حمید غلامزاده ، کارشناس مسائل آمریکا در گفت وگو با «افکارنیوز» ضمن اشاره به وضعیت مذاکرات هسته ای در وین بیان کرد: شرایط و وضعیت مذاکرات وین در مرحله خاصی متوقف شده است. در روزهای اخیر بحث سر عدم تمدید توافق ایران با اژانس بین المللی انرژی اتمی بود. اما توافقی که ایران قبل از سال ۱۴۰۰ امضا کرد نشان از حسن نیت ایران درقبال آژانس و برجام به عنوان مهلتی برای کشورهای غربی بود تا بتوانند به توافق برسند و در آن صورت ایران بتواند دسترسی ها را به طرف مقابل بدهد.
وی افزود: مسئله این است که دسترسی های محدودشده یعنی توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی دسترسی بلافاصله به بازرسان آژانس میداد. به این صورت که بازرسان دسترسی و ویزای مولتی داشتند و هرزمان که میخواستند به ایران می‌آمدند و برمی‌گشتند و منعی برای رفت و آمد آن‌ها نبود و هرزمان که میخواستند برای بازدید درخواست می‌دادند.
غلامزاده تاکید کرد: زمانی که ایران این پروتکل را متوقف کرد، دیگر امکان دسترسی به بازرسان وجود نداشت. اینطور نبود که بازرسان اخراج شوند اما نظارت‌ها به همان نظارت های پادمانی محدود شد. اما ازآنجایی که پروتل الحاقی و اجرای آن جز برجام بود اگر متوقف میشد، طبق ساختار فنی اژانس باید دوباره از صفر به مدت ۶ ماه زمان میگذاشتند تا به نقطه اول برسند و فعالیت ها را تایید کنند.
*توافق ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی به دلیل حسن نیت بود
این کارشناس خاطرنشان کرد: درواقع بدون وقفه باید این بازرسی ها صورت میگرفت و اگر خلل و وقفه ای در کار ایجاد می شد باید از صفر به بررسی تاسیسات بپردازند. ایران برای اینکه گسست ایجادنشود و اگر احیانا برجام احیا شد اژانس به مشکل نخورد، برای احتیاط و تسهیل کار آژانس این امتیاز را داد که دوربین ها همچنان فعال باشند، گرچه محتوا و دسترسی به اژانس داده نمی‌شود اما همچنان فعالیت تاسیسات را ضبط میکنند.
او گفت: فایل های ضبط شده نیز دراختیار خود ایران قرار دارد. این اقدام یک امتیاز و حسن نیت ایران بود که یکبارهم ما آن را تمدید کردیم. اما مسئله این است که آژانس سعی دارد روایت را تغییر دهد که این را وظیفه ایران القا کند و بگوید ایران وظیفه دارد این توافق را تمدید و همکاری را با آژانس ادامه بدهد. ایران طبیعتا درمقابل این رفتار مقاومت می‌کند، زیرا نه به لحاظ قانونی و نه به لحاظ عرفی موظف به انجام این کار نیست.
*توقف نظارت های آژانس برای غرب هزینه دارد؛ لذا پافشاری ایران برای خواسته هایش می تواند آن ها را به تکاپو بیندازد
غلامزاده بیان کرد: اما چنین مسئله ای چه تاثیری بر فرایند مذاکرات دارد؟ مذاکرات متوقف به این مسئله نیست. اگرچه عدم تمدید می تواند کمک کند که طرف های غربی حساس شوند و فرصت را محدود ببینند که اگر زودتر به نتیجه نرسند، پنجره پروتکل الحاقی به طورکامل بسته می شود و ایران دیگر آن را اجرا نمی کند و دسترسی ها محدود خواهد شد.
تحلیلگر مسائل آمریکا می گوید: اگر هم زمانی به شرایط قبل از لغو پروتکل بازگردند به بازه زمانی طولانی برای تایید فعالیت ها نیاز دارند تا دوباره به اطمینان و ارامش خاطر برسند و فعالیت های هسته ای ایران صلح آمیز است یا خیر.
وی خاطرنشان کرد: این بازه زمانی برای اروپایی ها و غربی ها دردسرساز خواهد بود و هزینه هنگفتی برایشان دارد. لذا پافشاری ایران می تواند طرف مقابل را به تکاپو بیندازد تا زودتر تلاش کنند به نتیجه برسند. اما مانع اصلی در مذاکرات را نباید فراموش کرد. مانع اصلی آمریکاست. زیاده خواهی های آمریکا و اقدام اولیه آن ها در نقض توافق. لذا اگر آمریکا به صورت یکجانبه از برجام خارج نمی شد و بر توافقی طبق عدم رفع تحریم پافشاری نمی کرد، روند مذاکرات متوقف نمی شد.
*علت اصلی توقف مذاکرات، اصرار آمریکایی ها برای عدم لغو تحریم ها
غلامزاده تصریح کرد: اکنون در این مرحله نیز توافق ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی نیست و محل اختلاف نظر جایی است که آمریکایی ها حاضر نیستند تمام تحریم ها و حتی تحریم های دوره ترامپ را به طورکامل بردارند و می خواهند از ایران امتیاز بیشتری بگیرند و هیچ امتیازی ندهند.
کارشناس مسائل آمریکا افزود: این باعث شده که کار مختل شود و دور بعدی مذاکرات همچنان مشخص نیست و درمورد رایزنی های داخل هر کشور تردیدهایی وجود دارد و عملا کار را متوقف کرده است. این درحالی است که مطالبه ایران شفاف و منطقی است.
او گفت: برجام طبق متن خودش براین اساس امضا شد که ایران از این توافق انتفاع مالی ببرد و بتواند اقتصادش را فعال کند و تراکنش های بانکی راحت داشته باشد و بتواند خرید وفروش انجام دهد و نه تنها تحریم های ترامپ بلکه تحریم های زمان اوباما نیز باید ذیل برجام برداشته می شد که این اتفاق نیفتاد. همچنین مابقی تحریم های آمریکا مانع این انتفاع مالی و اقتصادی ایران است.
غلامزاده ادامه داد: درواقع زمانی که بانک مرکزی ایران تحریم حقوق بشری شود ایران نمی تواند ذیل برجام مبادلات تجاری داشته باشد و بانک مرکزی داد و ستدی انجام دهد. به طورمثال زمانی که یک خط کشتیرانی تحریم حقوق بشری یا حمایت از تروریست باشد و ایران بخواهد طبق برجام کار اقتصادی انجام دهد با محدودیت روبرو می شود.
این تحایلگر درانتها عنوان می کند: بنابراین زمانی که آن خط کشتیرانی تحریم است دیگر مسئله این نیست که چه تحریمی علیه آن اعمال شده است، بلکه مسئله این است که ایران نمی تواند ذیل برجام انتفاع اقتصادی داشته باشد. بنابراین اجرای برجام وابسته بر توقف انواع تحریم های آمریکا علیه ایران است و مطالبه ایران این است که چون باید طبق برجام انتفاع اقتصادی داشته باشیم، تحریم ها باید به طورکامل حذف شود تا استخوان لای زخم نماند و آمریکایی ها بعدا بخواهد جلوی اقتصاد ایران را بگیرند.
