تبیین ریشه در تاریخ دارد؛ زیرا رسالت پیامبران نیز تبیین حقایق عالم و گوهر وجودی و ظرفیت‌های انسان بوده است.
«تبیین» یکی از کارهای بسیار مهم برای مقابله با هرگونه انحراف و تحریف در ارزش‌ها است، به همین علت رهبر معظم انقلاب بارها و در مقاطع گوناگون بر این مهم تأکید کرده‌اند؛ اما شرایط فعلی جامعه باعث شده تبیین اهمیت مضاعفی پیدا کند؛ به همین خاطر رهبر معظم انقلاب در سخنرانی پاییز ۱۴۰۰ به آن تاکید مضاعف کردند و از آن زمان کلیدواژه جهاد تبیین وارد جامعه انقلابی ایران شد.
بدون تردید جهاد تبیین یکی از نیازهای اساسی امروز جامعه است و عدم انجام درست آن می‌تواند نتایج زیان باری به وجود بیاورد، زیرا نمونه عدم جهاد تبیین در صدر اسلام آن بود که پس از شهادت حضرت علی(ع) عده‌ای گفتند «مگر علی(ع) نماز می‌خوانده است؟»
در انجام این وظیفه مهم، نقش حوزه علمیه و روحانیت بیش از سایر افراد جامعه است؛ زیرا تبلیغ و تبیین از رسالت های ابتدایی طلاب و روحانیون است و آن‌ها وظیفه دارند که با تبیین حقایق مبانی فکری، ارزش های اسلامی و وقایع و دستاوردهای انقلاب اسلامی، مردم را با ارزش های اسلام حقیقی و آرمان‌های انقلاب آشنا کنند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین زمانی در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: رهبر معظم انقلاب در سی سال گذشته بارها به مساله تبیین اشاره داشتند و مجموعه سخنرانی‌های ایشان در کتابی ارزشمند به عنوان جهاد تبیین عرضه شده است که حوزویان باید این کتاب را مطالعه کنند.
وی با بیان اینکه رهبری معظم انقلاب جهاد تبیین را برای همه طبقات از جمله دانشجویان و حوزویان و... یک امر واجب قلمداد کردند، گفت: انقلاب اسلامی ما «کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِی السَّمَاءِ» است. شجره طیبه است که تنومند و استوار شده است و امیداریم که بتوانیم شاخ و برگ‌های انقلاب اسلامی را در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی گسترش دهیم و زمینه‌ساز ظهور جهانی حضرت مهدی (عج) باشیم.
وی با اشاره به ریشه‌های دینی انقلاب اسلامی افزود: این شعار آرزوی خارج از واقعیت نیست زیرا اولاً دین ما جهانی است و دوم اینکه امام خمینی (ره) فرمود: ما انقلابمان را به جهان صادر می‌کنیم. انقلاب اسلامی ایران بر اساس نظر و دیدگاه امامین انقلاب بر چنین رسمی استوار است. امام راحل چنین دیدگاهی داشتند و ربر معظم انقلاب نیز سی سال پرچم صدور انقلاب را به دوش می‌کشند ولی وقتی دشمنان اسلام و دول استعمارگر مشاهده می‌کنند که انقلاب اسلامی جایگاه خود را پیش از پیش پیدا می‌کند و کشورهای منطقه و مسلمان را مثل عراق، یمن، سوریه و... را بیدار و از زیر سلطه دشمنان بیرون می‌کشد. طبعا دشمنان تلاش کردند که این جریان را قطع کنند ولی هیچ کدام از این تلاش‌ها نتوانست انقلاب را به زانو در بیاورد.
جنگ رسانه‌ای آخرین تیر دشمن است
حجت‌الاسلام‌والمسلمین زمانی بیان کرد: آخرین تیر آن‌ها جنگ شناختی و رسانه‌ای است. تلاش آن‌ها این است که شناخت جامعه و تحلیل جامعه ایرانی را از انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی تغییر دهند.
وی افزود: یعنی دستاوردهای این نظام را اندک جلوه دهند و با بزرگ‌نمایی مشکلات، نقص‌ها را بزرگ نشان دهند. گاهی اوقات در زمینه نقص‌هایی که وجود هم ندارد سخن می‌گویند و البته به اتهام‌زنی به نظام و مسئولان می‌پردازند و به دنبال آن هستند که جامعه را به این باور برسانند که نظام حاکمیت دینی کارآمدی خاصی ندارد و نظام‌های غیر دینی کارآمدی بیشتری دارند و روی این جهت صحبت‌هایی در زمینه ارحجیت نظام سابق و حکومت شاه به جمهوری اسلامی و همچنین دول دیگر مطرح می‌کنند که در این زمینه باید حقایق را برای مردم تبیین کرد و به همین جهت است که این تبیین را جهاد قلمداد می‌کنند.
جایگاه اثرگذاری جهاد تبیین
وی اظهار کرد: اولاً قرار است تهاجم دشمن را خنثی کنیم که این تهاجم و خنثی‌سازی در چند وجه انجام می‌شود. نخست باید این مسیر را بشناسیم و خود را برای دفع این خطرات آماده کنیم. دشمنان نیز در این جنگ یا خود به شکل مستقیم وارد عمل می‌شوند و یا دیگران را تحریک می‌کنند. شهادت شهید سلیمانی نمونه‌ای از حضور عملی دشمنان است و شهادت دو طلبه مظلوم ما در حرم رضوی نمونه‌ای از تحریکات دشمن است.
مدیر دفتر اجتماعی سیاسی حوزه‌های علمیه افزود: سؤال اینجا است که دشمنان ما چرا این جنایت را در حرم رضوی مرتکب شدند و دو طلبه‌ای که کارهای جهادی و خدماتی به جامعه انجام می‌دادند را شهید کردند! چون دشمن به خطرات این طلاب جهادی برای خود واقف هستند و به همین دلیل دستور شهادت آن‌ها را صادر می‌کنند.
دشمن از جهاد تبیین و جهادگران تبیین می‌ترسد
وی گفت: به طور کلی جهاد تبیین برای دشمنان ما خطرآفرین است زیرا توطئه‌های آن‌ها را نقش بر آب می‌کند و در این موارد است که دشمن مجبور به حذف فیزیکی است.
وی بیان کرد: سؤالی که در این زمینه ایجاد می‌شود آن است که مگر شهید مطهری خطر نظامی در اول انقلاب برای دشمنان ما داشت؟ خیر! قطعاً مهم‌ترین خطر ایشان خطر تبیینی بود. ایشان بزرگ‌ترین دشمن استعمار جهانی بود. شهید بهشتی و سایر بزرگان ما خطر بزرگی برای استعمار جهانی بودند زیرا کار آن‌ها تبیین بود.
وی بابیان اینکه بزرگانی چون شهدای محراب و آیت‌الله اشرافی اصفهانی، کار نظامی نمی‌کردند، گفت: تبیین این بزرگان در جامعه، روحیه‌بخش و امید افزا و دشمن شکن بود. آن‌ها بودند که دسیسه‌های دشمنان را از بین می‌بردند.
وی افزود: ترور آیت‌الله دستغیب و هاشمی نژاد توسط کسانی انجام شد که بمب به خود بستند و در محل هم کشته شدند؛ یعنی حذف این مبین‌های حقیقت، انسانیت، انقلاب و قرآن به حدی برای دشمنان مهم بود که حتی عامل خود را نیز فدا می‌کردند تا این حذف انجام شود.
زمانی بااشاره به اینکه نقش روحانیت انقلابی برای حمایت و تحقق آرمان‌های جامعه و خنثی‌سازی نقشه‌های دشمنان نقشی بی‌بدیل است، اظهار کرد: موج سم‌پاشی و ایجاد و ترویج شایعات در رسانه‌ها، فضای مجازی و شبکه‌های ماهواره‌ای شدت گرفته است. این رسانه‌ها در هر جایی می‌توانند فعالیت کنند ولی فعالیت آن‌ها به شکل فراگیر پخش می‌شود. در این زمینه ضرورت دارد که طبقات نخبه جامعه وارد میدان خنثی‌سازی این توطئه‌ها شوند.
حوزه‌های علمیه و جهاد تبیین
مدیر دفتر اجتماعی سیاسی حوزه‌های علمیه کشور ادامه داد: در این راستا و با درک این اهمیت ویژه بود که مرکز مدریت حوزه، همه معاونت‌ها و از جمله دفتر اجتماعی سیاسی باید وارد کار می‌شد. دفتر اجتماعی سیاسی نیز در این زمینه فعالیت‌هایی را دنبال کرد.
وی افزود: اولین کاری که در این زمینه انجام شد، تشکیل شورای جهاد تبیین به دستور آیت‌الله اعرافی در مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور بود که مسئولیت این شورا به دفتر واگذار شد.
وی تصریح کرد: در همین راستا در دفتر اجتماعی سیاسی حوزه، طرح جامع جهاد تبیین را با هم اندیشی و خرد جمعی تهیه و ابلاغ کردیم. در این طرح موضوعاتی که باید در دستور کار روحانیون و مبلغان قرار گیرد فهرست بندی کردیم که بیست موضوع کلان انتخاب و در اختیار مبلغان و طلاب و اساتید و مدیران قرار گرفت.
زمانی گفت: در همین راستا به تمام مدیران حوزه ابلاغ شد که شورای جهاد تبیین را با عضویت نهادهای حوزوی استان تشکیل دهند. اعزام اساتید حوزه به مدارس کشور در زمینه آشنایی با اصول جهاد تبیین و ضرورت این مساله، ایجاد کمیسیون اجتماعی سیاسی در درون مرکز مدیریت حوزه برای همسو سازی جریانات فعال در این عرصه، از جمله فعالیت‌های این دفتر بوده است.
وی با ذکر این مطلب که دستاوردهای نظام اسلامی که در دو سه سال اخیر بیشتر روی آن کار شده بود به روزرسانی و در اختیار مراکز قرار گرفت، گفت: ما در جریان قیام‌های ۵۴ و ۵۵ و ۵۶ در میدان بودیم ولی هیچ‌گاه فکر نمی‌کردیم که اگر پیروز شویم چنین دستاوردهایی داشته باشیم.
وی یادآور شد: موفقیت انقلاب اسلامی با سایر نهضت‌ها و کشورهای دیگر اعم از اسلامی و غیر اسلامی بسیار جالب توجه است. مقایسه انقلاب‌های جهان معاصر مثل انقلاب کمونیستی در ۱۹۱۷، انقلاب فرانسه، انقلاب صنعتی و انقلاب بزرگ چین میزان با انقلاب اسلامی نتایج جالب توجهی را عرضه خواهد کرد و قطعاً اگر به شکل کاملا واقعی به شرح این مساله بپردازیم توجه تفاوت‌ها را خواهیم شد.
وی گفت: یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی در حوزه توسعه فرهنگ و روح دین در تمام ارکان جامعه است. در یکی از دانشگاه‌های عربستان سعودی از من خواستند که گزارشی از فعالیت‌های قرآنی در ایران دهم که در آنجا عنوان کردم که در آنجا به ۱۰ نوع کار قرآنی که نظام اسلامی انجام داده است پرداختم که برای آن‌ها اعجاب‌آور بود؛ زیرا آن‌ها گمان می‌کنند که قرآن ما با قرآن اصیل متفاوت است. متأسفانه در این حوزه تبیینی در عرصه کشورهای اسلامی کار زیادی نکردیم. در این زمینه باید مصاحبه‌های با مراکز و شخصیت‌های مطلع در شئون قرآنی انجام شود و این دستاوردها را به جهان اسلام بیان کنیم.
مدیر دفتر اجتماعی سیاسی حوزه‌های علمیه اظهار کرد: لازم است که ماهیت خون‌خوار و جنایت‌کارانه آمریکا به جامعه ایران و جهان اسلام معرفی شود تا همگان فکر نکنند که لبخندهای مصنوعی که آن‌ها می‌زنند تا خود را انسان‌هایی مهربان و خدوم معرفی کنند واقعی است. در همین راستا در یک کار پژوهشی تاریخچه عملکرد دولت آمریکا از زمان ورود به ایران را بررسی کردیم و ۷۰ جنایت بزرگ را از پرونده آمریکایی‌ها در ایران جمع‌آوری کردیم و در اختیار اساتید، طلاب از مدیران استان‌ها قراردادیم.
وی بابیان اینکه یکی از موضوعات مهم دیگر، تبیین خدمات گسترده و دستاوردهای جامعه روحانیت در جامعه یعنی طلاب، اساتید، خطبا، ائمه جمعه و جماعات، اساتید و مبلغان و... است، گفت: امروزه گاهی معاونت‌ها نیز از فعالیت‌های معاونت کناری هم بی‌اطلاع هستند چه برسد به کل جامعه. در این زمینه باید روشن گری بیشتری انجام شود.
وی اظهار کرد: به طور خلاصه اگر بخواهیم به ۲۰ عنوان از فعالیت‌های مرتبط به جهاد تبیین در این دفتر اشاره کنیم باید به موارد زیر اشاره نمود. نخست آموزه‌های سیاسی و انقلابی اسلام شامل، ضرورت اقامه حکومت اسلامی، ولایت پیامبر و ائمه (ع)، ضوابط صلح‌های پیامبر (ص) و قاعده نفی سلطه کفار.
وی گفت: بخش دوم شامل مفاسد و جرائم رژیم طاغوت و ضرورت انقلاب اسلامی بود که شامل زیر موضوعاتی چون ذلت پادشاهان ایرانی در برابر دول غربی، استبداد داخلی، فساد اخلاقی، جنایات ساواک، دین‌ستیزی، فساد مالی و اخلاقی دربار، قراردادهای استعماری، فقر طبقات محروم، عقب‌ماندگی صنعتی و اقتصادی، کم‌سوادی و تعداد دانشگاه‌ها است.
زمانی بیان کرد: بخش سوم شامل حوادث و تحولات مهم تاریخچه انقلاب اسلامی و مجاهدت‌های مؤمنان مبارز است که شامل زیر موضوعاتی چون نهضت‌های اسلامی گذشته ایران، مجاهدت‌های مبارزان دهه‌های قبل از انقلاب، شخصیت‌های دینی مبارز و زندانی و شهید قبل از انقلاب و مبارزات فداکارانه ملت سال ۵۷ و ۵۶ هستند.
وی گفت: چهارم، دستاوردها و پیشرفت علمی و عملی انقلاب اسلامی است که شامل زیر موضوعاتی چون حاکمیت دین، استقلال کشور، آزادی و مردم‌سالاری در پرتو دین، رفاه عمومی: آب، برق، تلفن، گاز، راه‌سازی، کمیته امداد، گسترش سواد، رشد آموزش‌وپرورش، گسترش دستگاه‌ها، تولید دانش صنایع نظامی و پزشکی، نانولوژی، انرژی هسته‌ای و اقتدار و عزت جهانی است.
وی پنجمین عرصه جهاد تبیین را در حوزه خدمات و نقش روحانیت ذکر کرد و افزود: در این زمینه مسایلی چون رهبری انقلاب تا وصول به هدف، مدیریت دینی نظام در ۴۰ سال، تأسیس و مشارکت در تأسیس نهادهای انقلاب و نظام، اقامه نماز جمعه‌ها حضور در دفاع مقدس، حضور در حوادث سیل و کرونا، ترویج اخلاق و مدیریت مراکز خیریه مد نظر بوده است.
وی اظهار کرد: ولایت‌فقیه موضوع بعدی بود که این دفتر در خصوص آن فعالیت‌های گسترده‌ای در دست داشته و دارد که شامل زیر موضوعاتی چون مبانی دینی، کارآمدی، ابعاد شخصیتی امام خمینی (ره) و امام خامنه‌ای، استبداد دینی، حوزه اختیارات، شبهات و مقایسه نظام ولایت‌فقیه با دیگر نظام‌های حکومتی است.
مدیر دفتر اجتماعی و سیاسی حوزه مقاومت منطقه و مدافعین حرم را هفتمین بخش از فعالیت‌های تبیین گری دفتر ذکر کرد و گفت: در این بخش به موضوعاتی چون مقاومت رمز پیروزی، پیامدهای تسلیم، خطر گسترش نفوذ صهیونیسم در جهان اسلام، نقش حزب‌الله، خطر جهانی داعش، نقش نیروی قدس، ضرورت حمایت از نهضت‌های آزادی‌بخش و صدور انقلاب، پرداخته شده و می‌شود.
وی گفت: ارتباط با آمریکا موضوع دیگری بود که در این عرصه باید در این زمینه فعالیت کرد که شامل، پرونده جرائم ۱۷۰ ساله آمریکا در ایران، جنایات آمریکا در کشورهای جهان، اسناد لانه جاسوسی، عدم صداقت آمریکا، جلوه‌های قساوت و خون‌خواری آمریکا و تحلیل انگیزه‌های و دلایل جریان سازش است.
زمانی برجام را موضوع دیگر این دفتر عنوان کرد و افزود: موضوعات بخش شامل، اصول و محتوای برجام، موضوعات مورد اختلاف، اهداف غرب از برجام، خواسته‌های رهبری، تحلیل مواضع جناح اصلاح‌طلبان و بررسی آخرین وضعیت برجام است.
وی تورم و معیشت را موضوع دیگر این حوزه دانست و گفت: گزارشی از تورم در ایران قبل از انقلاب و دیگر کشورها، تحلیل عوامل تورم و گرانی، موفقیت‌های جمهوری اسلامی در کنترل تورم، نقش سیاه‌نمایی رسانه‌های دشمن، مقایسه وضعیت معیشت فعلی ایران با گذشته و دیگر کشورها از جمله زیر موضوعات این حوزه هستند.
مدیر دفتر اجتماعی سیاسی حوزه، بیان کرد: عدالت اجتماعی با زیر موضوعاتی چون شاخص‌های عدالت از نگاه قرآن و احادیث، سیره عدالت پیامبر (ص) و ائمه، جایگاه عدالت در نظام اندیشه قرآنی و اسلامی، موفقیت‌های نظام در تحقق عدالت، کاستی‌ها و بی‌عدالتی‌های موجود، ریشه بی‌عدالتی‌ها و راهکارهای تحقق عدالت کامل است.
وی بیان کرد: فتنه‌ها و بصیرت دیگر موضوع مهم این دفتر است که شامل ریز موضوع، آموزه‌های بصیرت در قرآن و احادیث، اهمیت بصیرت و خطرات فقدان آن، مردان بصیرت صدر اسلام، مفهوم فتنه در قرآن و احادیث، گروه‌های فتنه صدر اسلام، فتنه‌های ۴ دهه انقلاب، فتنه امرو و فردا و رسالت حوزویان در بصیرت‌افزایی و فتنه‌زدایی است.
زمانی بیان کرد: دفاع مقدس زمینه دیگری در عرصه جهاد تبیین است که در این دفتر به موضوعاتی چون زمینه‌های و انگیزه‌های صدام برای حمله، گستره پشتیبانی ده‌ها دولت غربی و عربی و اهداف آنان، وضعیت امکانات محدود نظامی ایران، گزارش مجاهدت‌ها، فداکاری‌ها، ابتکارات رزمندگان، تولد بسیج، سنگینی حملات و خسارات، رموز موفقیت ایران و تحلیل بررسی قطعنامه می‌پردازد.
وی گفت: چهاردهمین حوزه جهاد تبیین به مساله آسیب‌های اجتماعی می‌پردازد که شامل زیر موضوعاتی چون توطئه استعمار و خطرات آسیب‌های اجتماعی، اعتیاد، فساد جنسی، خشونت، بحران جمعیت، طلاق، سبک زندگی غربی، ضعف باورهای ایمانی، سرقت، اختلاس، فقر، رشوه، بیکاری و اشرافی گری مدیران و روحانیت است.
وی افزود: بحران‌های اجتماعی و سیاسی، پانزدهمین حوزه فعالیت جهادگری تبیین در این دفتر است که شامل زیر موضوعاتی چون نارضایتی‌های اقتصادی، آزادیخواهی‌های رفتار اجتماعی، احزاب و جریان‌های وابسته به استعمار، سلطنت‌طلبان و ملی‌گران، سکولاریسم، اختلاف مذهبی، جریان تکفیری، تشیع لندنی، فرقه‌های انحرافی، عرفان‌های کاذب، اختلاف قومی و خودمختاری و نقش استعمار است.
زمانی، اقتصاد مقاومتی را شانزدهمین حوزه فعالیت این دفتر عنوان کرد و گفت: موفقیت‌های اقتصادی و شکوفایی در انقلاب، گزارش گسترده تحریم اقتصادی چهار دهه، توطئه‌های اقتصادی دشمنان، نمونه‌های ضربه اقتصادی استعمار در دیگر کشورها، اصول اقتصاد مقاومتی و رسالت حوزه‌های علمیه زیر موضوعات این بخش را تشکیل می‌دهند.
وی گفت: بیانیه گام دوم نیز حوزه دیگر کاری این مجموعه است که شامل تبیین محتوای بیانیه، تبیین هفت توصیه، استخراج برنامه‌های عملی برای تحقق هرگونه توصیه‌ها است.
زمانی حقایق و رخدادها و تحولات دنیای اسلام را دیگر زمینه کاری این دفتر ذکر کرد و افزود: این بخش نیز به وضعیت کشورهای جهان اسلام، نقطه‌های قوت، چالش‌های عمده و رقابت تمدن‌ها می‌پردازد.
مدیر دفتر اجتماعی سیاسی حوزه‌های علمیه کشور بیان کرد: عفاف و حجاب، دیگر بخش این پروژه را شامل می‌شود که شامل زیر موضوعاتی چون مفهوم عفاف و حجاب و تفاوت آن‌ها، عفاف و حجاب از منظر قرآن و احادیث، راه‌های ایجاد تقویت عفاف، عوامل تضعیف عفاف، خاطرات تلخ اندلس و دیگر حوادث تاریخی ناشی از زوال عفاف و حجاب، اهداف و ابراز استعمار در ترویج بی‌عفتی و بی‌حجابی در ایران، جلوه‌های بی‌عفتی و بی‌حجابی، راهکارهای درمان وظائف هر یک از دستگاه‌های حوزوی و غیر حوزوی و راز ناکامی منشورهای رسمی عفاف و حجاب نظام است.
وی اضافه کرد: فضای مجازی بخش بیستم این پروژه است که شامل زیر موضوعاتی چون آسیب‌شناسی و انواع آسیب‌های فضای مجازی بر نسل نوجوان، جوان، کودک و...، اهداف و روش‌های دشمن در عرصه فضای مجازی، راهکارهای آسیب‌زدایی و مصونیت‌سازی جامعه است.
وی بر لزوم پایش و رصد فعالیت‌های معاونت‌های مختلف حوزه تأکید کرد و گفت: وقتی معاونی در جلسه‌ای گزارشی از عملکرد و کارهای خود اعلام می‌کند دیگران می‌بینند که چه کارهای انجام گرفته و دیگر معاونت‌ها از آن بی‌خبر و بی‌اطلاع هستند.
