برخی سیاستمداران اروپایی در مذاکره با مقامات آمریکایی از نگرانی خود در خصوص عدم احیای برجام سخن گفته‌اند. اصلی‌ترین دلیل بروز این نگرانی، شرایط بحرانی جاری در نظام بین‌الملل و آشنایی بیشتر ایران با روش‌های دور زدن تحریمها ست. از سال ۱۳۹۷ تاکنون، تقریبا چهار سال است که برجام از بین رفته و نه‌تنها تحریم‌های برجامی، بلکه یک سلسله تحریم‌های فرابرجامی با برچسب‌های جدید نیز علیه کشورمان اعمال‌شده است. در این میان، ایران نسبت به مقوله تحریم و چگونگی مواجهه با آن آمادگی بیشتر پیداکرده و همین مسئله، ریسک عدم به ثمر نشستن توافق هسته‌ای را برای طرف غربی بیشتر از ایران کرده است.
واقعیت امر این است که یکی از اصلی‌ترین دلایل ایجاد بن‌بست در مذاکرات وین، اعتیاد مقامات غربی به استراتژی فشار حداکثری در تقابل با کشورمان می‌باشد. بدیهی است که اگر واشنگتن و تروئیکای اروپایی نخواهند یا نتوانند چنین اعتیاد مخربی را ترک کنند، تهران هرگز به آن‌ها امتیازی در مسیر احیای توافق هسته‌ای نخواهد داد.
صورت‌مسئله کاملا مشخص است. جمهوری اسلامی ایران صرفا در صورتی می‌تواند روی مسئله احیای برجام به‌عنوان یک محصول تاکتیکی حساب کند که این محصول اولا جنبه اجرایی مطلق داشته باشد و دوما ایران نسبت به کارایی ساختار اقتصادی و اجزای این ساختار پس از احیای برجام اطمینان صددرصدی داشته باشد. اصرار ایران بربرتری «عدم توافق» بر« توافق بد» دقیقا نشات گرفته از همین حقیقت است. درست به همین دلیل است که ایران روی دو اصلِ تضمین و راستی آزمایی به‌شدت پافشاری کرده و می‌کند و در حال حاضر هم ایران تأکید دارد که آمریکا به‌جای اتخاذ تاکتیک بازگشت پوچ و یا ظاهری به برجام، صرفا باید میان دو گزینه انتخاب کند:
یا بازگشت کامل و همه‌جانبه و عملیاتی به برجام و رفع تحریمها علیه کشورمان، یا عدم بازگشت به توافق مذکور و البته مواجهه با عواقب و آثار این مسئله. در این معادله، گزینه سومی به نام بازگشت ظاهری یا غیرعملیاتی به برجام وجود نخواهد داشت.
دولت بایدن علی‌رغم انتقاد از استراتژی فشار حداکثری ترامپ، در حال تکرار همان رویکرد می‌باشد.حضور سیاستمدارانی مانند آنتونی بلینکن و جیک سالیوان در کنار بایدن، در تشدید این روند موثربوده است. مواضع جمهوری اسلامی ایران در قبال توافق هسته‌ای و احیای آن از ابتدا مشخص بوده است .«برجام دفرمه شده» و «رفع قطره‌چکانی تحریم‌های ضد ایرانی» قطعا موردپذیرش کشورمان نخواهد بود، زیرا منجر به افزایش دامنه تعهدات ایران و کاهش دامنه اقدامات متقابل غرب خواهد شد. بهتر است مقامات کاخ سفید و تروئیکای اروپایی به‌جای پیچیده سازی صورت‌مسئله ( کاری که تاکنون انجام داده‌اند) یک‌بار برای همیشه تصمیم خود را در قبال توافق برجام و احیا یا عدم احیای آن اعلام کنند.اکنون جمهوری اسلامی ایران بیش از هر زمان دیگری برای مواجهه با هر گزینه و رفتار غرب در قبال این موضوع آمادگی دارد…
حنیف غفاری
