توافق سه ماهه ایران و آژانس بین المللی که به آژانس اجازه نظارت بر فعالیت‌های ایران را می‌داد، ۳۱ اردیبهشت به پایان می‌رسد.
رافائل گروسی ، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، دوشنبه بیستم اردیبهشت، تأکید کرد که آژانس مذاکرات فنی را به موازات مذاکرات سیاسی در وین با هیئت ایرانی انجام می‌دهد و ما به موازات گفت‌وگو‌های سیاسی در وین، پایتخت اتریش در گفت‌وگو‌های فنی با ایران را نیز پیش می‌بریم. نتیجه مذاکرات سیاسی نیاز به صبر دارد، اما در صورت عدم توافق سیاسی قبل از ۲۰ مه، من مذاکرات مستقیم را با ایران را آغاز می‌کنم تا اطمینان حاصل کنم که بازرسی‌ها به پایان نخواهد رسید.
گروسی پیش از این آمادگی خود را برای سفر به تهران و انجام مذاکره درباره هر توافق جدیدی که به آژانس اجازه دهد عملیات نظارت و بازرسی تأسیسات ایران را ادامه دهد، ابراز داشته بود. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه و مذاکره کننده ارشد ایرانی در وین، در بیانیه‌ای هجدهم اردیبهشت به شبکه «ان‌اچ‌کی» ژاپن ارائه داد، اعلام کرد که در صورت پیشرفت مذاکرات، امکان تمدید توافق سه ماهه بین آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای و ایران وجود دارد.
توافقی که به نتیجه مذاکرات وین گره خوره است/ بازرسان آژانس باز هم می‌توانند نظارت کنند؟
مقامات آمریکایی هفته گذشته برای چهارمین دور مذاکرات غیر مستقیم با ایران در خصوص اینکه چگونه اجرای توافق هسته‌ای از سر گرفته شود، به وین بازگشتند. اخیرا جوزپ بورل، دیپلمات ارشد و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم گفت مذاکرات هسته‌ای در وین بین ایران و قدرت‌های جهانی در حال ورود به مرحله‌ای حساس است و هفته‌های آتی به منظور حفظ توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ هفته‌هایی حساس است. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در کنفرانسی مطبوعاتی گفت که من خوش بین هستم. این یک دریچه فرصت است که برای هفته‌ها تا پایان این ماه باز خواهد ماند، اما کار زیادی لازم است. زمان محدود است و من امیدوارم که مذاکرات وارد مرحله بدون توقف در وین شود.
اظهارات جوزپ بورل در فضایی مطرح می‌شود که هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان نیز مذاکرات را سخت و طاقت فرسا توصیف کرد؛ اما گفت تمامی شرکت کنندگان در حال انجام آن در فضایی سازنده هستند. هایکو ماس مدعی شد: هرچند زمان در حال از دست رفتن است، اما هدف ما بازگرداندن توافق هسته‌ای است، به طوری که این تنها راه برای تضمین این مسئله است که ایران قادر به دستیابی به سلاح هسته‌ای نخواهد بود.
پیشتر «میخائیل اولیانوف» نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین در توییتی در حساب کاربری خود نوشت: «نمایندگان هیئت روسیه و آمریکا در مذاکرات وین در مورد احیای توافقنامه هسته‌ای ایران بار دیگر با یکدیگر دیدار کردند تا در مورد پیشرفت‌های حاصل شده و همچنین راه‌ها و چالش‌های پیش رو تبادل نظر کنند. مثل همیشه این مذاکرات موثر و مفید بود.»
همچنین خانم وندی شرمن جانشین وزیر خارجه آمریکا در گفت‌وگویی اعلام کرد: مذاکرات وین پیشرفت‌هایی حاصل شده است، اما هنوز مسیری طولانی برای انجام این کار وجود دارد، امیدوارم که بتوانیم به تفاهم برسیم تا توافقنامه فنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در پایان ماه مه منقضی می‌شود، بتواند تمدید شود.
چهارشنبه ۲۲ اردیبهشت، عراقچی مذاکره کننده ارشد هسته‌ای ایران در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: از سرگیری اجرای پروتکل الحاقی توسط ایران مستلزم رفع تحریم‌هاست. ما علاقمندیم این کار تا قبل از ٣١ اردیبهشت انجام شود، البته اگر مقدور باشد.
ما جدی و مصمم هستیم، و حتی از همین فردا آماده‌ایم که اگر تحریم‌ها به شکلی که قابل راستی آزمایی باشد برداشته شوند، به اجرای کامل برجام برگردیم.
دست آژانس با آمریکا و اروپا در یک کاسه است/ گروسی: هرجا گیر کردید، کافی است بگویید!
حنیف غفاری کارشناس مسائل بین الملل درباره مذاکرات وین و احتمال تمدید همکاری با بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی،می‌گوید: مناسبات ایران با آژانس و آنچه در چرخ مذاکرات وین می‌گذرد دو مقوله منفک و گسسته از هم نیستند و رفتار‌های آژانس معمولا در عرض رفتار آمریکا و اعضای تروئیکای اروپایی تعریف می‌شود. به عبارت دیگر هرجا که واشنگتن و تروئیکای اروپایی در خصوص اعمال فشار بر ایران، به آژانس چراغ سبز نشان دهند، آژانس سعی می‌کند بهانه‌های لازم را در این خصوص پیدا کند؛ مانند بحث تشدید نظارت ها، بازرسی‌ها و مواردی که در این چند روز گذشته در مذاکرات وین بار‌ها مطرح شد.
او همچنین تاکید کرد: در مواردی که واشنگتن و تروئیکای اروپایی وارد فاز تعاملی تری با ایران شوند، در آن صورت شاهد این هستیم که آژانس بین المللی انرژی اتمی هم کارکرد خود را به عنوان نهاد مستقل بین المللی از دست می‌دهد، یعنی عملا ضرب آهنگ رفتاری آژانس با واشنگتن و تروئیکای اروپایی تنظیم می‌شود. فراموش نکنیم که آمریکا و اتحادیه اروپا سعی دارند که از آژانس بین المللی انرژی اتمی و شخص رافائل گروسی به عنوان عوامل و کاتالیزور‌هایی جهت تسریع مذاکرات استفاده کنند. دائما هم در مواضع اخیر جوزف بورل اعلام کردند که امیدوار هستند که در نهایت به تمدید قرارداد ایران و آژانس نرسند، یعنی سعی دارند مذاکرات را پایان دهند و از آژانس به مثابه یک تهدید علیه ایران یاد می‌کنند، مقامات آژانس هم متاسفانه از این رویکرد استقبال می‌کنند.
کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: در زمان یوکیا آمانو و اکنون هم در رافائل گروسی شاهد هستیم که آژانس در بزنگاه‌ها و آوردگاه‌های مذاکرات بازی خود را به نفع ایران انجام نمی‌دهد، بلکه با بهانه گیری‌های فنی و حقوقی پازل بازی آمریکا و تروئیکای اروپایی را تکمیل می‌کند.
آیا تمدید همکاری با بازرسان آژانس با قانون اقدام راهبردی مغایرت دارد؟
طا‌ها اکرمی کارشناس مسائل آمریکا با اشاره به تمدید توافق با آژانس در مورد بازرسی از تاسیسات هسته‌ای مغایر با قانون اقدام راهبردی است، گفت که با این کار قانون دور زده می‌شود و در دراز مدت هم نمی‌شود، امید زیادی به برجام داشت ضمن اینکه اصل مذاکره باید به برخی نهاد‌های دیگر منتقل شود و در تیم‌های مذاکره کننده هم تجدید نظر شود، زنده شدن برجام سال ۲۰۱۵ دور از ذهن است، در حقیقت غربی‌ها امتیازات لازم را به ما نخواهند داد، مگر این که دو اصل اساسی ایران را نقض کنند. برجام توافقنامه است و آمریکایی‌ها هم گفتند که دولت بعدی ما الزامی برای رعایت آن ندارد، لذا سناریوی محتمل در کوتاه مدت، تمدید توافق با آژانس و استمرار مذاکرات است تا با گذر زمان تیم‌ها و دولت بعدی اقدامات دیگری انجام دهند.
اکرمی تاکید کرد: اگر قرار باشد مذاکره‌ای باشد دولتی باید این روند را ادامه دهد که ۴ سال دیگر هم روی کار باشد، نه دولتی کمتر از ۲ ماه دیگر از عمر آن باقی نمانده است.
احیای برجام؛ ممکن است؟/ مذاکراتی که باید به بعد از انتخابات موکول شود
اکرمی درباره مذاکرات وین، گفت که مذاکرات وین در راستای زنده کردن توافقی است که سال ۲۰۱۵ بسته شد، اما دیگر چیزی به نام برجام وجود ندارد که بخواهد احیاء شود. در واقع زنده شدن چنین توافقی خیلی دشوار است، چراکه هدف ما کسب مزیت‌ها و منافع اقتصادی است و طرفین برجامی نمی‌خواهند این را در دراز مدت به ما بدهند و کسب این منافع در کوتاه مدت هم فایده‌ای ندارد، غربی‌ها قصد زنده کردن برجام را ندارند، بلکه می‌خواهند ایران را بیش از این وارد تعهدات کنند، آن‌ها می‌خواهند محدودیت‌هایی برای ما بگذارند تا با پذیرش این محدودیت‌ها در دراز مدت‌تر توانمندی و مزیت‌های بیشتری را از دست دهیم.
اکرمی درباره اینکه نتیجه مذاکرات اخیر وین بالاخر چه زمانی مشخص می‌شود، توضیح داد: دولت فعلی ایران تلاش خود را به کار می‌گیرند تا در این مدت باقی مانده در مذاکرات وین به نتیجه برسند، اما این نقطه قوت ما نیست، چراکه ممکن است امتیازات لازم را نگیرند. بعد از انتشار فایل صوتی و مسائلی که پیرامون آن ایجاد شد، شاید شرایط سیاسی داخل کشورمان به شکلی نیست که تیم مذاکره کننده ما بتوانند با قدرت در وین صحبت کنند.
کارشناس مسائل آمریکا با بیان اینکه سیاست قطعی ایران، قانون اقدام راهبردی و پایان دولت فعلی سه فکت اصلی این روز‌های کشور است، گفت: اصل سیاست قطعی و قانون اقدام راهبردی در چند بخش رعایت نمی‌شود و دسته بندی تحریم‌ها و مواضع آمریکایی نشان نمی‌دهد که همه تحریم لغو شود.
رحیم بایزیدی مدیر گروه روابط بین الملل پژوهشکده تحقیقات راهبردی هم در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، تاکید کرد: در شرایط فعلی چندین عامل باعث می‌شوند تا احتمال احیاء سریع یا گام به گام برجام قبل از انتخابات ایران بسیار زیاد باشد؛ فرصت سه ماهه ایران به آژانس در اوایل خرداد تمام می‌شود. یعنی اگر تا اوایل خرداد تحریم‌ها لغو نشده باشند، توافق سه ماهه ایران و آژانس لغو شده و ایران دسترسی بازرسان آژانس به سایت‌های هسته‌ای را محدود می‌کند، لذا آژانس، آمریکا و کشور‌های اروپایی به شدت در تلاش هستند تا مانع از حذف نظارت‌های آژانس بر برنامه هسته‌ای کشور شوند.
به هر قیمتی مذاکره نکنیم
اظهارات غربی ها در چند وقت اخیر نشان می‌دهد که به نوعی از تعجیل وزارت خارجه و دولت ایران برای به نتیجه رساندن مذاکرات برجامی، تا قبل از انتخابات بهره می‌برند، اما کارشناسان بر این باورند که ایران باید معطوف به نتیجه مذاکره کند ، نه معطوف به زمان.
آنطور که ناظران می‌گویند، نباید نتیجه مذاکرات را به فاکتوری مانند انتخابات گره بزنیم و به هر قیمتی بخواهیم به نتیجه برسیم، بلکه مذاکرات را معطوف به تامین حقوق حقه ایران انجام دهیم تا بتوانیم نتیجه و امتیاز بهتر و بیشتری بگیریم.
