به دنبال تحولات اخیر در افغانستان و روی کار آمدن طالبان موج جدیدی از مهاجران روانه کشورهای مختلف جهان شده و در حال حاضر پناهجویان در کشورهای مدعی حقوق بشر با تبعیض، فقر و مشکلات بسیار مواجه هستند.
طبق آمار سازمان ملل بیش از ۲.۷ میلیون نفر از مهاجرانی که در سراسر جهان ثبت نام شده‌اند از افغانستان هستند. این عدد افغانستان را در ردیف یکی از سه کشور با بیشترین میزان مهاجر قرار می‌دهد.
در زیر به برخی از مشکلات افغان در کشورهای مختلف را بررسی می‌کنیم.
وضعیت اسفناک مهاجران در یونان و ترکیه
دیده‌بان حقوق بشر در گزارش تازه خود درباره وضعیت مهاجران افغانستان گفته است که پلیس یونان پناهجویان را در مرز زمینی یونان و ترکیه بازداشت کرده و در بسیاری از موارد لباس‌های آنها را درآورده و پول، تلفن و سایر دارایی‌هایشان سرقت کرده و آنها را با بدترین شرایط ممکن به ترکیه برگردانده اند.
در برخی موارد پلیس یونان مهاجران را تحویل مردان نقابدار داده و آنها را مجبور به سوار شدن به قایق‌های کوچک کرده و این نقاب داران که گفته می‌شود اکثرا خود نیز پناهجویان کشورهای دیگر در یونان هستند، و آنان را به داخل آب سرد کشانده و وادار می‌کنند به سمت ترکیه حرکت کنند.
بر اساس آمار نهادهای حمایت از پناهجویان در حال حاضر هزاران پناهجوی افغان که از مسیر ترکیه وارد یونان شده‌اند، در نقاط مختلف این کشور، در بدترین وضعیت ممکن قرار دارند، اکثر پناهجویان از وضعیت بد زندگی در این کشور شکایت داشته و می‌گویند روزهای بسیار دشواری را تجربه می‌کنند.
وزارت کشور ترکیه در اوایل فوریه تصاویری از اجساد ۱۲ پناهجویی که از یونان به ترکیه پس فرستاده شده بودند را در مناطق مرزی این کشور پیدا کرد. به گفته سلیمان سویلو، وزیرکشور ترکیه ۱۲ نفر از ۲۲ پناهجو که توسط واحدهای مرزی یونان رانده شده بودند، لباس‌ها و کفش‌های آنها دزدیده شده و بدن آنان کاملا یخ زده بوده است.
مهاجرین افغانستان بعد از گذشتن از مرز چندین کشور و با تحمل سختی‌های فراوان خود را به مرزهای یونان می رسانند.
کمیسیاریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان و سازمان‌های بین‌المللی مدافع حقوق بشر، بارها نسبت به وضعیت بد پناهجویان و سرنوشت نامشخص آنها از دولت یونان انتقاد کرده‌اند.
این اتفاق به یک رویداد معمول تبدیل شده است که دسته‌های بزرگ پناهجویان که از سوی یونان، ترکیه و پاکستان بازگردانده شده‌اند، روزها در مناطق وسیعی میان مرزها سرگردان می‌مانند. در مواردی آنها به دام دزدان و گروه‌های آدم‌ربا می‌افتند و این گروه‌ها در عوض رهایی آنها از خانواده‌های‌شان پول هنگفت خواسته و در صورت اجرا نشدن این معامله صدهاتن جان خود را از دست می‌دهند.
در تازه ترین مورد سازمان‌های دفاع از حقوق مهاجران در ترکیه گزارش داده است که بیش از 90 درصد درخواست‌های پناهندگی از سوی اداره مهاجرت ترکیه رد می‌شود، افرادی که درخواست آنها از سوی اداره مهاجرت ترکیه می‌شوند، کارت‌های مهاجرت آنان باطل و حق دسترسی به خدمات دولتی و درمان و آموزش را به صورت قطع از دست می‌دهد.
آنان می‌گویند، این افراد حتی در صورت داشتن بیماری‌های جدی نمی‌توانند از خدمات درمانی دولتی استفاده کنند.
برخورد دوگانه با پناهجویان افغان و اوکراین
مشکلات پناهجویان افغان در ترکیه که با تقبل تمام رنج‌ها و مشکلات خودشان را به یونان رسانده به دلیل حضور مهاجرین اوکراینی مشکلات شان بیشتر شده ودولت یونان تمام توجه را به این پناهجویان جدید اختصاص داده است.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید در حالی که یونان از اوکراینی‌ها به عنوان "پناهجویان واقعی" استقبال می‌کند، اما با عقب راندن پناهجویان افغان به ترکیه به صورت «دوگانه» و «ظالمانه» برخورد کرده است.
پس از تهاجم روسیه به اوکراین و هجوم موج جنگ‌زدگان اوکراینی، فشارها و سختگیری بر پناهجویان افغان در یونان، ترکیه و اروپای شرقی افزایش یافته است.
بیل فرلیک، از مدیران دیده‌بان حقوق بشر این برخورد دوگانه رفتاری است که ارزش‌های ادعایی اروپایی در مورد برابری، حاکمیت قانون و کرامت را به سخره می‌گیرد.
پس از بحران اوکراین برخوردها با مهاجرین افغانستانی در کشورهای اروپایی بد گزارش شده واکثر پناهجویان افغان از وضعیت بدشان شکایت کرده ومی‌گویند دیگر آنها به باد فراموشی سپرده شده است.
من را شب به رودخانه انداختند تا بمیرم
بلال تاهی، تبعه افغانستان در گفت‌وگو با رسانه‌ها می‌گوید، سربازان یونان با مهاجران غیرقانونی خیلی بد رفتار می‌کنند، اوداستانش را اینگونه تعریف می‌کند: «به دلیل کتک زدن سرباز یونان به ناحیه سرم بی هوش شدم. ما را در یک خانه نگه داشتند و پس از آن به کنار رودخانه برده و من را شب‌هنگام به رودخانه انداختند تا بمیرم، تااینکه نیروهای مرزبانی ترکیه من را از خطر غرق شدن ومرگن جات دادند».
بر اساس داده‌های منابع امنیتی ترکیه، دولت یونان روزانه تعدادی زیادی از مهاجران غیرقانونی از شهروندان افغانستان را پس از دستگیری مورد ضرب و شتم شدید قرار داده و به زور به سوی ترکیه می‌فرستند.
بخاطری اخاذی پلیس پاکستان و وضعیت بد اقتصادی مجبوریم در جاده‌ها بخوابیم
مهاجرت افغان‌ها به پاکستان نیز موضوع تازه‌ای نیست و اما در اواخر تعداد این پناهجویان به صورت چشم‌گیر افزایش داشته است که آنان خودشان را از مسیرهای قانونی یا غیر قانونی خودشان را به این کشور رسانده است.
اکثر مهاجرین در این کشور به بدترین حالت ممکن اقتصادی گرفتار بوده و برای مهاجران در پاکستان هیچ فرصت شغلی درآمدزایی و حمایت اقتصادی وجود ندارد.
کیارنگ سعادت، فعال مدنی افغان، که از ماه‌ها پیش، در پاکستان مستقر شده است، به ایندیپندنت گفت: «مهاجران افغان نمی‌توانند کرایه خانه یا اتاق هتل را بپردازند و به خاطر اخاذی‌ها مداوم پلیس‌های پاکستان آنان مجبور اند تادر خیابان‌ها چادر زده و بخوابند.
وی افزود: «من کسانی را می‌شناسم که حتی نمی‌توانند برای درمان کودک بیمارشان به دکتر مراجعه کنند. هزینه‌های زندگی در پاکستان بالا بوده و مهاجران حتی امکان تهیه غذای کافی برای زنده ماندن شان را ندارند».
از سوی دیگر، عبدالوارث صبور غفوری، شهروند افغان که از ماه‌ها پیش در راولپندی پاکستان، در هتل اقامت دارند، در صحبتی بارسانه‌ها گفت، که تعداد زیادی از افغان‌ها در هتل‌ها زندگی می‌کنند، در حالی که هزینه‌ها وحشتناک است. او افزود: «مهاجران به دلیل نداشتن اسناد مشخص اداره مهاجرت که در پلیس پاکستان ثبت شده باشد، آنها به هیچ عنوان نمی‌توانند خانه کرایه کنند».
مهاجران در پاکستان از اخاذی‌های پلیس گرفته تا نبودن زمینه کاری و وضعیت بداقتصادی شان شکایت داشته وزندگی وزنده ماندن شان‌را کابوس‌گونه تعریف می‌کنند.
زندگی مهاجران افغان در برزخ اندونزی
بیش از ۸هزار پناهجو و مهاجری که سازمان ملل در اندونزی ثبت کرده، از افغانستان هستند. بیشتر آنها نزدیک به یک دهه است که لحظه شماری می‌کنند تا مگر قرعه به نامشان افتد و از آنچه "برزخ" می‌نامند نجات پیدا کنند.
پناهجویان افغان در اندونزی از شرایط سخت زندگی در این کشور و بی‌سرنوشتی شکایت می کنند. آنان چندین سال است که با برپایی تظاهرات و دادخواهی‌های مدنی از سازمان ملل، کشورهای مهاجرپذیر و سایر سازمان‌های حامی مهاجرین می‌خواهند به وضعیت شان رسیدگی شود.
براساس گزارش‌ها، مشکلات مهاجرین در اندونزی در سال جاری بیشتر شده تا حدی که برخی از آنان این وضعیت سخت را تحمل نتوانسته و دست به خودکشی و خودسوزی زده‌اند.
طبق آمار سازمان ملل بیش از ۲.۷ میلیون نفر از مهاجرانی که در سراسر جهان ثبت نام شده‌اند از افغانستان هستند. این عدد افغانستان را در ردیف یکی از سه کشور با بیشترین میزان مهاجر قرار می‌دهد.
مهاجرین در این کشور می‌گویند: وقتی بسیاری از پناهجویان به دفاتر سازمان ملل و سایر دفاتر مربوطه مراجعه می‌کنند و به دنبال اطلاع از وضعت خود هستند، با پاسخ سرد مواجه می‌شوند. ادارات مهاجرت هم با این‌ها برخورد درست و انسانی ندارند. مواردی هست که حتی کارمندان این سازمان به جای توجه به عمق درد و مشکلات پناهجویان به آنها گفته اند: ما شما را دعوت نکرده بودیم، وهرچه زودتر به کشور خودتان برگردید.
یک فعال حقوق مهاجرت از «تحقیر، توهین و بلاتکلیفی مهاجرین در اندونزی» انتقاد کرده و خواستار توجه سازمان ملل و کشورهای حامی مهاجرین از وضعیت اسفناک پناهجویان در اندونزی شده و گفته است که مشکلات اقتصادی، توهین و تحقیر از جمله مواردی است که باعث می شود مهاجران دست به خودسوزی، خودکشی یا دوختن دهن خود شود.
در سالهای اخیر مردم افغانستان به دلیل جنگ، فقر، بیکاری و مسایل امنیتی مجبور به ترک کشور خود شدند و اکثر این مهاجرین در کشورهای دیگر با مشکلاتی غیرانسانی مواجه هستند و همه این موارد در کشورهای رخ می‌دهد که خود مدعی حقوق بشر هستند.
این مهاجران با امید یافتن زندگی بهتر و با متحمل شدن خطرات فراوان خود را به کشورها مرفع اروپایی می‌رسانند، اما در آنجا برخلاف انتظار با واقعیت غربی وحشی مواجه می‌شوند.
مهاجرین افغان در کشورهای یونان، ترکیه، پاکستان وکشورهای اروپای مدعی حقوق بشر با مشکلات زیادی مواجه بوده و در نهایت بسیاری از این افراد با وجود زندگی چندساله و طی کردن فرآیند پیچیده اخذ پناهندگی از این کشورها اخراج می‌شوند.
