علی امیدی با بیان اینکه در دور اخیر مذاکرات هسته‌ای در وین احتمال و شانس رسیدن به توافق بیشتر است، اظهار کرد: ایران و آمریکا به دنبال رسیدن به توافق هستند و نتیجه قطعی نیست، اما خوش‌بینی برای رسیدن به توافق بیشتر از بدبینی نسبت به آن است.
وی با بیان اینکه برای ایران و آمریکا هیچ راهی بهتر از توافق نیست، افزود: اگر شرایط را به یک بازی تعبیر کنیم وضعیت برد- برد برای دو طرف رسیدن به توافق است، ایران به دنبال تحقق یک شرایط عادلانه، منصفانه و برحق است و طرف آمریکایی هم چون خود را در یک موقعیت قدرتی می‌بیند می‌خواهد به یک توافق با کمترین هزینه داخلی و بین‌المللی با بیشترین برد و کمترین باخت برسد.
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، تصریح کرد: ایران با توجه به تجربه تلخ خود از دوران ترامپ به دنبال رسیدن به یک توافق متوازن و یک قطعیت برای آینده است، بنابراین می‌خواهد طرف آمریکایی خود را قانع کند تا تضمین‌های سیاسی-حقوقی برای تداوم برجام بدهد.
امیدی با بیان اینکه برای تضمین راهکار سیاسی وجود ندارد، خاطرنشان کرد: در وضعیت فعلی بیشتر راهکارهای حقوقی قابل تصور هستند، چرا که در ساختار سیاست داخلی آمریکا یک وضعیت برابر بین موقعیت سیاسی دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات وجود دارد و مشخص هم نیست که در انتخابات بعدی کنگره آمریکا جمهوری خواهان دست برتر را به دست بیاورند و حتی ممکن است در هر دو انتخابات جمهوری‌خواهان برنده شوند.
وی در تبیین سیاست دنبالی دولت بایدن در موضوع برجام، تصریح کرد: آمریکا به دنبال آن است تا از طریق یک توافق‌نامه اجرایی براساس دستور اجرایی رئیس جمهور خود موضوع توافق با ایران را جلو ببرد.
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، ادامه داد: در آمریکا این مجلس سنا است که باید روی برخی توافق‌ها یا معاهدات بین‌المللی در عرصه سیاست خارجی این کشور اعمال نظر کند، در حالی که برخی توافق‌ها می‌تواند زیرمجموعه توافق‌نامه‌های اجرایی قرار گرفته و با دستور اجرایی رئیس‌جمهور و بدون نیاز به رأی سنا یا کنگره هم به تصویب برسد.
امیدی با بیان اینکه برجام جزء توافق‌نامه و دستور اجرایی رئیس جمهور آمریکا است، گفت: تیم اجرایی آمریکا به دنبال رسیدن به یک توافق با ایران است که کاری به مجلس آمریکا نداشته باشد، چون می‌دانند که در مجلس این کشور آنها نمی‌توانند نظر نمایندگان را با خود همراه کنند.
وی با تأـکید بر اینکه تضمین سیاسی به ایران مستلزم کسب مصوبه از کنگره آمریکا خواهد بود که چنین چیزی محال ممکن است، ادامه داد: آمریکا می‌تواند به ایران تضمین‌های حقوقی بدهد به این صورت که صلاحیت اجباری دیوان دادگستری بین‌المللی در این توافق جدید درج شود، یعنی اگر احیاناً در آمریکا دوباره شخصی مثل ترامپ روی کار بیاید و تصمیم گرفت زیر همه چیز بزند با توجه به پذیرش صلاحیت دیوان از سوی آمریکا این کشور مورد پیگرد حقوقی قرار گرفته و ملزم به پرداخت خسارت‌های سنگین شود.
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان در توضیح راهکار بعدی حقوقی که آمریکا می‌تواند به‌عنوان تضمین به طرف ایرانی خود بدهد، افزود: همچنین می‌توان راهکاری را در نظر گرفت که هیچ طرفی نتواند یک باره از برجام خارج شود، بلکه یک موعد زمانی مقرر شود تا طرفین باز هم به یک راهکار جدید دست پیدا کنند یا زمان آمادگی کافی برای خروج دیگر طرف‌ها هم وجود داشته باشد.
امیدی در پاسخ به این سؤال که چرا در زمان تدوین برجام به چنین تضمین‌های حقوقی توجه نشده است، خاطرنشان کرد: آن زمان اولین بار بود که چنین توافقی صورت می‌گرفت، ذهنیت فعلی با توجه به تجربه دوران ترامپ ایجاد شده، چون ترامپ به یک باره از برجام خارج شد و جامعه جهانی و اقتصاد ایران را در یک شوک بزرگ فرو برد.
وی ادامه داد: در آن زمان دل ظریف و دیگر نمایندگان ایرانی مذاکره کننده با طرف‌های غربی به این خوش بود که برجام مبتنی بر قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است و چون شورای امنیت سازمان ملل این توافق را تأیید کرده و آمریکا هم این توافق‌نامه را امضا کرده و خود از پیشنهاددهندگان آن بوده از آن خارج نمی‌شود. در حقیقت قطعنامه ۲۲۳۱ یک چارچوب و پشتوانه حقوقی برای برجام تلقی می‌شد و ایران تصور می‌کرد که دیگر چیزی بالاتر از قطعنامه شورای امنیت بر اساس فصل هفتم آن وجود ندارد.
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان تصریح کرد: برداشت آمریکا این است که اگر توافق حاصل نشود، ایران به دنبال بمب هسته‌ای می‌رود، البته ما بارها این مسئله را تکذیب کرده‌ایم و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم‌بارها این در گزارش‌های خود صداقت ایران و صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران را تأیید کرده، اما به هر حال طرف غربی همیشه با سوظن به این مسئله نگاه کرده است، حالا اگر توافق صورت نگیرد این سوءظن بیشتر نمی‌شود؟ به هر حال اوضاع برای آمریکا بدتر است و ایران هم که دیگر آب از سرش گذشته است.
امیدی اضافه کرد: ایران به هر حال در عدم رسیدن به توافق ممکن است همکاری خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را متوقف کند و از پروتکل الحاقی و معاهده عدم اشاعه هسته‌ای (NPT) هم خارج شود. حتی ممکن است در فضای عمومی این نگاه ایجاد شود که چرا آمریکا بمب هسته‌ای داشته باشد و ایران نه؟ به هر حال ایران یک دوره سخت تحریم را طی کرده و تا حدی راهکارهای گریز از تحریم‌ها را هم یاد گرفته است، اما قطعاً رسیدن به توافق، گشایش اقتصادی و آزاد شدن پول‌های ایران می‌تواند به نفع کشور تمام شود.
