سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران صبح امروز (دوشنبه) ۱۹ اردیبهشت ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران ضمن تشریح آخرین تحولات سیاست خارجی به سؤالات خبرنگاران پاسخ داد.
* دستورکار گفت‌وگوهای مورا در تهران تقریبا روشن است/ به این معنا نیست که بعد از وقفه‌ای با پیام جدیدی می‌آید
وی در پاسخ به سؤالی درباره سفر «انریکه مورا» معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده گفت‌وگوها در وین به تهران گفت: مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و ۱+۴ از یک طرف و آمریکا در وین، تا امروز بدون وقفه ادامه داشته است. مکثی در حضور در وین رخ داده، ولی رد و بدل پیام‌ها از طریق هماهنگ کننده گفت‌وگوها در حال انجام است. سفر مورا بعد از تماس تلفنی امیرعبداللهیان و بورل انجام می‌شود. به این معنا نیست که بعد از وقفه‌ای ایشان با پیام جدیدی می‌آید. پیام‌ها به صورت مستمر بین ایران و آمریکا از طریق اتحادیه اروپا در حال رد و بدل شدن است.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی بیان کرد: البته لازم بود با توجه به پیشنهاد بورل و استقبال امیرعبداللهیان دیدار حضوری انجام و رایزنی‌هایی در تهران انجام شود. مورا با آقای باقری مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران ملاقاتی خواهد داشت. البته دستورکار گفت‌وگوها در تهران تقریبا روشن است. امیدواریم بتوانیم بعد از انجام این گفت‌وگوها، نتیجه را بهتر اعلام کنیم.
این دیپلمات ارشد کشورمان درباره بدعهدی‌های آمریکا نیز گفت: حضور مورا نشان می‌دهد ما گفت‌وگوها را در مسیری که باید انجام شود، همچنان پیگیری کردیم و به رغم اقدامات ضد دیپلماسی که توسط سنا و کنگره انجام شده، ایران و ۱+۴ به مسیر دیپلماسی و دستیابی به توافق خوب و قابل اتکا و پایدار متعهد بوده‌اند. اگر همین امروز آمریکا تصمیم خودش را بگیرد و آنچه از حقوق ملت ایران و جیب ملت ایران برداشته برگرداند و حقوق ضایع شده ملت ایران را بپذیرد و به آن احترام بگذارد می‌توانیم فردای بعد از برگشت مورا به وین بازگردیم و توافق را امضا کنیم. سفر مورا این گفت‌وگوها را در مسیر درستی جلو می‌برد.
* سفر بشار اسد به تهران
وی همچنین درباره سفر بشار اسد رئیس جمهور سوریه به تهران بیان کرد: سفر بشار اسد چند وقتی بود که در حال تنظیم بود و ایشان برای این سفر اعلام آمادگی داشت و شرایط باید مهیا می‌شد که دیروز این اتفاق افتاد و همراه با هیأت بلندپایه وارد تهران شد. دو دور ملاقات با رئیس جمهور و یک ملاقات در محضر مقام معظم رهبری بود. همراه بشار اسد فیصل المقداد وزیر خارجه سوریه نیز بود و دیداری بین امیرعبداللهیان و همتای سوری انجام شد و ملاقات سه جانبه بین وزرای خارجه دو کشور و وزیر راه جمهوری اسلامی ایران به عنوان رئیس کمیسیون مشترک برگزار شد و درباره جزییات پروژه‌‌ها و برنامه‌ها و تفاهمنامه‌هایی که باید پیگیری شود، در این جلسه سه جانبه گفت‌وگوهای مفصلی صورت گرفت.
وی ادامه داد: سوریه از فضایی که تروریست‌ها و توطئه گران بر آن حاکم کرده بودند خارج شده و الان در مسیر بازسازی قرار گرفته است. حضور بشار اسد پیام بسیار مهمی داشت و اینکه سوریه بعد از سفرهای منطقه‌ای وارد فاز جدیدی شده است و برخی از سفارتخانه‌هایی که در دمشق کار خود را آغاز کردند و شاهد دوران عادی سازی شرایط هستیم و ایران به عنوان یکی از نزدیک‌ترین کشورهایی که کمک کرد برای اینکه توطئه افراطی گری و تروریسم شکست بخورد، طبیعی بود یکی از مقاصد رایزنی‌ها باشد. درباره ابعاد مختلف پروژه‌های در دست اجرا توسط بخش‌های خصوصی ایران و دولتی ما به سوریه و راه اندازی مرکز تجاری ایران به سوریه و ... لازم بود این‌ها جمع بندی شود و در ملاقات اسد با رئیس جمهور بحث شد.
خطیب‌زاده بیان کرد: امیدواریم این سفر بنیان جدیدی را برای ارتقای روابط راهبردی در ابعاد مدنیِ اقتصادی و مردمی خودش ایجاد کند.
* آمریکا قرار نیست هدیه‌ای به ایران بدهد
وی در پاسخ به سؤال خبرنگار خبرگزاری فارس درباره اظهارات «جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره بن بست در مذاکرات وین و اینکه سفر انریکه مورا برای از بین بردن این بن بست است و اینکه آیا ایران معتقد است بن بستی در مذاکرات ایجاد شده؟ گفت: آنچه در وین اتفاق افتاده متوقف است در بعد تصمیمات واشنگتن. اما بین ایران و ۱+۴ جمع بندی انجام و متن بین ما توافق شده و معدود نکات باقیمانده را آمریکا باید پاسخ دهد.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: آمریکا قرار نیست هدیه‌ای به ایران بدهد یا رضایتی برای انجام چیزی فراتر از تعهداتش بدهد. حقوقی از ملت ایران ضایع کرده و از جیب ملت ایران چیزهایی را برداشته باید سرجایش بازگرداند و به حقوق ملت ایران احترام بگذارد. اگر چنین شود می‌توان گفت که مذاکرات در دسترس است. من نمی‌گویم بن بست چون کلمه‌ای است حاکی از رسیدن به یک مانع اصلی باشد. تصمیم واشنگتن به راحتی می‌تواند توافق را در وین محقق کند.
* سفر امیر قطر به تهران بزودی/ رئیس جمهور به یکی از کشورهای حوزه خلیج فارس می‌رود
خطیب‌زاده سفر امیر قطر به تهران را تأیید کرد و درباره مباحث مطرح شده مبنی بر وساطت امیر قطر بین ایران و آمریکا گفت: این سفر در دستورکار است و بزودی انجام می‌شود و در پاسخ به سفر دکتر رئیسی انجام می‌شود و حاکی از روابط بسیار نزدیک ایران و همسایگان است و بعد از این سفر هم رئیس جمهور به یکی از کشورهای حوزه خلیج فارس و همسایه سفر می‌کند و این رفت و آمدها حاکی از سیاست حسن همسایگی ایران است.
وی همچنین گفت: دستورکار سفر امیر قطر قطعا دستورکار دوجانبه و منطقه‌ای و رایزنی درباره موضوعات بین‌المللی است. ایران و ۱+۴ در یک طرف جوی قرار دارند و آمریکا در طرف دیگر جوی و احتیاج به وساطت بین ایران و ۱+۴ نباشد. ضمن اینکه قطر همواره همراه جمهوری اسلامی ایران در راستای احقاق حقوقش بوده است.
سخنگوی وزارت خارجه درباره مذاکرات وین اظهار داشت: به صراحت عرض می‌کنم خطوط تعیین شده که توسط مراکز راهبری و عالی نظام درباره مذاکرات است تا به امروز رعایت شده و به همین خاطر است که امروز در این نقطه قرار دهیم.
وی خطاب به اهالی رسانه گفت: اهالی رسانه اجازه ندهید در این بازی طراحی شده برخی در واشنگتن و سرزمین‌های اشغالی قرار بگیرید. فرونکاهید آنچه بین آمریکا و ایران درباره بازگشت قابل راستی آزمایی شده در برجام به یک موضوع خاص یعنی سپاه است. بازنشر این سیاست‌ها که برخی مراکز جنگ روانی انجام می‌دهند، نباشند.
این دیپلمات ارشد کشورمان ادامه داد: همین که مورا به ایران می‌آید و بورل تماس می‌گیرد نشان می‌دهد مسیر مذاکرات در حال انجام است.
وی درباره وضعیت حمید نوری و ارتباط آن با پرونده احمدرضا جلالی و درخواست وزارت خارجه سوئد از عدم سفر شهروندان سوئدی به ایران بیان کرد: جلالی به جرم جاسوسی مدت‌هاست در ایران دستگیر و حکمش صادر و درخواست بازنگری کرده که در حال بازنگری است و خسارات عمده‌ای هم زده است. اینکه درباره نوری طراحی می‌شود و گروهک شکست خورده منافقین دامی را پهن می‌کند و شاهد می‌آورد و دادگاه را سیاسی می‌کند و دولت سوئد اجازه می‌دهد و سیاسی می‌کند، شک ما را برمی‌انگیزد که چگونه این اتفاقات رخ می‌دهد.
خطیب‌زاده تصریح کرد: این‌ها هیچ ارتباطی به هم ندارند و اگر هست طرف سوئدی می‌خواهد این ارتباط را برقرار کند. دادگاه نوری صلاحیت نداشته و حقوق اولیه آقای نوری رعایت نشده است. متاسفانه دولت سوئد توجه نکرده وباید هر چه زودتر به مسیر درست برگردد. فکر نکند با این گروکشی‌ها موضوع جلالی فراموش می‌شود. موضوع احمدرضا جلالی جاسوسی است و در مسیر خوب پیگیری می‌شود.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی همچنین گفت که در خصوص مذاکرات ایران و عربستان از دور قبلی در بغداد تحول خاصی رخ نداده است و اگر تحولی رخ دهد اطلاع رسانی می‌شود. توافقاتی انجام شده و امیدوارم بتوانیم اجرایی کنیم.
وی همچنین بیان کرد: همه تلاش خود را کرده و می‌کنیم که هر چه زودتر گفت‌وگوها بین روسیه و اوکراین به پایان جنگ بینجامد. نباید اجازه دهیم این بحران با طراحی‌های سیاسی از دست خارج شود و نگران هستیم و این نگرانی را به دو کشور منتقل کردهایم.
سخنگوی وزارت خارجه همچنین درباره سفر انریکه مورا به تهران بیان کرد: فعلا کارویژه مورا انتقال پیام است و قرار نیست اتفاق جدیدی رخ دهد. باید منتظر باشیم ایشان به همراه خود در تهران حاضر خواهد بود. فعلا تنها ملاقات قطعی با باقری است. درخواست‌هایی را داخل و بیرون وزارت خارجه داشته است.
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سؤالی بیان کرد: وزارت خارجه موضوع و اهمیت بسیار زیاد مهاجران را به صورت مکتوب و شفاهی اعلام کرده است و نظرات خود را در این خصوص مکتوب ارائه کردهایم و طبیعی است که باید سازمان فرابخشی و فراوزارتخانه‌ای داشته باشیم. یکی از معضلات در موضوع مهاجران این است که دارای مشکلات متعددی هستند که در چند سازمان پیگیری می‌شود. وزارت خارجه از مدت‌ها قبل این موضوع را به عنوان موضوع اساسی و درست پیگیری و اعلام موضوع کرده است.
خبرنگاری از خطیب‌زاده پرسید که آیا در مذاکرات با عربستان به بحث یمن هم پرداخته شده که وی گفت: یکی از موضوعاتی که با سعودی‌ها بحث شده موضوعات منطقه‌ای است. هر چند پرونده‌های اختلافی داشتیم و طبیعی است تمام موضوعات منطقه گفتوگو شود.
وی درباره خروج هموطنان ایرانی از مولداوی بیان کرد: سفارت ایران در اوکراین و آکردیته در مولداوی اطلاعیه‌ای را صادر و از ایرانی‌های که ضرورتی به حضور ندارند مولداوی را ترک کنند. متاسفانه در اوکراین زمانی که جنگ رخ داد با مشکلی مواجه بودیم که کار وزارت خارجه را خیلی سخت کرد. البته یکی از نقاط موفق دیپلماسی کنسولی ایران خارج کردن تمامی اتباع ایرانی از اوکراین بود. مشکلی که داشتیم بسیاری از اطلاعیه‌ها را ایرانیان مقیم اوکراین جدی نگرفتند و امیدواریم در این موضوع توجه جدی داشته باشند. گسترش جنگ نگرانی‌های ما را مضاعف می‌کند.
وی درباره سفر الحلبوسی رئیس پارلمان عراق به تهران هم اظهار داشت: برای ایران وضعیت مردم عراق و مراودات تجاری و اقتصادی بسیار مهم است عراق یکی از شرکای تجاری ماست که به رغم سنگ اندازی‌هایی است که آمریکا و تحریم ها درست کرده است. در موضوع ارائه خدمات و انرژی تصمیم قطعی داریم که براساس درخواست دولت عراق انجام دهیم راه‌حل‌هایی پیدا شده و امیدواریم گفت وگوها به نتیجه برسد. سفر الحلبوسی حائز اهمیت بود و درباره پروژه‌هایی که معطل مانده گفتوگو شد. توضیحاتی درباره آخرین وضعیت عراق در مالاقات با امیرعبداللهیان داه شد امیدواریم شاهد انتقال هرچه سریع‌تر قدرت در عراق باشیم.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره آزادسازی منابع ارزی ایران در خارج از کشور نیز بیان کرد: از بانک مرکزی هم بپرسید. ما معطل هیچ طرف ثالثی برای آزادسازی منابع خود نماندیم. تاکنون منابعی که آزاد کردیم به صورت مستقل بوده و این مسیر همچنان در حال پیگیری است.
خطیب‌زاده همچنین اعلام کرد که امسال حج با حضور هموطنان ایرانی برگزار می‌شود.
وی همچنین در پاسخ به پرسشی اظهار داشت: حقوق ایران براساس برجام باید حفظ شود و اجازه نمی‌دهیم مؤلفه های فشار حداکثری ترامپ برای از بین بردن برجام و فرصت دیپلماسی باقی بماند.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به سؤالی خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران در خصوص آب‌های مرزی و آب‌های مشترک نگاه کاملا جامع داشته است. تصور ما این است هیچ کدام از کشورهای منطقه به تنهایی نمی‌توانند آب‌های مشترک را مدیریت کنند چه ایران، چه عراق، چه ترکیه و چه افغانستان. وضعیت استان‌های مرزی مناسب نیست و ثابت می‌کند باید به صورت مشترک با هم کار کنیم. بدترین کار سیاسی کردن موضوعی چون آب است.
* مسؤولیت هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان در تأمین امنیت در داخل این کشور
خطیب‌زاده درباره تشدید حملات تروریستی در افغانستان و امنیت اماکن دیپلماتیک ایران در این کشور که سؤال یکی از خبرنگاران بود نیز بیان کرد: امنیت اماکن دیپلماتیک و دیپلمات‌های ما از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به محض اینکه احساس خطری رخ داد و گزارش‌هایی رسید هم آقای امیرعبداللهیان با سرکنسول‌ها و سفیر ما صحبت کرد و هم اینکه یادداشت‌های لازم داده شد. جمهوری اسلامی ایران با حساسیت وضعیت داخل افغانستان را پیگیری می‌کند و مسؤولیت مستقیم هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان است که امنیت را در داخل این مرزهای جغرافیایی تأمین کند.
وی گفت: ما نگران وضعیت مردم افغانستان هستیم و متاسفانه شاهد رشد افراطی گری هستیم و آمادگی داشتیم به هیأت حاکمه فعلی سرپرستی افغانستان برای مبارزه با تروریسم کمک کنیم.
* سفر هیأتی از طالبان؟
وی در پاسخ به پرسشی درباره سفری از هیأت طالبان به ایران و اینکه طالبان اعلام کرده بود می‌خواهند درباره مهاجران افغانستانی با ایران گفتوگو کنند نیز اظهار داشت: البته اینکه برخی هیأت‌ها می‌آیند و می‌روند به صورت طبیعی انجام می‌شود. ما مراودات مرزی داریم که هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان درخواست‌هایی درباره برخی موضوعات داشته و به تهران آمده‌اند و از تهران سفر انجام می‌شود و مراودات انجام شده است. ولی در خصوص این موضوع خاص هنوز تصمیمی گرفته نشده است.
* سفر گزارشگر ویژه سازمان ملل به تهران
خبرنگاری درباره سفر گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور تحریم‌های قهری و یکجانبه به تهران برای بررسی آسیب‌های تحریم سؤال کرد که خطیب‌زاده بیان کرد: درخواستی طرح و دولت جمهوری اسلامی ایران نیز موافقت کرد که این سفر انجام شود و ایشان ملاقات‌هایی را براساس درخواست‌های خود و تنظیم‌های انجام شده با گروه‌های مدنی و نخبگی، گروه‌های مردم نهاد، سازمان‌ها و شخصیت‌ها برگزار خواهد کرد و قاعدتا با اصحاب رسانه نشستی خواهد داشت. امیدواریم یک بار این درد و رنج غیرقانونی و ظالمانه بر این ملت که توسط گردنکشی آمریکا اعمال شده، در یک جا مستند و ضبط شود و حداقل برای تاریخ باقی بماند.
* آمادگی داریم از همه مساعی جمیله خود برای توقف جنگ در اوکراین استفاده کنیم
خبرنگاری با اشاره به اظهارات امیرعبداللهیان در نشست خبری با همتای لهستانی درباره اوکراین و دو پیامی که از سوی وزیر خارجه اوکراین به لاوروف منتقل کرده از سخنگوی وزارت خارجه پرسید که آیا آمریکا اجازه میانجیگری بین اوکراین و روسیه را به ایران می‌دهد و اگر صلحی با میانجیگری بین این دو انجام شود آمریکا سنگ اندازی نمی‌کند؟ که خطیب‌زاده اظهار داشت: زمان اینکه که آمریکا درباره همه چیز در نظام بین‌الملل تصمیم بگیرد، خیلی وقت است گذشته و دولت‌ها اگر براساس اراده خود به توانمندی‌شان برگردند، می‌توانند تصمیمات درست و عاقلانه بگیرند.
وی ادامه داد: چندین بار پیام‌هایی را آقای امیرعبداللهیان از طرف اوکراین به روسیه منتقل کرده و در سفرش به مسکو پیام وزیر خارجه اوکراین به لاوروف منتقل شد و طبیعی است همچنان فکر می‌کنیم گفت‌وگوها باید به پایان جنگ بینجامد آن هم به عنوان یکی از قربانیان جنگ خانمانسوز تحریمی بر این ملت. همه تلاش خود را کرده و باز هم خواهیم کرد که هر چه زودتر گفت‌وگوها بین روسیه و اوکراین به پایان جنگ بینجامد.
این دیپلمات ارشد ایران بیان کرد: نباید اجازه دهیم این جنگ ادامه یابد چون اولین و مهمترین صدمه دیدگان آن مردم بی دفاع هستند و نباید اجازه دهیم این بحران با طراحی‌های سیاسی از دست خارج شود. نگرانیم و این نگرانی را هم به اوکراین و هم روسیه اعلام کرده و آمادگی داریم از همه مساعی جمیله خود استفاده و به راه مرضی الطرفینی رسیده و این جنگ را حداقل به آتش بس فوری برسانیم.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره تمهیدات وزارت خارجه به بحث امنیت غذایی و بازاریابی و کمک به دیگر وزارتخانه‌ها که سؤال خبرنگاری بود نیز بیان کرد: هیچ کجای دولت و وزارتخانه‌های دیگر قدمی خارج از ایران نگذاشتند، مگر اینکه یا ما طراح و معمار و یا همراه و تسهیل کننده.
وی ادامه داد: حتی در خصوص بحران غذایی هم وزارت خارجه از چندین ماه قبل کارهای خودش را آغاز کرده و برخی قابل اعلام و برخی قابل اعلام نیست. در سفرهای آقای رئیسی درباره برخی موضوعات توافقات خوبی صورت گرفت. البته همه باید بدانیم درباره کالاهای استراتژیکی مثل گندم، سیاست‌های ما باید این باشد که حداقل‌های جامعه همواره در داخل مرزهای جغرافیایی متنوع از جهت کشاورزی و آب و هوایی ایران تامین شود. البته اقتصاد امروز اقتصاد به هم پیوسته‌ای است و تلاش کردیم حفره‌ها و شکاف‌ها در جای خودش پر شود.
خطیب‌زاده اضافه کرد: مضایقی هم که امروز در سطح جهانی پیش آمده ان‌شاءالله با درایت‌هایی که انجام شده در داخل ایران با کمترین مشکل عبور خواهیم کرد. همانطور که تاکنون نیز چنین بوده است.
خبرنگاری پرسید اگر با سفر وزیر خارجه لهستان و سفر امیر قطر و دیگر سفرها زمینه صادرات نفت و گاز ایران به اروپا فراهم شود، آیا ایران این منفعت اقتصادی کوتاه مدت و میان مدت را به همکاری استراتژیک بلندمدتی که با روسیه طراحی کرده است، ترجیح می‌دهد که سخنگوی دستگاه دیپلماسی پاسخ داد: سهم ایران از بازار انرژی و مقاصد ایران در بازار انرژی براساس خواست و منطق ایران و وزارت نفت و منطق بازار تعیین می‌شود.
