یکی از کارهای مهم که در حوزه سینما و بنیاد فارابی در حال انجام است هدف‌گذاری تولید حداقل بیست فیلم در سال آینده است، البته مجموعه‌های ارزشی هم به این مجموعه پیوسته و دولت و شخص آقای رئیس جمهور نسبت به این موضوع توجه ویژه دارند. در سال آینده تلاش داریم حداقل ۵ فیلم در حوزه دفاع مقدس همراه با تولیدی فاخر داشته باشیم.» این بخشی از اظهارات محمدمهدی اسماعیلی وزیر ارشاد در وبینار جشنواره ملی «ترجمان فتح» و پیش از برگزاری جشنواره چهلم فیلم فجر بود. وعده‌ای که از همان ابتدا مسیری سخت را پیش روی بنیاد سینمایی فارابی نمایان می‌کرد؛ نهادی که جدی‌ترین و اصلی‌ترین بازوی اجرایی سخنان وزیر ارشاد است و از نظام‌های پشتیبانی آن محسوب می‌شود.
وعده تولید ۲۰ فیلم گرچه از آن ابتدا سنگی بزرگ و تحققش بعید به نظر می‌رسید اما هدف‌گذاری ساخت ۵ فیلم و در ادامه رساندنش به جشنواره چهل و یکم امری بود که باید از همان زمان اعلام این وعده، قدم‌های ابتدایی‌اش برداشته می‌شد؛ موضوعی که تاکنون خبری از آن نیست و یا مدیران این بنیاد ترجیح داده‌اند از چند و چونش اطلاعاتی مخابره نکنند.
تولیدات فارابی در سال گذشته چه بود؟
بنیاد سینمایی فارابی سال گذشته با ۵ فیلم «دسته دختران» به نویسندگی و کارگردانی منیر قیدی، «نگهبان شب» به نویسندگی و کارگردانی سیدرضا میرکریمی، «بدون قرار قبلی» به کارگردانی بهروز شعیبی، «بی رو» به نویسندگی و کارگردانی مرتضی‌علی عباس‌میرزایی و «لایه‌های دروغ» به نویسندگی و کارگردانی رامین سهراب در چهلمین جشنواره فیلم فجر حضور پیدا کرد؛ تولیداتی که برخی از آنها در همان دوره از جشنواره مورد انتقاد رسانه‌ها قرار گرفتند به طوری که سوال واحد خبرنگاران در نشست‌های خبری این بود که فارابی چگونه حاضر به سرمایه گذاری روی این فیلم‌ها شده است؟ انتقادی که مهدی جوادی مدیرعامل فعلی این بنیاد را بر آن داشت تا هر بار در گفتگوها مسئولیت ساخت این فیلم‌ها را به مدیران قبلی این ارگان معطوف و منتسب کند و بگوید آنچه در جشنواره چهلم رونمایی شد محصول زحمات مدیران سابق است و کرسی داران فعلی فارابی بر فرآیندها و ساختارهای این آثار نظارتی نداشته‌اند.
این موضوع در کنار فیلم‌های در حال اکران این نهاد که همگی گیشه‌ای شکست خورده را تجربه می‌کنند حالا فارابی را در کانون توجه‌ها قرار داده است تا ببینند ماحصل آن ۵ فیلم وعده داده شده در صورت ساخت چه خواهد شد؟ این در حالی است که کمتر از ۸ ماه به برگزاری جشنواره چهل و یکم فیلم فجر به‌عنوان وعده‌گاه رونمایی این آثار باقی مانده و تحققش را بیش از پیش با انتظارات به وجود آمده سخت می‌کند.
فارابی درباره ساخت ۵ فیلم دفاع مقدسی چه موضعی گرفت؟
احتمالاً اولین چیزی که با آوردن نامش به ذهنتان می‌رسد سابقه حضورش در عرصه مد و لباس و ریاستش در انجمن تولیدکنندگان محصولات حجاب باشد، او اما سابقه عضویت در جامعه صنفی تهیه‌کنندگان فیلم سینمایی را هم دارد، در سوابقش آورده‌اند که چند مستند و انیمیشن را هم تهیه کرده، یک دوره مسئولیت برنامه‌ریزی جشنواره «مقاومت» را هم برعهده داشته است، همان جشنواره‌ای که محمد خزاعی رئیس فعلی سازمان سینمایی، آن زمان دبیری‌اش را برعهده داشت و همین زمینه و جرقه‌ای برای همکاری بعدی با او شد تا سرانجام با رسیدن خزاعی به ریاست این سازمان به همکار قدیمی‌اش حکم مدیریت بنیاد سینمایی فارابی را بدهد و در گام بعدی ساخت فیلم‌های اول را به این ارگان بسپارد.
از مهدی جوادی صحبت می‌کنم. مدیری که هم سو با مدیران سازمان بالادستی‌ش یعنی سازمان سینمایی کمتر تن به مصاحبه می‌دهد، از زمان رسیدنش به مسند ریاست فارابی تاکنون در نشستی خبری پاسخگوی رسانه‌ها نبوده است و از او به عنوان مدیری با «پاسخ‌های دیپلماتیک» باید یاد کرد. البته مهدی جوادی در محفل‌های رسمی و غیررسمی عنوان می‌کند که هنوز زمان پاسخگویی و صحبت درباره مکنونات و تصمیمات فارابی فرا نرسیده است و دوست ندارد تا زمانی که ایده‌هایش بُعدی عملی به خود بگیرند از آنها سخن بگوید.
با همه اینها جوادی در حاشیه برپایی جشنواره فجر در سال گذشته درباره ساخت آن ۵ فیلم به خبرنگار مهر بیان کرد که «فارابی به‌عنوان یک نهاد ملی در حوزه سینما، یکی از وظایفش حمایت از تولید آثار استراتژیک و ملی است. بخشی از این آثار می‌تواند آثار مرتبط با دفاع مقدس باشد. بخشی از این آثار می‌تواند موضوعات ناظر به منافع ملی باشد. حتی موضوعاتی مانند محیط زیست، هم‌بستگی اجتماعی و نشاط اجتماعی موضوعاتی است که در بنیاد فارابی اولویت و موضوعیت دارد. فارابی واقعاً شأن تولیدکننده به معنای یک استودیوی تولید را ندارد، بلکه بیشتر تسهیل‌کننده فضای تولید است. طبیعتاً در زمینه فیلم‌های استراتژیک برنامه‌هایی را هم در دست داریم. برنامه‌ها زمانی می‌تواند اعلام شود که جمع‌بندی نهایی درباره آنها صورت گرفته باشد. الان که با هم صحبت می‌کنیم در مرحله تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در این حوزه‌ها هستیم و به همین دلیل نمی‌توانم به‌صورت متقن و قطعی از پروژه‌ها نام ببرم. اجازه دهید در مرحله تصمیم‌گیری نهایی و عقد قرارداد حتماً درباره پروژه‌ها اطلاع‌رسانی خواهیم کرد. ضمن اینکه همان‌طور که آقای خزاعی در بازدید از بنیاد سینمایی فارابی اعلام کردند، ما در حال طرح‌ریزی برای ساختارها و فرآیندهای جدید در فارابی هستیم. حتماً تحولات ساختاری در فارابی خواهیم داشت و به‌زودی مبتنی‌بر این تحولات، ساختارهای جدید فارابی هم معرفی خواهد شد.» این تنها اظهار نظر جوادی درباره سرانجام فیلم‌های هدف‌گذاری شده از سوی وزیر ارشاد است؛ توضیحی که به نظر می‌رسد با گذشت ۵ ماه از برگزاری جشنواره هنوز از مرحله تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی فراتر نرفته است این را بی خبری این بنیاد و برنداشتن گام‌های اولیه در جهت تولید این آثار می‌گوید.
مهدی جوادی اما گویا سودای رسیدن فارابی به جایگاهش در دهه ۶۰ و ۷۰ و افتادن این ارگان در مسیر تسهیل‌گری و پیشرو بودن را دارد. موضوعی که هر بار در دیدارهایش بر آن صحه می‌گذارد و آن را هدفی در دسترس توصیف می‌کند، به نحوی که چندی پیش در دیدار با اعضای شورای مرکزی کانون کارگردانان سینمای ایران بیان کرد که «در دوره جدید ما هر فیلمی را در فارابی نخواهیم ساخت بلکه فیلمی را می‌سازیم که ناظر بر دغدغه‌های ملی و میهنی، یک نوآوری با خود به سینما بیاورد و در این مسیر، از فیلمنامه‌های مناسب و هم‌سو با استانداردهای ۱۲ گانه فارابی در حوزه‌هایی نظیر طنز فاخر و پاک، مسأله ملی جمعیت، مساله ملی و مهم محیط زیست، مسأله عرق ملی (نوجوانان)، بحث دفاع مقدس و آرمان‌های انقلاب اسلامی، حتماً حمایت خواهیم کرد.» اظهاراتی که ماحصلش در ویترین رسانه‌ها تا این لحظه «هیچ» بوده است.
پروانه ساخت‌ها چه می‌گویند؟
محمد خزاعی ۷ مهر ۱۴۰۰ بر کرسی ریاست سازمان سینمایی تکیه زد، در این ۸ ماهی که خزاعی سکان هدایت این سازمان را بر عهده گرفته ۲۷ پروانه ساخت صادر شده است اگر بخواهیم مقایسه‌ای کوتاه با زمان حسین انتظامی رئیس پیشین این سازمان تصمیم‌گیر داشته باشیم طبق آمارها در مدت مشابه و ۸ ماه ابتدایی ریاست او بالغ بر ۱۲۱ مجوز ساخت سینمایی صادر شده بود. روند قطره چکانی صدور مجوزهای ساخت در زمان استقرار مدیران فعلی با آنکه به اعتراضات ضمنی سینماگران منجر شده اما خزاعی این موضوع را در جهت اعتلای تولیدات سینمای ایران و اجتناب از افتادن در ورطه ابتذال برشمرده است.
آنچه مجوزهای ساخت صادر شده این دوره را متمایز می‌کند اعلام نام نهادهای پشتیبانی کننده فیلم‌های سینمایی است به گونه‌ای که در کنار نام تهیه‌کنندگان تا به امروز نام چند ارگان حمایتگر هم ذکر شده است، حوزه هنری از جمله سازمان‌هایی است که خبر از تولیدات خود داده بر اساس پیگیری‌های خبرنگار مهر سازمان سینمایی اوج به عنوان یکی از قدرتمندترین کمپانی‌های ساخت فیلم پس از یک دوره افول حالا قرار است ۱۰ فیلم سینمایی را به مرحله تولید و از آن میان ۸ فیلم را به جشنواره فجر برساند. در این میان آثار فارابی به عنوان یک بستر فیلمساز تاکنون اعلام موجودیت نکرده‌اند و این در حالی است که مأموریتی از سوی وزیر ارشاد به آنها محول شده است.
با توجه به نقش لجستیکی نیروهای مسلح و مدیریت فرایند پشتیبانی، ساخت فیلم‌های دفاع مقدسی همواره در گروی همکاری ارتش و سپاه بوده است، دو گروه نظامی که فرایند ساخت آثار را تسهیل می‌کنند و در طول این سال‌ها یک پای ثابت تولید فیلم بوده‌اند. اسفندماه سال گذشته بود که دریادار حبیب‌الله سیاری رئیس ستاد و معاون هماهنگ‌کننده ارتش و امیر سرتیپ کیومرث حیدری فرمانده نیروی زمینی ارتش با مهدی جوادی دیدار کردند و از توافق بر سر ساخت یک پروژه دریامحور و مشارکت و حمایت مالی و معنوی نیروی دریایی ارتش از فارابی خبر دادند. در آن دیدار عنوان شد که طرحی برای روایت بخشی از خدمات نیروی زمینی ارتش در مقابله با جریان‌های منافقین وجود دارد که در صورت مشارکت بنیاد سینمایی فارابی می‌تواند یکی از پروژه‌های فاخر سینمایی با محوریت خدمات و رشادت‌های ارتش تبدیل شود.
گرچه مدیرعامل فارابی هم از پیشنهاد فرماندهان ارتش برای تولید آثار سینمایی استقبال کرد اما هنوز از سرانجام این پروژه و حصول توافقات بعدی هم خبری مخابره نشده است.
سکوت رسانه‌ای این روزهای بنیاد سینمایی فارابی نسبت به مسئولیت سنگینی که وزیر ارشاد برعهده این نهاد گذاشته است، در حالی می‌تواند قابل قبول باشد که در ماه‌های باقی‌مانده به جشنواره فجر منتهی به خبرهایی ویژه از تولید آثاری ویژه در حوزه‌های مورد وعده وزیر ارشاد شود؛ زمان در حال گذر است و پروژه‌های بزرگ برای حصول کیفیت و استاندارد لازم در خروجی نیاز به «زمان» دارند؛ مهلت ۸ ماهه باقی مانده تا فجر چهل و یکم آیا برای پنج پروژه فاخر و باکیفیت با امضای «فارابی» کفاف خواهد داد؟
