خبرگزاری رویترز روز گذشته متنی از تماس تلفنی بایدن و غنی قبل از تسلط طالبان بر کابل را منتشر کرد که گفته می‌شود از سوی یکی از مقامات کاخ سفید برای این خبرگزاری فرستاده شده است. بر اساس این متن، تماس تلفنی بین ۲ رئیس‌جمهور ، حدود 14 دقیقه طول کشیده و در روز 23 ژوئیه سال جاری انجام شده است. بر اساس متن این تماس، مشخص است رهبران ۲ کشور درباره کمک‌های نظامی، استراتژی‌های سیاسی و تاکتیک‌های پیام‌رسانی با یکدیگر گفت‌وگو کرده‌اند اما هیچ کدام برای خطر قریب‌الوقوع کنترل طالبان بر کل کشور افغانستان اطلاعی نداشته و در این باره صحبتی به میان نیاورده‌اند.
در این تماس تلفنی، بایدن به غنی می‌گوید اگر مطمئن باشد و غنی به صورت علنی و رسمی اعلام کند که برنامه‌ای برای کنترل اوضاع در افغانستان دارد، «ما به حمایت هوایی از دولت ادامه می‌دهیم اما باید بدانیم برنامه دولت افغانستان در این باره چیست». این صحبت در حالی مطرح شده است که چند روز قبل از این تماس تلفنی، ایالات‌متحده حملات هوایی برای حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان در مقابل طالبان انجام داده بود؛ حرکتی که طالبان آن را نقض توافق صلح دوحه خوانده بود.
نکته جالب توجه در جزئیات این تماس تلفنی، این است که بایدن در این تماس، از میزان خبرگی نیروهای نظامی افغانستان تعریف کرده و گفته است: «شما بهترین نیروی نظامی را دارید». او همچنین اضافه کرده است: «شما ۳۰۰ هزار نیروی نظامی بخوبی آموزش‌دیده دارید که می‌توانند در مقابل ۸۰ هزار نفر از جنگجویان طالبان مقاومت کنند». این صحبت‌ها در حالی بیان شده است که چند روز بعد نیروهای نظامی افغانستان در سراسر استان‌ها و همچنین در پایتخت بدون هیچ مبارزه و مقابله با نیروهای طالبان به سرعت عقب‌نشینی کرده و تسلیم شدند. در بیشتر مدت زمان مکالمه، بایدن تمرکز خود را روی مساله‌ای گذاشته بود که آن را مشکل «ادراک‌سازی» در دولت افغانستان نامیده است. بایدن می‌گوید: «من نباید به ادراک موجود در جهان و همچنین در بخش‌هایی از افغانستان اشاره کنم. معتقدم این ادراک برای مقابله با طالبان در افغانستان وجود ندارد». او ادامه می‌دهد: «ولی واقعا نیاز است که به آن رسیدگی شود، زیرا هر کدام از این ادراک‌ها تصویر متفاوتی از شرایط را به ما نشان می‌دهند». بایدن همچنین در این تماس تلفنی به غنی می‌گوید اگر افغانستان و چهره‌های سرشناس سیاسی آن با یکدیگر در یک کنفرانس خبری شرکت کرده و از استراتژی نظامی جدید در این کشور حمایت کنند، «این ادراک موجود در افغانستان [که گمان می‌رود بزودی تسلیم طالبان می‌شود] را تغییر داده و می‌تواند از بدتر شدن شرایط جلوگیری کند».
تماس تلفنی رهبران ۲ کشور، بویژه صحبت‌های بایدن نشان می‌دهد او هیچ دیدگاهی درباره اینکه سقوط کابل تا ۲۳ روز بعد امکان‌پذیر می‌شود، ندارد. بایدن در این تماس تلفنی می‌گوید: «ما به مبارزه خود شدیدا ادامه می‌دهیم؛ مبارزه دیپلماتیک، سیاسی و اقتصادی تا مطمئن شویم نه‌تنها دولت ادامه حیات می‌دهد، بلکه با ثبات همراه بوده و رشد می‌کند». در این تماس تلفنی اشرف غنی نیز به بایدن می‌گوید اعتقاد دارد اگر بتوان راه‌حل‌های نظامی را دوباره هماهنگ کرد، صلح در کشور برقرار می‌شود. او ادامه می‌دهد: «ما نیاز داریم با سرعت حرکت کنیم. ما با تهاجم همه‌جانبه از سوی طالبان، برنامه‌ریزی کامل پاکستانی‌ها و حمایت لجستیکی و حداقل بین ۱۰ تا ۱۵ هزار تروریست بین‌المللی که پاکستان برای این کار استخدام کرده است، روبه‌رو هستیم». البته سفارت پاکستان در واشنگتن در واکنش به این گزارش هر گونه دخالت در این ماجرا را تکذیب کرده است. در بیانیه سفارت پاکستان در واشنگتن آمده است: «واضح است دروغ سرازیر شدن مبارزان طالبان از پاکستان به سمت افغانستان، متأسفانه بیانی از سوی آقای اشرف غنی برای توجیه شکست خود در رهبری و فرماندهی است». روند وقایع اما نشان داد در همان زمان که رؤسای‌جمهور ۲ کشور در حال تماس تلفنی با یکدیگر بودند، مبارزان و جنگجویان طالبان به سمت کابل در حرکت بودند و اوضاع را به نفع خود تغییر می‌دادند. بایدن در این تماس تلفنی، باز هم روی ادراک‌سازی‌ای که افغانستان برای دنیا داشته است، تأکید می‌کند و می‌گوید: شما باید این ادراک را برای دنیا به وجود آورید که نیازمند حمایت جهان از خود هستید و دنیا باید از دولت افغانستان حمایت کند.
بایدن می‌گوید: «من آدم نظامی نیستم، بنابراین به شما نمی‌گویم که برنامه نظامی‌تان دقیقا چگونه باید باشد اما نه‌تنها باید حمایت بیشتری جلب کنید، بلکه باید ادراک به وجود آمده در جهان، درباره رفتارهای خودتان را نیز تغییر دهید».
بر اساس گزارش رویترز، در گزارش‌های اطلاعاتی ایالات‌متحده در روز ۱۱ آگوست منتشر شد، مشخصا گفته شده است مبارزان طالبان می‌توانند پایتخت افغانستان را تا ۳۰ روز آینده در محاصره قرار داده و ظرف مدت ۹۰ روز آن را به صورت کامل فتح کنند اما آنچه اتفاق افتاد این بود که سقوط کابل در کمتر از یک هفته اتفاق افتاد!
* اختلافات سیاسی داخلی بلای جان افغانستان
تماس تلفنی بایدن و غنی همچنین نشان می‌دهد مبارزات سیاسی و درگیری‌های سیاسی در داخل دولت افغانستان همچنان ادامه داشته است و هیچ کدام حاضر به کوتاه آمدن در مقابل دیگری نشده‌اند. زمانی که بایدن از اشرف غنی می‌خواهد با حامد کرزی، رئیس‌جمهور پیشین افغانستان در یک کنفرانس خبری ظاهر شود، غنی این پیشنهاد را رد می‌کند. او می‌گوید کرزی کمکی نمی‌کند و ادامه می‌دهد: «او دقیقا در مقابل ما است. ما نمی‌توانیم از تمام افراد بخواهیم با ما همکاری کنند، ما ماه‌ها تلاش کردیم کرزی را به حمایت از خود واداریم. در آخرین دیدار، ۱۱۰ دقیقه با یکدیگر صحبت کردیم، او به من ناسزا می‌گفت و مرا نوکر آمریکا خطاب می‌کرد».
در دومین تماسی که در همان روز با مسؤولان افغانستانی گرفته می‌شود، بایدن دیگر حضور ندارد، بلکه به جای او مشاور امنیت ملی‌اش جیک سالیوان و ژنرال مارک میلی و فرمانده ارتش آمریکا، ژنرال فرانک مک‌کنزی با غنی صحبت می‌کنند. میلی که رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکاست، به غنی می‌گوید: «ادراکی که ایالات‌متحده، اروپا و رسانه‌ها دارند این است که طالبان فرصت را در دست دارد و روایت در واقع روایت پیروزی طالبان است، ما باید به طور جمعی نشان دهیم این ادراک و این روایت غلط است». مکنزی نیز در ادامه تاکید می‌کند: «من معتقد نیستم زمان به نفع ما است و ما باید به سرعت عمل کنیم».
* دلایل انتشار متن این گفت‌وگو
دلایل زیادی وجود دارد که چرا متن این گفت‌وگو در شرایط فعلی توسط مقامات دولت بایدن منتشر شده است. این افشاگری‌ها البته افشاگری‌هایی نیست که به ضرر دموکرات‌ها یا بایدن باشد و با افشاگری‌های زمان ترامپ بشدت متفاوت است. به همین دلیل گمان می‌رود این اطلاعات به صورت عمدی از سوی کاخ سفید به رسانه‌ها درز کرده است تا پازل سیاستی بایدن درباره افغانستان را تکمیل کند. ماحصل گفت‌وگوی بایدن با غنی در آخرین مکالمه تلفنی‌شان، همان‌طور که بایدن خودش نیز به شخصه روی آن تاکید داشته است، «ادراک‌سازی» در جهان درباره نوع رفتار آمریکا در مقابله با بحران افغانستان بوده است. دولت بایدن سعی دارد این فهم را در جهان ایجاد کند که به دلیل وجود داشتن اختلافات شدید در داخل فضای سیاسی افغانستان و عدم توانایی و تمایل دولت و ارتش این کشور برای مقابله با طالبان، آمریکا دیگر گزینه‌ای غیر از خارج شدن از این کشور نداشته است. او با این کار رسما از مسؤولیتی که جنگ 20 ساله در افغانستان بر دوش آمریکا گذاشته است، طفره می‌رود و مساله قدرت گرفتن طالبان را تنها تاثیرگرفته از مسائل داخلی و سیاسی این کشور می‌داند. همزمان با انتشار این متن، متن دیگری نیز از پنتاگون به همین ترتیب افشا شد. در آن گزارش ارتش آمریکا تصریح کرده بود که در زمان حمله به فرودگاه کابل، آمریکایی‌ها یکی از درهای فرودگاه را برای وارد شدن نیروهای انگلیسی باز گذاشته بودند و بدین ترتیب عاملان انتخاری وارد فضای فرودگاه شدند. نمایندگان پارلمان انگلستان بشدت به این مساله واکنش نشان داده و گفته‌اند این به ظاهر افشاگری برای این صورت گرفته است که مسؤولیت کشته شدن انسان‌های بی‌گناه بر دوش انگلیس بیفتد، نه آمریکا!
واشنگتن از این پس احتمالا اسناد به ظاهر محرمانه بیشتری را به رسانه‌ها می‌فرستد تا روایت شکست آمریکا در افغانستان را در رسانه‌ها به کلی تغییر دهد. اینکه مسؤولان افغانستانی، همتی برای مقابله با طالبان نداشته یا توانایی مدیریت کشور را نداشته‌اند، حقیقتی درست و پذیرفته شده است اما آمریکا نمی‌تواند با این به ظاهر افشاگری‌ها و جوسازی‌های رسانه‌ای از مسؤولیتی که از 20 سال گذشته تا به حال بر عهده داشته است، فرار کرده و به دنبال قربانی دیگری باشد.
ثمانه اکوان
