مذاکرات تهران و ریاض تا کنون چهار دور را پشت سر گذاشته است. در آستانه پنجمین دور این مذاکرات فواد حسین وزیر امور خارجه عراق در سفری که به تهران داشت گفت برای ما مهم است که مسئله روابط ایران با کشورهای همسایه عراق را مورد بحث قرار دهیم. عراق نقش مهمی در حمایت از گفتوگوهای بین عربستان و ایران داشته و امیدواریم دور پنجم مذاکرات بین ایران و عربستان برگزار شود.
نخستین دور گفت‌وگوها میان ایران عراق حدود ۹ ماه پیش در بغداد برگزار شد و از آن زمان به بعد، این شهر صحنه چندین دور گفت‌وگوی دیگر میان تهران و ریاض بوده است.
محمد بن سلمان ولیعهد سعودی هم پیش تر در گفت‌وگو با رسانه ها از تمایل به گسترش روابط با تهران سخن گفته بود،اما در عمل شاهد موضعی متفاوت از آنچه بن سلمان خواسته بود هستیم. صدور بیانیه علیه ایران و همکاری نکردن در انتقال سفیر کشورمان در یمن به تهران معادلات را کمی پیچیده تر کرده است.
ماجرای تنش بین ایران و عربستان سعودی به ۶ سال قبل باز می‌گردد. درست هنگامی که عربستان شیخ باقرالنمر روحانی شیعه و تعدادی از جوانان شیعه را اعدام کرد.
عربستانی ها با دست پس می زنند و با پا پیش می کشند، اما این روزها برای تسریع در دستیابی به توافق، بغداد هم برای پا در میانی بین دو طرف دعوا وارد گود مذاکرات شده است. مذاکراتی که گاهی اتفاقی رقم می خورد که آن را بی نتیجه جلوه می دهد مثل اخبار تایید نشده از تعلل عربستان برای انتقال سفیر کشورمان در یمن به تهران و گاهی هم اتفاقاتی رقم می خورد که نتیجه‌بخش بودن مذاکرات ایران و سعودی را تصدیق می کند مثل دادن ویزا به دیپلمات‌های ایرانی برای شرکت در اجلاس کشورهای اسلامی در جده.
منتظر پاسخ قانع‌‌‌کننده مقامات سعودی هستیم
حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان در نشست خبری اخیر خود با فواد حسین همتای عراقی در تهران درباره موضوع شهادت سفیرمان در یمن گفته است در مورد روابط ایران و عربستان و مسائل مرتبط با آن مجموعه‌‌‌ای از نکات مثبت و منفی وجود دارد. ما همچنان منتظر این هستیم که پاسخ قانع‌‌‌کننده‌‌‌ای از طرف مقامات سعودی بشنویم که چرا دستگاه‌های اجرایی این کشور در انتقال به موقع سفیر ایران در یمن کوتاهی کردند.
سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران صبح روز سه‌‌‌‌‌‌‌‌‌شنبه ۳۰ آذر از شهادت سفیر جمهوری اسلامی ایران نزد دولت نجات ملی یمن در اثر ابتلا به کرونا خبر داد.
از سویی دیگر فردای شهادت حسن ایرلو سخنگوی رسمی ائتلاف عربی به رهبری عربستان با انتشار بیانیه‌‌‌ای مدعی شده که فرماندهی نیروهای مشترک، بازگشت حسن ایرلو را به ایران تسهیل کرده و ترتیبی داده که یک هواپیمای پزشکی عراقی او را در کم تر از ۴۸ ساعت منتقل کند.
اخیرا روزنامه الاخبار چاپ بیروت هم درباره مذاکرات تهران ریاض نوشته که مذاکرات سری عربستان و ایران تحت حمایت بغداد برای اولین بار و پس از قطع طولانی مدت ارتباط برگزار شد و تهران و ریاض گفت‌وگوی استراتژیک محرمانه را درباره تمام پرونده‌های مورد اختلاف، آغاز کردند، گفت وگویی که انتظار می‌رود نتایج مهم آن، نقطه عطفی در منطقه باشد و بر کشورهای مختلف منطقه، به ویژه لبنان و یمن سایه افکند.
مذاکرات ایران وعربستان زمانبر اما همراه نتیجه مطلوب
حسن دانایی فر سفیر سابق کشورمان در عراق در تشریح تناقض رفتار ریاض با تهران می‌گوید به نظر می‌رسد سعودی هنوز در تصمیم خود مبنی بر بهبود روابط با ایران جدی نیست، یا هنوز به اختلافات خود در داخل کشورشان بر این موضوع فائق نیامدند و همین موضوع باعث می‌شود که علی رغم چند دور از مذاکره هنوز رفتار‌های متناقضی را از خود بروز دهند.
سفیر سابق کشورمان در عراق معتقد است در شهادت حسین ایرلو سفیر جمهوری اسلامی ایران در یمن آن‌ها تلاش کرده اند و در این موضوع هیچ دخالتی نداشتند. البته باید منتظر ماند و بررسی‌های بیشتر در این زمینه صورت گیرد و بتوان در مورد آن قضاوت نهایی کرد. سعودی هنوز بر فضای لازم و موثر بر سطح مطلوب روابط قرار نگرفته است.
دیپلمات پیشین کشورمان معتقد است البته ایران هم از بهبود روابط استقبال کرده و مذاکرات را پیگیری می کند. مسئله اصلی این است که آن‌ها خود صاحب تصمیم نیستند، بلکه وابسته به غرب بوده و استقلال نظری ندارند. ایران خود برای روابط خود تصمیم می‌گیرد. اما آن‌ها عوامل و مولفه‌های دیگری هم در تصمیم گیری هایشان به طور مستقیم وغیر مستقیم اثر داشته و باعث شده مذاکرات تا به اینجا انتظارات را برآورده نکند.
خبرگزاری فرانسه نوشته رسانه‌های سعودی چند ماهی می شود لحن خودشان را نسبت به تهران تعدیل کرده‌اند. شبکه تلویزیونی الاخباریه که یک رسانه دولتی است هم ماه گذشته گفتوگوهای میان دو کشور را مذاکراتی «مستقیم و صادقانه» توصیف کرد که «به ایجاد ثبات در منطقه منجر خواهد شد.»
عربستان سعودی، ناموفق در تخریب هلال شیعی
داوود احمد زاده کارشناس مسائل غرب آسیا بااشاره به رفتار‌های متناقض عربستان در مواجهه با کشورمان می‌گوید اگر برگردیم به سابقه روابط دو کشور ایران و عربستان، دو کشور همیشه در حوزه‌های استراتژیکی، ژئو پلیتیکی و ژئو کالچر با یکدیگر دچار تضاد منافع بودند.
بحث رقابت منطقه‌ای ای میان ایران و عربستان با وقوع جنگ تحمیلی شدت بیشتری به خود گرفت، چرا که عربستان تلاش کرد که از طریق حمایت از عراق و رژیم بعث از نفوذ معنوی و مادی ایران در منطقه به ویژه در مسئله هلال شیعی ممانعت کند. این جمله را احمدزاده می گوید و ادامه می دهد به رغم سیاست‌های متعادل و مصالحه جویانه ایران در منطقه، ولی عربستان با استفاده از ابزار نظامی و نفوذ‌هایی که در منطقه حاشیه نشین خلیج فارس دارد تلاش کرده با منافع ایران ستیز داشته باشد و از روابط حسنه کشورمان با برخی کشورهای عربی به عنوان پدرخوانده ممانعت کند.
احمدزاده قدرت گرفتن شیعیان در منطقه به ویژه در عراق، بحرین و یمن را دلیل تنگنای ژئوپلیتیکی سعودی دانست و گفت سعودی تلاش کرده از راه‌هایی مانند متوسل شدن به برخی از قدرت‌های بیگانه به ویژه آمریکا، انگلیس و صهیونیست‌ها بتواند از قدرت یابی و نفوذ بیشتر ایران در منطقه و محور مقاومت جلوگیری کند.
