سرویس مذهبی افکار- مصاحبه ای با حجت‌الاسلام والمسلمین یحیی صالح‌نیا، از استادان حوزه علمیه قم و از شاگردان آیت الله بهجت انجام داده‌ایم که متن آن تقدیم مخاطبان می‌شود.
اهل بیت علیهم السلام درباره علمای دینی که باید از آنها تقلید شود معیارهایی بیان فرموده اند.
شاید معروفترین آنها این باشد که می فرمایند: صائنا لنفسه مخالفا لهواه مطیعا لامر مولاه … اهل مراقبه و صیانت و حفاظت نفس باشد, با هوای نفس مقابله کند و مطیع اوامر امام زمانش باشد و …. این شاخصه های کلیدی برای تقلید و انتخاب مجتهد بسیار مهم و حائز اهمیت است.
کسانی که دچار دنیازدگی می شوند از حد و حدود لازم برای مرجعیت ساقط شده و نمی توانند آن طور که باید و شاید از پس مسئولیت این بار سنگین برآیند.
آیه الله بهجت که از مراجع به نام شیعه به شمار می رود به گواه اطرافیان و دوستان و شاگردان با این شاخصه ها بسیار مطابقت داشت. او در عین مرجعیت و زعامت از خودسازی و عرفان غافل نبود و پیوسته درباره خودسازی تذکر می داد.
اگر چه شیوه آن بزرگوار در این زمینه بیشتر عملی بود تا قولی ولی بسیاری از افراد از همین شیوه و روش عملی ایشان درس می گرفتند. دراین مقاله از زبان یکی از شاگردان آن بزرگوار, این سیره را مورد بررسی قرار می دهیم.
طبق روایات، فقیه ربانی یا همان فقیه مقبول اهل بیت علیهم السلام، ۵ شاخصه اصلی دارد. بنده در حدود ۴ - ۵ سالی که در محضر حضرت آیت‌الله بهجت بودم، همه این شاخصه‌ها را در ایشان به وضوح دیدم. همین شاخصه‌ها باعثماندگاری ایشان در دلهای شاگردان و مقلدان بود.
اولین شاخصه، فقاهت است. ایشان متون فقهی را به خوبی می‌شناخت. اساتید بزرگی را مثل آقا ضیاء عراقی که از بزرگان فقه ماست، از نزدیک دیده بود.
ایشان علاوه بر تسلط کاملی که بر فقه داشت، در کنار آن آزاد اندیشی فقهی داشت. این آزاد اندیشی فقهی چیزی است که فقیه در قرن ارتباطات، بسیار لازم دارد.
در کنار اینها ما اعلمیت فقهی ایشان را هم می‌دیدیم. به نظر من، ایشان به نحو شاخصی هم به دلیل کثرت اساتید و هم به دلیل کثرت متونی که دیده بود و هم چنین به دلیل آزاد اندیشی که عرض کردم، بین فقهای زمان خودش اعلم بود.
شاخصه دوم که یک فقیه ربانی دارد، صیانت نفس از آلودگی هاست. اگر یک فقیه بتواند در طول دوران زندگی اسیر ثروت و قدرت و شهرت نشود و اینها را اسیر خود بکند، نفس خودش را صیانت کرده و برای اینکه یک فقیه ربانی محسوب شود، شاخصه بعدی را دارا شده است.
شاخصه سوم در فقهای ربانی، حفظ دین است. هدف و کار اصلی یک فقیه ربانی حفظ دین است. آیت‌الله العظمی بهجت تا روزهای آخر عمرشان و هفته آخری که زنده بودند، تدریس فقهی‌شان ترک نشد.
در این تدریس‌ها که از حدود ۶۰ سال پیش شروع شده بود، نسل‌های مکرری از مربیان و مبلغان و فقیهان و علما را تربیت کردند و در کنار همه اینها ارشادات خوبی به عوام و خواص داشتند.
ایشان فقیهی بودند که از صفای نفس برخوردار بودند. افراد را در آینه باطنشان می‌دیدند و متناسب با نیاز آنها ارشادشان می‌کردند. همین امر تأثیر زیادی در حفظ دین اطرافیان و کلیت دین داشت.
شاخصه چهارمی که یک فقیه ربانی دارد، مخالفت با هوای نفس است. در طول دورانی که در محضر ایشان بودیم، بنده به ذهن نمی‌آورم حتی یک کار از ایشان دیده باشم که حاکی از هوای نفس باشد. مثلا فرض کنید بخواهند دستشان را جوری بگیرند که مردم ببوسند و یا مثلا از جلسه که بیرون می‌آیند، منتظر این باشند تا کسی ماشین جلوی ایشان نگه دارد. زندگی شخصی آیت الله بهجت مثل بقیه مردم بسیار عادی بود.
این شاگرد آیت‌الله بهجت گفت: ویژگی پنجم که ما در وجود ایشان دیدیم و از شاخصه‌های فقهای ربانی است، اطاعت اوامر مولا است. ایشان تولی عجیبی به مراتب ولایت امام عصر عجل الله تعالی داشتند. در سخنان و رفتارهای متعدد نشان دادند که متولی به ولایت امام زمان عجل الله تعالی هستند.
حضرت آیت الله بهجت بسیار به خواست امام زمان عجل الله تعالی در زندگی خود اهمیت می‌دادند. پیوسته تذکر می‌دادند که ما تحت اشراف امام عصر عجل الله تعالی هستیم و باید مواظب گفتار و رفتارمان باشیم.
یک بار بنده از ایشان سوال کردم که اگر ما بخواهیم در ظهور امام عصر تعجیل شود، چه کار باید بکنیم؟ ایشان فرمودند: همان کارهایی که در عصر ظهور ایشان قرار است انجام دهیم را الآن انجام دهیم. اگر ایشان حاضر بود ما چه کارهایی را می‌کردیم و چه کارهایی را نمی‌کردیم؟
همان رفتارها و کارهای خوب را همین الآن انجام دهیم و بدی‌ها را همین الآن ترک کنیم، ظهور ایشان محقق می‌شود. به هر حال التزام به مراتب ولایت امام عصر عجل الله تعالی یکی از ویژگی‌های ایشان بود.
منبع: تبیان
