چندی پیش اورسلا فون درلاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا اعلام کرد که اتحادیه اروپا تمایلی به اشتراک گذاشتن واکسن ویروس کرونا با سایر کشورها ندارد.
کمیسیون اروپا سال گذشته از سوی کشور‌های عضو ماموریت یافته بود تا خرید مشترک واکسن‌ها را سازماندهی کند اما در هفته‌های اخیر به دلیل کند بودن سرعت در انجام معاملات واکسن و سوء مدیریت توزیع واکسن کرونا مورد انتقادات بسیاری قرار گرفته است.
نابرابری در امر توزیع واکسن بین اروپای غربی و شرقی طی شیوع همه گیری ویروس کرونا در طول سال گذشته به شدت مشهود بوده است. این نابرابری باعث شده است که آمار قربانیان ویروس کرونا در کشور‌های اروپای شرقی نسبت به اروپای غربی تعداد بسیار بیشتری داشته باشد.
این در حالی است که کشور‌های ثروتمند از جمله کانادا، استرالیا، آمریکا و اعضای اتحادیه اروپا میزان واکسن مورد نیاز کشور خود را حتی تا چهار برابر جمعیتشان دریافت کرده‌اند.
همه گیری کرونا، کمبود بودجه شدید و مدیریت ضعیف خدمات بهداشت عمومی بیش از حد در کشور‌های اروپای شرقی نمود پیدا کرده است؛ که در طولانی مدت می‌تواند فاجعه بار باشد.
نابرابری در توزیع واکسن
ما در حال ورود به مرحله نابرابری در توزیع واکسن کرونا هستیم. با گذشت بیش از یک سال از آغاز رسمی همه گیری کرونا، بیشتر کشور‌های ثروتمند پیوسته به سمت واکسیناسیون کامل پیش می‌روند. گروه بزرگی از جمعیت آن‌ها حداقل دوز اول واکسن و در بسیاری از موارد دومین دوز آن را نیز دریافت کرده‌اند. شهر‌ها در کشور‌های ثروتمند در حال لغو محدودیت‌ها هستند و زندگی به حالت عادی قبل از همه گیری بازگشته است.
محدودیت‌های کرونایی برای کشور‌های فقیر اروپایی، این موضوع هنوز پایان نیافته و همچنان ویروس کرونا در کشور‌های اروپای شرقی جولان می‌دهد و به عنوان مثال انگلیس که اخیرا وارد مرحله آخر محدودیت‌های کرونایی شده بود، چند هفته گذشته از لیست ۱۰ کشور اروپایی که بیشترین آمار مرگ و میر بر اثر کرونا را دارند، خارج شد و لهستان که یک کشور اروپای شرقی است، جای آن را گرفته است.
با ورود ویروس کرونا به اروپا در بهار سال گذشته ایتالیا نخستین کشور اروپایی بود که به صورت جدی درگیر این همه گیری شد. اسپانیا، انگلستان و بلژیک کشور‌های بعدی بودند که به شدت درگیر این بیماری شدند و آسیب دیدند. همه این کشور‌های ثروتمند اتحادیه اروپا در ابتدا برای مدتی طولانی به بالای جدول بیشترین آمار قربانیان کرونا صعود کردند و بیشتر سال ۲۰۲۰ در آنجا ماندند. با این حال، همانطور که در نمودار زیر مشاهده می‌کنید، کشور‌های اروپای شرقی در حال حاضر هفت مورد از ۱۰ کشور با آمار قربانیان کرونایی بالا در اروپا را به خود اختصاص داده‌اند.
پیشرفت کند واکسیناسیون در کشور‌های فقیر اروپای شرقی به افزایش قربانیان در این کشورها کمک کرده است. در چک، کشوری که دومین میزان مرگ و میر ناشی از ابتلا به ویروس کرونا را دارد، فقط حدود ۳۰ درصد دوز واکسن خود را دریافت کرده اند. این در حالی است که در کشور ثرومند اروپای غربی یعنی انگلیس این میزان به ۷۵ درصد می‌رسد.
کشور‌هایی که پوشش واکسیناسیون کمی دارند، به ویژه در برابر ویروس‌های قابل انتقال بیشتر آسیب پذیر هستند. ممکن است کشور‌های ثروتمندتری مانند انگلستان بتوانند با شیوع انواع جدید ویروس واکسن مورد نیاز جمعیت خود را تامین کنند، اما در مواردی که نرخ واکسیناسیون پایین باشد، کشورها هزینه‌های سنگینی برای زندگی و سلامت اقتصادی متحمل خواهند شد.
کشور‌های ثروتمند در حال احتکار واکسن
در معاملات اخیر، اتحادیه اروپا ۹۰۰ میلیون دوز واکسن فایزر را خریداری کرده است و ۹۰۰ میلیون نسخه دیگر را برای تحویل تا سال ۲۰۲۳ پیش خرید کرده است.
به گزارش یونیسف که دوز‌های توزیع شده در دنیا را از طریق برنامه «کوواکس» (یک ائتلاف جهانی برای تهیه و توزیع واکسن برای کشور‌های کم درآمد) و سایر توافق نامه‌ها پیگیری می‌کند، اکثر کشور‌های با درآمد بالا ۳۵۰ ٪ از دوز‌های مورد نیاز خود را تأمین کرده اند (بدون در نظر گرفتن واکسن‌هایی که انتخاب کرده اند، اما هنوز اعلام نکرده اند). این در حالی است که برنامه کوواکس تا سال ۲۰۲۳ نیمی یا کمتر از جمعیت کشور‌های کم درآمد و متوسط را پوشش می‌دهد.در مورد بقیه دوز‌های مورد نیاز، این کشورها باید از همسایگان ثروتمندتر خود خریداری کنند.
فون درلاین در بهار سال گذشته میلادی برای تهیه واکسن به تمام اروپا تلاش کرده بود اما در نهایت همچنان بیشتر دوز‌های واکسن کرونا در کشور‌های ثروتمند تجویز می‌شود.
فون درلاین درباره این موضوع گفته بود: «من نمی‌توانم برای شهروندان اروپایی توضیح دهم که چرا ما میلیون‌ها دوز واکسن را به کشور‌هایی صادر می‌کنیم که خودشان واکسن تولید می‌کنند و به ما نمی‌فرستند.»
عواقب نابرابری واکسن
کشور‌هایی که قادر به تنظیم برنامه‌های تهیه واکسن خود نیستند و این امر به کوواکس بستگی دارد، بسیار کند به سمت ایمن سازی پیش می‌روند. این امر آن‌ها را در معرض خطر امواج کشنده کرونا قرار داده و احتمال بروز انواع جدید مقاوم به واکسن را افزایش می‌دهد.
واکسن‌های اضافی به کشور‌های ثروتمند قدرت بیشتری نسبت به افراد وابسته به کمک‌های مالی می‌دهند تا بتوانند شهروندان خود را ایمن سازی کنند. بسیاری از کشورها از واکسن‌ها به عنوان ابزاری دیپلماتیک استفاده می‌کنند تا بتوانند نفوذ خود را در اتحادیه‌های بین المللی یا سایر کشورها افزایش دهند که آمریکا در این امر سرآمد است.
این موضع کاملا روشن است که در جهانی بهم پیوسته، تا زمانی که تمام کشورها در امان نباشند، هیچ کشوری در امان نیست. ولی با این حال کشور‌های ثروتمند به واکسن به دید نوعی وسیله سیاسی نگاه می‌کنند.
این تبعیض در امر توزیع واکسن کرونا، یادآور دزدی ماسک اروپایی‌ها و آمریکا از یکدیگر است. در ابتدای همه گیری که سرعت شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان، کمبود مواد بهداشتی و ماسک را به بحرانی در کشور‌های مختلف بدل کرده بود و باعث شده کشور‌های غربی که بسیاری ان‌ها را مهد تمدن می‌دانند، از ترس ویروس کرونا تجهیزات پزشکی یکدیگر را به سرقت ببرند. کشور‌هایی که پیش از این خود را متحدان دیرینه می‌نامیدند حالا این گونه با زیر پا گذاشتن اخلاق و قوانین از یکدیگر دزدی می‌کردند. سرقت‌هایی که صدای مقامات بسیاری از این کشورها را در آورد و با وجود آرای قطعی دادگاه‌ها حاضر به پس دادن این اقلام به یکدیگر نشدند.
