« بهاء حریری » پسر بزرگتر «رفیق حریری» نخست وزیر فقید لبنان، که بعد از کناره‌گیری برادرش «سعد» از عرصه سیاسی لبنان اعلام کرد که در انتخابات آینده مشارکت می‌کند، اخیرا در مصاحبه با شبکه آمریکایی «الحره» تاکید کرد که اختلافات میان او و برادرش بسیار زیاد و گسترده است –چه در طرز تفکر و -چه در بینش سیاسی.
اظهارات بهاء حریری در مورد اختلاف با برادرش بعد از اعلام تعلیق فعالیت‌های سیاسی سعد و همچنین در سایه بدترین بحران سیاسی و اقتصادی لبنان مطرح شد و همین امر سوالاتی درباره پشت پرده این موضع گیری بهاء حریری علیه برادرش به وجود می‌آورد.
در همین زمینه سوالاتی نیز درباره سرنوشت این اختلافات میان دو برادر و همچنین موقعیت جریان المستقبل به عنوان نماینده بخش بزرگی از مولفه اهل سنت لبنان به وجود می‌آید و اینکه اختلافات میان سعد و بهاء حریری چه تاثیری بر سرنوشت جریان المستقبل و به طور کلی مولفه اهل سنت لبنان خواهد داشت.
پراکندگی عرصه اهل سنت لبنان
«جو ماکرون» کارشناس امور آمریکا و غرب آسیا معتقد است که جریان المستقبل همچنان تحت ریاست و کنترل سعد حریری قرار دارد و در عین حال بهاء حریری یک جنبش دیگر برای خودش تشکیل داده است. بنابراین با وجود اینکه سعد حریری فعالیت‌های سیاسی خود را تعلیق کرده اما آینده جریان المستقبل هنوز هم در دستان وی است.
این کارشناس امور غرب آسیا در گفتگو با عربی 21 اعلام کرد که تعلیق فعالیت‌های سیاسی سعد حریری منجر به پراکندگی مولفه اهل سنت لبنان خواهد شد. اما با این وجود طرفداران سعد حریری در انتخابات مشارکت خواهند کرد به همین دلیل هنوز مشخص نیست موقعیت بهاء حریری در انتخابات چگونه باشد.
جریان بحران زده المستقبل
از طرف دیگر «ابراهیم حیدر» تحلیلگر سیاسی و استاد دانشکده ارتباطات جمعی دانشگاه لبنان در بیروت اعلام کرد که اختلافات بین برادران حریری مسئله تازه‌ای نیست، زیرا از زمان ترور رفیق حریری در سال 2005 و زمانی که سعد جانشین پدرش شد این اختلافات به وجود آمد.
وی در گفتگو با عربی 21 تصریح کرد: محور اصلی اختلافات میان برادران حریری آن است که بهاء تصور می‌کرد وارث و جانشین پدرش خواهد بود اما وقتی سعد این مسئولیت را برعهده گرفت شرایط عوض شد و منجر به تداوم اختلافات بین برادران گردید. اما اتفاق جدید این است که بهاء از سه تا چهار سال قبل به امور سیاسی علاقه‌مند شده و همین مسئله به اختلافات میان او و برادرش دامن زده است.
این تحلیلگر لبنانی درباره سرنوشت جریان المستقبل درپی اختلافات سیاسی میان بهاء و سعد گفت: بحران در جریان المستقبل از یک سو مربوط به تصمیم سعد حریری برای تعلیق فعالیت‌های سیاسی وی است و از سوی دیگر به گزینه‌های سیاسی و فشارهایی که علیه این جریان تحمیل می‌شود برمی‌گردد. واقعیت آن است که جریان المستقبل همواره تحت فشارهای داخلی و خارجی قرار داشت و همین امر بر موقعیت او در عرصه اهل سنت تاثیر می‌گذاشت.
وی افزود، جریان المستقبل امروز در حالت نیمه انحلال قرار دارد، یعنی تصمیم سعد حریری یک تصمیم ساده نیست و کناره گیری او و جریان المستقبل از انتخابات پارلمانی یک بحران جدی برای این جریان ایجاد می‌کند.
ابراهیم حیدر درباره توانایی بهاء حریری برای جانشینی برادرش سعد گفت: من فکر نمی‌کنم او بتواند طرفداران جریان المستقبل را به سمت خود جلب کند. تفاوت زیادی میان سعد و بهاء وجود دارد و گزینه‌های آنها با یکدیگر بسیار متفاوت است و علاوه بر آن بخش بزرگی از طرفداران جریان المستقبل، بهاء را قبول ندارند. به طور کلی اگر سعد حریری از تصمیم خود منصرف نشده و به عرصه سیاسی برنگردد ممکن است جریان المستقبل به شکل تدریجی کاملاً از بین برود.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در سایه اختلافات بین برادران حریری و با توجه به وخامت اوضاع سیاسی جریان المستقبل، چه جریان یا حزبی می‌تواند جایگزین آن به عنوان نماینده سیاسی اهل سنت شود اظهار داشت: به نظر نمی‌رسد که هیچ حزب یا جریانی وجود داشته باشد که بتواند مولفه اهل سنت لبنان را به سمت خود جلب کند. علاوه بر آن نوعی هرج و مرج و کثرت گرایی در میان سنی‌های لبنان به وجود آمده و همچنین نیروهایی از خارج از مولفه اهل سنت تلاش می‌کنند تا از بحران جریان المستقبل به نفع خود در انتخابات پارلمانی استفاده کنند.
وی افزود: همچنین طرفداران جریان المستقبل بزرگترین بخش مولفه اهل سنت لبنان را تشکیل می‌دهند و 40 تا 60 درصد سنی‌های لبنان طرفدار سعد حریری هستند. بنابراین هیچ جریان توانمندی در این مولفه وجود ندارد که بتواند جایگزین جریان المستقبل گردد.
نقش عربستان در اختلافات برادران حریری
از طرف دیگر «توفیق شومان» روزنامه‌نگار و پژوهشگر سیاسی لبنان در مصاحبه با عربی 21 اعلام کرد که جریان المستقبل در میان یک بحران شدید سیاسی قرار دارد و به یک جریان بحران زده تبدیل شده است.
وی درباره توانایی بهاء حریری در کنترل جریان المستقبل و یا زندگی سیاسی این جریان و همچنین صحبت‌های وی درباره حزب الله اظهار داشت: این اولین بار نیست که بهاء حریری تمایل خود را برای ایفای نقش سیاسی ابراز می‌کند و یک جنبش نیز برای خود راه‌اندازی کرده است. اما بعد از تعلیق فعالیت‌های سیاسی سعد حریری به نظر می‌رسد که بهاء تصمیم گرفته جانشین وی شود.
این کارشناس لبنانی افزود: نکته جدید اینجاست که بهاء حریری مجموعه‌ای از عناوین داخلی و خارجی را برای فعالیت‌های سیاسی خود مطرح کرده و این اولین بار است که از پروژه خود صحبت می‌کند-چه در زمینه روابط با نیروهای سیاسی لبنان و -چه روابط این کشور با کشورهای عربی. از طرف دیگر بهاء حریری درباره یک برنامه سیاسی صحبت کرد و من فکر می‌کنم این برنامه، برنامه تقابل با یکی از نیروهای سیاسی لبنان است یعنی حزب الله.
وی تصریح کرد: بهاء حریری با عناوینی که اعلام کرد تصور می‌کند که می تواند جایگزین برادرش شود اما به نظر نمی‌رسد که مولفه اهل سنت لبنان و به شکل مشخص طرفداران جریان المستقبل از بهاء حریری استقبال کنند. از جمله دلایل این امر گفتمان تند بهاء حریری است که کاملا با مواضع سعد حریری که سعی می‌کرد یک گفتمان اعتدالی را در پیش بگیرد مغایرت دارد.
این تحلیلگر سیاسی لبنان ادامه داد: علاوه بر آن فکر می‌کنم که همه نظرسنجی‌ها در لبنان نشان می‌دهد آقای بهاء حریری حداکثر 5 کرسی را در پارلمان به دست خواهد آورد و اغلب طرفداران جریان المستقبل در انتخابات به نفع «فواد سنیوره» نخست وزیر اسبق لبنان رای خواهند داد.
از طرف دیگر با توجه به موضع مبهم عربستان درباره تعلیق فعالیت‌های سیاسی سعد حریری و همچنین نقشی که ریاض در استعفای وی از منصب نخست وزیری لبنان داشت این سوال همچنان باقی است که آیا عربستان در اختلاف میان برادران حریری نیز نقشی دارد و آیا تلاش می‌کند بهاء را جایگزین سعد کند؟
«جو ماکرون» کارشناس امور خاورمیانه در پاسخ به این سوال گفت: به طور کلی هدف عربستان محدود کردن نقش سیاسی سعد حریری و توقف حمایت‌هایش از او بود. اما با این وجود هیچ نشانه روشنی مبنی بر اینکه عربستان سعودی روی بهاء حساب کرده است وجود ندارد؛ چرا که ریاض اکنون در عرصه داخلی لبنان مهره‌های تاثیرگذار دیگری در اختیار دارد.
وی افزود: کاملاً روشن است که اظهارات بهاء حریری در شبکه الحره در مورد روابط لبنان با کشورهای عربی و همچنین موضعی که در قبال حزب‌الله اتخاذ کرد در قالب پیامی از سوی وی به عربستان بود مبنی بر اینکه آماده است با سیاست خارجی این کشور در سطح منطقه همذات پنداری کند. اما هنوز هیچ شاخصی درباره اینکه ریاض از بهاء حمایت خواهد کرد وجود ندارد و به نظر می‌رسد که سعودی‌ها حساب زیادی روی توانایی‌های بهاء حریری برای اجرای برنامه‌های خود در لبنان باز نمی‌کنند.
سعد حریری خواستار تحریم انتخابات پارلمانی لبنان شد
منابع نزدیک به سعد حریری اعلام کردند که او از همه خواسته تا در انتخابات پارلمانی لبنان مشارکت نکنند؛ چرا که این انتخابات چیزی را تغییر نمی‌دهد.
منابع نزدیک به «سعد حریری» نخست وزیر پیشین لبنان و رئیس جریان المستقبل که روز گذشته با او دیدار کرده بودند اعلام کردند که سعد حریری به نمایندگان فراکسیون خود گفت : آخرین باری که لبنان را ترک کردم شنیدم که برخی می‌گفتند من از شما خواسته‌ام که برای انتخابات پارلمانی کاندید نشوید. من چنین چیزی نگفتم بلکه از شما خواستم که به نام جریان المستقبل در انتخابات مشارکت نکنید و فعالیت‌هایی به نام این جریان انجام ندهید. امروز نیز این درخواست خود را تکرار می‌کنم اما می‌گویم که در تصمیم‌گیری‌های شخصی شما مداخله ندارم.
به نوشته الاخبار، منابع مذکور به نقل از سعد حریری اشاره کردند: هرکس که بخواهد به کار سیاسی و پارلمانی خود ادامه دهد این تصمیم به خود او مربوط می‌شود و من هیچ کسی را مجبور به انجام هیچ کاری نمی‌کنم. بلکه هرکس قصد مشارکت در انتخابات را دارد باید به شکل مستقل در آن مشارکت کند و نماینده جریان المستقبل یا سعد حریری نباشد.
منابع مذکور بعد از دیدار با نخست وزیر پیشین لبنان اظهار داشتند که سعد حریری تاکید کرد: هیچ گونه فشاری علیه من وجود ندارد. او همچنین گفت که هیچ گونه ارتباطی بین من و مقامات عربستان وجود ندارد اما امارات به من اجازه داد تا تجارت خود را از سر بگیرم و همچنین مسئولان اماراتی چیزی در عرصه سیاسی از من نخواستند. تصمیم من برای تعلیق فعالیت‌های سیاسی مبتنی بر عدم توانایی در تغییر واقعیت‌های داخلی در دوره آینده بود و کسانی که از من می‌خواهند تا از موضع خود عقب نشینی کنم کوچک‌ترین چیزی از واقعیت‌ها نمی‌دانند.
وی همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا ممکن است «فواد سنیوره» نخست وزیر اسبق لبنان صلاحیت لازم برای ریاست جریان المستقبل در مرحله آینده و همچنین نامزدی در انتخابات پارلمانی را داشته باشد گفت: من به سنیوره گفتم که بهتر است از مشارکت در انتخابات خودداری کند، اما چه سنیوره و چه هر کس دیگری بخواهد نامزد انتخابات شود من نمی‌توانم جلوی او را بگیرم. من به همه اعضای خانواده خود و رهبران جریان المستقبل گفتم که تصمیم من برای کناره گیری از انتخابات قطعی است؛ چراکه با این انتخابات چیزی تغییر نخواهد کرد.
وی همچنین افزود: توصیه من به همه این است که در این انتخابات مشارکت نکنند؛ چرا که چیزی در واقعیت تغییر نخواهد کرد.
درحالی که زمزمه‌هایی از عدم تمایل سعد حریری برای مشارکت در انتخابات پارلمانی لبنان به گوش می‌رسید، او ماه گذشته رسما اعلام کرد که فعالیت‌های سیاسی‌اش را به حالت تعلیق درآورده و در انتخابات پارلمانی نیز مشارکت نمی‌کند. حریری حتی گفت هیچ نماینده‌ای از جریان المستقبل نیز در این انتخابات حاضر نخواهد شد.
واقعیت آن است که عمده چالش‌های سیاسی سعد حریری به ویژه بعد از سال 2017 مربوط به رویکرد عربستان در قبال وی بوده است. ربوده شدن حریری در ریاض توسط دولت عربستان و مجبور شدن او به استعفا از منصب نخست وزیری لبنان از خاک عربستان سرآغاز مرحله‌ای تاریک برای سعد بود. تبعات اتفاق تلخی که در عربستان برای سعد حریری افتاد به وضوح در عملکرد سیاسی او در لبنان دیده می‌شد. بر همین اساس بسیاری معتقدند که سعد حریری برخلاف ادعاهای خود، تحت فشار عربستان و به دلیل ناتوانی در جلب رضایت این کشور فعالیت‌های سیاسی‌اش را تعلیق کرده است.
