محمدرضا غائبی سرپرست نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان‌های بین المللی در وین و همچنین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امروز (چهارشنبه) ۱۸ خرداد ماه ضمن سخنرانی در نشست شورای حکام با موضوع راستی آزمایی و نظارت بر اجرای برجام در جمهوری اسلامی ایران، مواضع اصولی کشورمان را برای نمایندگان دولت‌های عضو تشریح کرد.
سرپرست نمایندگی کشورمان در ابتدا با بیان این‌که انتظار نتیجه متفاوت داشتن در حالی که کماکان علل و ریشه‌های اصلی مشکل موجود در ارتباط با برجام وجود دارد از نظر روش‌شناختی نادرست و از نظر منطقی بی تدبیری است، از نادیده گرفتن تعهدات متقابل سایر شرکت کنندگان برجام انتقاد کرد و گفت: اگر یک آژانس بین‌المللی برای نظارت بر اشاعه تحریم‌های غیرقانونی داشتیم، گزارش مربوط به نقض تعهدات توسط ایالات متحده و اتحادیه اروپا (سه کشور اروپایی) در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (۲۰۱۵) طولانی بود.
غائبی در ادامه ضمن دعوت از هیأت‌ها برای مطالعه بخش‌های ۳ و ۷ ضمیمه II از پیوست A ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که بر تعهدات حقوقی طرف‌های دیگر برجام تأکید کرده، افزود: معتقدم که مطالعه این بخش برای داشتن رویکردی متوازن‌تر و واقع بینانه‌تر نسبت به وضعیت فعلی برجام ارزشمند خواهد بود و در نهایت ارزیابی از گزارش فعلی مدیرکل را در چارچوب مناسب خود قرار می‌دهد.
* تحریم‌های غیرقانونی آمریکا علیه ایران
این دیپلمات ارشد ایرانی به خروج غیرقانونی آمریکا از برجام و همزمان اعمال مجدد تحریم‌های یکجانبه قهرآمیز، غیرانسانی و ظالمانه علیه کشورمان اشاره و به مشکلات آن پرداخت و افزود: این تحریم‌ها نه تنها بر فعالیت‌های افراد و شرکت‌های مستقل خصوصی در سراسر جهان فشار می‌آورد، بلکه در انتخاب‌های سیاست خارجی حاکمیتی کشورها و سازمان‌های بین‌المللی که حامی برجام و تجارت با ایران هستند نیز تاثیر منفی گذاشته و اختلال ایجاد می‌کند.
به گفته غائبی اعمال فراسرزمینی چنین تحریم‌های یکجانبه، نقض قوانین بین‌المللی است، چه رسد به نقض تعهدات ایالات متحده براساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که خود مقوله‌ای جداست.
سرپرست نمایندگی دائم کشورمان در ادامه با ذکر این نکته که آمریکا هر کاری را که ذیل برجام متعهد به عدم انجام آن شده بود را مرتکب شد و هر کاری را که ذیل توافق متعهد به انجام آن شده بود را انجام نداد، اظهار داشت: چنین تحریم‌هایی نه تنها هیچ مبنایی ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل ندارد، بلکه به وضوح بر خلاف آن قطعنامه، که دستور لغو آن تحریم‌ها را می‌دهد، نیز هست. آنها همچنین به منزله تحمیل موازین اقتصادی غیرقانونی هستند که نقض اصل عدم مداخله مندرج در منشور ملل متحد است.
وی افزود: با این تحریم‌ها، ایالات متحده اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی را از طریق اعمال فراسرزمینی قوانین داخلی خود اجبار می‌کند که با اختیارات نظارتی سایر بازیگران بین‌المللی نیز تداخل دارد، آمریکا از این طریق قصد دارد بر انتخاب‌های سیاسی سایر کشورهای مستقل در راستای ترجیحات سیاست خارجی خود تأثیر بگذارد.
غائبی به صبر راهبردی ایران و اجرای کامل برجام تا یک سال پس از خروج آمریکا از آن و اعمال مجدد تحریم‌ها پرداخت و با اشاره به قانونی بودن اقدام ایران در اجرای تعهدات خود ذیل بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، خاطرنشان کرد: اقدام آمریکا را نمی‌توان تلافی یا اقدام متقابل قانونی تلقی کرد، بلکه آنها صرفاً «سوء استفاده از قدرت» هستند که هنجارهای قوانین آمره حقوق بین‌الملل را نقض و قطعاً منشور سازمان ملل را نیز تضعیف می‌کنند.
* کسی نمی‌تواند از برجام حمایت کند، در حالی که تحریم‌های غیرقانونی ایالات متحده را اجرا می‌کند
وی با اشاره به اثرات اقدامات غیرقانونی و غیرانسانی ایالات متحده بر مردم عادی ایران از جمله در حوزه داروها و تجهیزات پزشکی که که ادعا می‌شود مشمول تحریم نیستند، افزود: دولت‌ها، به‌ویژه سه کشور اروپایی عضو برجام و اتحادیه اروپا که بارها حمایت کلامی خود را از برجام اعلام کرده‌اند، باید به این فکر کنند که تا چه حد عملاً حمایت خود را از جمله از طریق ابزارها و اقداماتی برای کاهش این اثرات منفی انجام داده‌اند؟
به گفته غائبی کسی نمی‌تواند از برجام حمایت کند، در حالی که تحریم‌های غیرقانونی ایالات متحده را اجرا می‌کند یا دارایی‌های مردم ایران را در حوزه قلمرو خود مسدود می‌کند. آن حمایت شعاری بیش نیست و تناقض آن در عمل روشن است.
نماینده کشورمان همچنین با بیان این‌که همه اقدامات جبرانی هسته‌ای انجام شده از سوی ایران در راستای حقوق و تعهدات ایران بر اساس معاهده NPT است، به دسترسی‌ها و بازرسی‌های گسترده آژانس در ایران اشاره کرد و افزود: جزییات گزارش‌های مدیرکل، جلوه‌ای قوی از سطح بی‌سابقه شفافیت در برنامه و فعالیت‌های هسته‌ای ایران است که تاکنون ادامه داشته است.
وی همچنین به مذاکرات احیای برجام اشاره کرد و افزود: این مذاکرات فرصتی منحصر به فرد برای طرف‌های برجام و ایالات متحده فراهم کرد تا نیت واقعی خود را برای بازگشت به اجرای کامل تعهدات خود از طریق لغو تمامی تحریم‌های غیرانسانی و غیرقانونی به شیوه‌ای موثر و قابل راستی آزمایی ثابت کنند.
۱۷ فروردین ماه ۱۴۰۰ مذاکرات ایران و گروه ۱+۴ با حضور انریکه مورا معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به منظور رفع تحریم‌های آمریکا در شهر وین به صورت حضوری برگزار و در همین راستا ۶ دور این مذاکرات تا ۳۰ خرداد ماه ۱۴۰۰ در دولت دوازدهم برگزار شد، ولی در پی کارشکنی‌های آمریکا و با وجود پیشرفت‌هایی که حاصل شده بود، نتیجه‌ای به همراه نداشت. با آمدن دولت سیزدهم قرار شد در این زمینه تصمیم گیری شود که در نهایت با رایزنی‌های انجام شده هشتم آذر ماه این مذاکرات برای رفع تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبه آمریکا در شهر وین کلید خورد. دور هفتم مذاکرات هشتم آذر ماه در وین آغاز و روز دوشنبه ششم دی ماه نیز دور هشتم مذاکرات در شهر وین آغاز و در نهایت ۲۰ اسفند ماه مذاکرات دچار وقفه شد. از آن زمان پیام‌ها بین ایران و آمریکا به صورت غیرمستقیم و به واسطه انریکه مورا هماهنگ کننده گفت‌وگوها رد و بدل شد و مورا هم دو بار به تهران سفر کرد.
* هنوز مشخص نیست دولت کنونی آمریکا چه می‌خواهد انجام دهد
غائبی افزود: بعد از مدت طولانی طی شده هنوز مشخص نیست که آیا دولت کنونی ایالات متحده آماده است تا سیاست رسوای فشار حداکثری و اعتیاد طولانی مدت خود را برای استفاده از تحریم علیه ایران کنار بگذارد، به قوانین بین‌المللی احترام بگذارد، تعهدات مربوط به لغو تحریم‌های خود را به طور کامل، مؤثر و قابل راستی‌آزمایی اجرا کرده و همه تصمیمات لازم را اتخاذ کند.
سرپرست نمایندگی دائم کشورمان در پایان با ذکر این نکته که آمریکا باید دریابد که نیاز دارد به نگرانی‌های ناشی از تخلفات قبلی خود رسیدگی کند و حداقل آن این است که بتوان به اجرای آینده تعهداتشان اعتماد کرد، افزود: جمهوری اسلامی ایران نیز به نوبه خود به طور جدی و معنادار درگیر مذاکره با اعضای برجام برای رسیدگی به مسائل ناشی از خروج آمریکا شده و مهم است که نتیجه این تلاش‌ها اجرای معنادار، مؤثر و قابل راستی آزمایی تعهدات سایر شرکت‌کنندگان برجام را نیز تضمین کند.
گفتنی است نشست شورای حکام آژانس از روز دوشنبه ۱۶ خرداد ماه در وین مقر این سازمان آغاز به کار کرد و گفته شده تا روز پنجشنبه نیز این نشست ادامه خواهد داشت. پیش از برگزاری این نشست گزارش مدیرکل آژانس درباره برنامه هسته‌ای ایران باز هم به رسانه‌ها درز کرد و بعد از آن هم عنوان شد که سه کشور اروپایی به همراه آمریکا پیش نویس قطعنامه‌ای را علیه ایران تهیه کرده‌اند و دیروز هم اعلام شد که این پیش نویس در اختیار اعضای شورای حکام قرار گرفته و احتمالا امروز یا فردا درباره آن رای گیری خواهد شد. جمهوری اسلامی ایران به صراحت اعلام کرده که در صورت صدور قطعنامه پاسخ متناسب به آن خواهد داد.
