طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس در مجلس یازدهم یکی از اولین طرح‌هایی بود که کلید خورد تا کارنامه غیرقابل قبول مجلس دهم در ارتباط با این طرح به نوعی جبران شود؛ این طرح بعد از چند ماه بررسی در مرکز پژوهش‌های مجلس و کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس بالاخره 15 بهمن ماه سال گذشته در مجلس به رای گذاشته شد اما تصویب نشد.
این طرح در همان زمان هم ۱۵۳ رای موافق داشت اما در جریان رد کلیات این طرح در مجلس ، رئیس مجلس توضیح داد این طرح نیاز به دو سوم آرای نمایندگان داشت که رأی لازم را نیاورد. بر اساس ماده ۱۱۷ آیین نامه داخلی که نصاب رأی‌گیرى در مجلس، کمیسیون، کمیته و شعبه در موارد مختلف را تعیین کرده، در مورد اصلاح آیین نامه داخلی مجلس اکثریت دوسوم نمایندگان حاضر برای به تصویب رسیدن، لازم است. بر این اساس طرح شفافیت آرای نمایندگان تنها سه رای مثبت تا تصویب شدن فاصله داشت.
* رد کلیات طرح و درخواست بازگشت به صحن
بلافاصله بعد از رد این طرح بیش از 50 نماینده مجلس به هیئت رئیسه مجلس برای بررسی مجدد طرح شفافیت آرا نمایندگان نامه زدند چرا که معتقد بودند شفافیت آرای نمایندگان مبحث قابل توجهی در مجلس است و عمده نمایندگان به آن حساسیت لازم را دارند اما برخی معتقد بودند طرح موجود نمی تواند جوابگوی اهداف شفافیت آرا باشد.
در همان زمان محمدحسین فرهنگی سخنگوی وقت هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی روز شنبه 18 بهمن ماه در نشست خبری خود که در مجلس شورای اسلامی برگزار شد توضیح داد که در طرح شفافیت آرای نمایندگان تنها با سه رأی نصاب دو سوم برای این طرح حاصل نشد.
وی توضیح داد: کسر سه نفر و عدم رأی آوری این طرح به معنی خارج شدن آن از دستور کار نیست و آیین نامه راهکارهایی پیش بینی کرده که از آن استفاده می شود. همچنین برخی نگرانی های نمایندگان هم در بررسی رفع خواهد شد و تلاش مان این است که موضوع شفافیت حتما به نتیجه برسد.
مخالفت مجلس با کلیات طرح شفافیت آرا البته تقریبا همزمان با فصل بررسی بودجه در مجلس شد و به همین دلیل با فوریت به صحن باز نگشت اما نمایندگان مجلس یازدهم وعده دادند که افتخار تصویب این قانون را نصیب خود خواهند کرد.
در این مورد احد آزادیخواه نماینده مردم ملایر می‌گوید: شفافیت آراء نمایندگان در مجالس پیشین در حد حرف باقی ماند ولی قطعا در مجلس یازدهم به سرانجام خوبی خواهد رسید.
به گفته این نماینده مجلس با تصویب طرح شفافیت نمایندگان مردم در انتخاب‌های بعدی‌شان راحت‌تر خواهند بود.
*وعده قالیباف برای بازگشت طرح شفافیت بعد از رفع مشکلات
28 بهمن ماه سال گذشته درخواست بررسی مجدد طرح شفافیت در صحن علنی مطرح شد. در همین جلسه محدباقر قالیباف، رئیس مجلس تصریح کرد که ضعف هایی در طرح شفافیت آرا وجود دارد، اما با رأی نمایندگان و در مدار بررسی مجدد قرار گرفتن آن، مشکلات آنرا رفع خواهیم کرد.
در روزهای اخیر مجلس در عمل به وعده خود خبر از نهایی شدن طرح شفافیت برای بازگشت به صحن علنی در کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس دادند. سوم مرداد ماه اخیر هم مالک شریعتی نیاسر نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، در صفحه شخصی خود در توئیتر، خلاصه پیگیری ها درباره طرح شفافیت را اعلام کرده و نوشته بود: روزهای اول، در مشورت با دکتر امیرآبادی (مسلط به آیین نامه)، پیش نویس طرح را نوشتم. با سه همکارم (نجابت، متفکرآزاد و ایزدخواه) تا ساعت یک بامداد متن را نهایی کردیم. در جلسه بعد صحن علنی، امضای ۱۷۶نماینده را اخذ و طرح را تقدیم هیات رییسه کردیم.
چون هنوز طرحی در دستور نبود، برای بررسی دقیق، طرح به صورت عادی ثبت، به سرعت اعلام وصول و به کمیسیون آیین نامه ارجاع شد. به عنوان نماینده طراحان، تقریبا در همه جلسات کمیسیون و نیز مرکز پژوهشها شرکت کردم. گزارش بسیار خوب کمیسیون، فردای روز پر التهاب رد کلیات بودجه ۱۴۰۰ به صحن علنی آمد.
در رای گیری کلیات طرح، تنها ۳ رای کمتر از دوسوم حدنصاب لازم کسب کرد. بلافاصله درخواست بیش از ۱۰۰ نماینده برای بازگشت به دستور، ارائه و تصویب شد. طبق تبصره ۱ ماده ۱۰۰، رای گیری شد تا در اولویت صحن قرار گرفته، به صورت دوشوری بررسی شود. با بیش از ۷۰ درصد تصویب شد و به کمیسیون بازگشت.
اول طرح شفافیت در دستور کمیسیون قرار گرفت، اما طرح دوفوریتی آقای صباغیان (الزام دولت به پاسخگویی تذکر نمایندگان) طبق آیین نامه اولویت یافت و الان به صحن رسید. شفافیت دوباره در دستور کار این هفته کمیسیون آیین نامه قرار گرفته است. امیدوارم نهایی شده، پیش از رای اعتماد، تصویب شود.»
آخرین تغییرات طرح شفافیت آرا
در همین زمینه، سمیه محمودی نماینده مردم شهرضا در مجلس شورای اسلامی به خبرنگار فارس گفت: در جلسات دیروز و امروز کمیسیون آئین‌نامه طرح شفافیت به تصویب رسید و علاوه بر تصویب مواد طرح تعدادی از پیشنهادات مطرح شده توسط اعضای کمیسیون مصوب شد.
وی افزود: بر اساس مصوبه امروز کمیسیون به دنبال پیشنهادات ارائه شده توسط نمایندگان از این پس فایل صوتی تصاویر و نتیجه رأی‌گیری‌های مربوط به جلسات هیأت رئیسه مجلس منتشر شده و در اختیار نمایندگان قرار می‌گیرد.
به گفته وی، پیش از این کمیسیون مصوب کرده بود که 15 نفر از نمایندگان می‌توانند درخواست کنند تا رأی‌گیری در مورد طرح، لایحه و موضوع خاص مخفی باشد که امروز اعضای کمیسیون مصوب کردند که هرگاه 15 نفر از نمایندگان چنین درخواستی را داشته باشند یک نفر از آنها باید به مدت 5 دقیقه در صحن مجلس به تشریح دلایل رأی‌گیری مخفی برای آن موضوع خاص بپردازد و در صورتی که نمایندگان با آن موافق باشند رأی‌گیری در مورد آن موضوع مخفی خواهد بود.
سخنگوی کمیسیون تدوین آیین نامه مجلس می گوید: البته این مورد استثنائاتی دارد از جمله اینکه رأی‌گیری در جلسات رأی اعتماد به وزرا به صورت مخفی خواهد بود.همچنین بر اساس مصوبه امروز کمیسیون رأی‌گیری در مورد قراردادها و معاهدات بین‌المللی بلااستثناء شفاف خواهد بود و اینکه 15 نفر از نمایندگان درخواست رأی‌گیری مخفی داشته باشند شامل این بخش نمی‌شود.
سخنگوی کمیسیون تدوین آئین‌نامه داخلی مجلس اظهار داشت: پیش از این مصوب شده بود که دستور کار جلسات مجلس باید از یک هفته قبل منتشر شود که طبق مصوبه امروز کمیسیون یک هفته به سه روز تقلیل یافت و بنا شد تا از سه روز قبل دستور کار جلسات مجلس منتشر شود.
به گزارش فارس، در طرح پیشین مجلس که حالا قرار است با تغییراتی به زودی در دستور کار جلسه علنی مجلس قرار گیرد مواردی همچون علنی بودن جلسات کمیسیون های مجلس و تعیین شرایط غیرعلنی شدن جلسات در نظر گرفته شده بود. همچنین این طرح پیش درخصوص طرح ها و لوایحی که به موجب اصل هشتاد و پنجم قانون اساسی در کمیسیون مورد رسیدگی قرار می گیرد، پیش بینی کرده که الزاماً جلسات به صورت علنی تشکیل می شود و عدم انتشار آرای نمایندگان در اینگونه جلسات به منزله غیرعلنی شدن جلسه نیست.
بر مبنای مواد دیگر این طرح مشروح مذاکرات جلسات علنی کمیسیون ها حداکثر ظرف مدت یک ماه به صورتی که قابل خوانش رایانه ای باشد، در پایگاه اطلاع رسانی رسمی مجلس برای عموم انتشار می یابد. و همچنین مذاکرات جلسات غیرعلنی کمیسیون ها و آن دسته از آرای نمایندگان که عدم انتشار آن ها به تصویب کمیسیون رسیده بود، با پیشنهاد حداقل پنج نفر از اعضای کمیسیون، پس از گذشت حداقل یک سال با تصویب کمیسیون قابل انتشار است.
علاوه بر این در طرحی که بهمن ماه به صحن آمده، مقرر شده بود: ماموریت های رسمی فردی و جمعی نمایندگان، از قبیل شرکت در سمینارها، اجلاس، بازدیدهای فنی و تخصصی و نظارتی در داخل و خارج از کشور با تصویب کمیسیون ذیربط و تایید هیئت رئیسه مجلس انجام می شود. ماموریت اعضای هیئت رئیسه مجلس، با تصویب هیئت رئیسه انجام می شود. هیئت رئیسه هر کمیسیون مکلف است حداکثر تا یک هفته پس از انجام ماموریت، گزارش آن را به همراه اطلاعات مربوط از جمله: فهرست اعضاء، هزینه ها، اهداف و نتایج؛ به صورتیکه قابل خوانش رایانه ای باشد، برای اطلاع عموم منتشر نماید. در مورد اعضای هیئت رئیسه مجلس این تکلیف به عهده هیئت رئیسه است.
