقتصادی ایران نشود.
کارشناسان می‌گویند بایدن همانند اوباما برجام را نه یک توافق مستقل و منفصل در زمینه هسته‌ای بلکه نخستین گام از برنامه گسترده‌تر و جامع‌تری می‌بیند که باید در گام نهایی به محدودسازی تمامی مولفه‌های قدرت ایران منجر شود. قابل پیش‌بینی است که چنین نگاهی به اجرای برجام همان سبک رفع تحریم‌ها در دوران اوباما-یعنی رفع تحریم روی کاغذ- در هر توافقی برای اجرای برجام را می‌طلبید.
می‌توان گفت در ادوار مختلف مذاکرات رفع تحریم‌ها فراگیرترین عاملی که باعث شده آمریکا در برابر دعوت‌ها به بازگشت به برجام خودداری کند و به جای آن با توسل به نوعی جنگ ترکیبی و فشار بر افکار عمومی در صدد مجاب کردن تهران به پذیرفتن توافق مطلوب واشنگتن برآید تأکیدی است که آمریکا بر قرار دادن برجام در دلِ چارچوب فکری مطلوب خود داشته است.
البته عوامل دیگری نظیر فشارهای رژیم صهیونیستی، نماینده‌های کنگره و کشورهای عربی هم در ضعف واشنگتن برای تصمیم‌گیری در خصوص برجام اثرگذار بوده‌اند اما تیم بایدن با توجه به اینکه نقطه تلاقی خواسته‌های این سه طرف را اطمینان از عدم افزایش قدرت ایران در نتیجه برجام می‌داند در حال حاضر تحمیل چارچوب فکری گفته‌شده بر توافق را اصلی‌ترین ضامن خنثی کردن این فشارها می‌داند.
بنابراین، به نظر می‌رسد اصلی‌ترین متغیری که تاکنون انفعال آمریکا در مذاکرات رفع تحریم‌ها را رقم زده عدم آمادگی دولت آمریکا برای فاصله گرفتن از یکجانبه‌نگری و عمل به توافقات پیشین برای جلوگیری از بهره‌مندی ایران از منافع اقتصادی به موجب توافق بوده است.
ادعاهای رابرت مالی در حالی مطرح شده که مذاکرات دوحه روزهای هفتم و هشتم تیرماه برگزار شد. ایران و آمریکا در این مذاکرات دو روزه به صورت غیرمستقیم و با وساطت «انریکه مورا» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره توافق هسته‌ای برجام گفت‌وگو کردند.
آمریکا بعد از اتمام این مذاکرات مدعی شد که طرح پاره‌ای مطالبات فراتر از برجام عامل به نتیجه نرسیدن گفت‌وگوها بوده است. ایران، نتیجه‌بخش نبودن گفت‌وگوها را رد کرده است.
تحلیلگران می‌گویند برخی عوامل مانند فشارهای رژیم صهیونیستی، اختلافات با کنگره و مشکلات داخلی در آمریکا دلیل بی‌میلی دولت بایدن برای بازگشت به برجام در ماه‌های گذشته بوده است.
بایدن در شرایطی سال ۲۰۲۱ بر سر کار آمد که سیاست فشار حداکثری علیه ایران در دستیابی به اهدافش ناکام مانده بود. این سیاست علاوه بر ناکامی در شکل دادن به یک توافق هسته‌ای جدید، باعث ایجاد تفرقه در روابط میان کشورهای دو سوی آتلانتیک، به خطر افتادن اثربخشی نظام تحریم‌ها به عنوان یکی از ابزارهای اصلی سیاست خارجی آمریکا و مهم‌تر از همه تقویت جریان استکبارستیز در ایران منجر شده بود.
جمهوری اسلامی ایران دو مقوله «راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها» و «اخذ تضمین در خصوص ماندگاری برجام» را اصلی‌ترین مطالبه خود در مذاکرات رفع تحریم‌ها قرار داده و تأکید کرده که تنها بازگشت به قرارداد دوجانبه‌ای که در ازای برخی محدودیت‌ها نفع ملموس اقتصادی برای ملت ایران به همراه داشته باشد را منطقی می‌داند و آن را می‌پذیرد.
