درست از زمانی که سند جامع همکاری بین ایران و چین امضا شد، طوفانی از شایعات اعم از فروش ایران به چین، واگذاری برخی از خاک کشور به بیگانه و اظهاراتی از این قبیل به این سند وارد شد؛ مخالفان داخلی هم نا آگاهانه به سمت افکار ملت سم می‌پاشند و به این شایعات دامن می‌زنند. اما برای فهمیدن اینکه همکاری ایران با چین به نفع کشور ما هست یا خیر تنها کافیست نگاهی به واکنش آمریکا، اروپا و رسانه های معاند که با پول‌های عربستان مدیریت می شود، بیاندازیم؛ همه آنها یک صدا مخالف این قرارداد هستند، همین اسپند روی آتش بودن آنها نشان می‌دهد که صد درصد این سند همکاری به نفع ایران است.
نکته دیگری که در قبال سند جامع همکاری ایران و چین مطرح می‌شود بحث محرمانه ماندن این سند است که در واقع به باور کارشناسان این هم یکی از تاکتیک سازی‌های رسانه‌ای غرب است تا با روشن شدن ابعاد این پیمان تکلیف خود را در قبال این طرح روشن کنند. اکنون این سوال مطرح است که کدام کشور سند دو جانبه خود را رسانه‌ای کرده است تا ایران دومی باشد؟
علاوه بر این جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا نهم فروردین، هنگام سوار شدن به هواپیمای مخصوص ریاست جمهوری در پاسخ به سوال یک خبرنگار که پرسید «آیا نگران مشارکت ایران و چین هستید؟»، گفت که یک سال است که نگران آن هستم!
سندی که با همه نگرانی‌های غرب بالاخره نهایی شد
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هفتم فروردین امسال در تهران، میزبان «وانگ‌یی» عضو شورای دولتی و وزیر امور خارجه چین بود. ظریف چین را دوست دوران سختی‌ها خواند و وزیر امور خارجه جمهوری خلق چین نیز در این دیدار تصریح کرد: روابط دو کشور در حال حاضر به سطح مشارکت راهبردی رسیده و چین به دنبال ارتقای همه جانبه روابط با جمهوری اسلامی ایران است. امضای نقشه راه همکاری جامع دو کشور نشان دهنده اراده پکن برای تنظیم روابط در بالاترین سطح ممکن است.
وانگ یی در سفر خود به ایران با علی لاریجانی مشاور مقام معظم رهبری و مسئول پیگیری قرارداد ۲۵ ساله ایران - چین در دیدار مشترک درباره توسعه مناسبات دوجانبه به رایزنی کردند. لاریجانی در این دیدار با اشاره به رویکرد کشور در سیاست خارجی گفت: جمهوری اسلامی ایران مستقلا در مورد روابطش با کشور‌ها تصمیم می‌گیرد و مانند برخی کشور‌ها نیست که با یک تلفن موضعش تغییر کند. وزیر خارجه چین نیز در این دیدار تصریح کرد: روابط چین با ایران تحت تاثیر شرایط روز نخواهد بود، بلکه دائمی و استراتژیک خواهد بود.
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه عصر هفتم فروردین درباره محتوای سند جامع همکاری ایران و چین، گفت: مشارکت جامع راهبردی ایران و چین از امروز وارد مرحله جدیدی شد. گزاره برگ در خصوص «سند همکاری جامع ایران و چین» به امضاء وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین رسید.
محتوای سند ۲۵ ساله ایران و چین چیست؟
خطیب زاده درباره مفاد و محتوای برنامه همکاری جامع ایران و چین، گفت: این سند به منظور عملیاتی کردن بند ششم بیانیه روسای جمهور دو کشور با هدف ارتقای عملی روابط در سطح مشارکت جامع راهبردی (منتشر شده در در بهمن ماه ۱۳۹۴) و به منظور فراهم ساختن بستری مناسب برای توسعه همه جانبه همکاری‌ها تدوین شده است. سند حاضر یک برنامه جامع در بازه زمانی بلندمدت (۲۵ ساله) رویکردی مبتنی بر احترام متقابل و منافع برد- برد در زمینه روابط دو جانبه، منطقه‌ای و بین المللی را مدنظر قرار داده است.
او افزود: دو تمدن کهن آسیایی با تاریخی دیرینه و همکاری نزدیک در عرصه‌های تجاری، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، دفاعی و امنیتی بر یک نقشه راه و افق بلندمدت روابط در عرصه‌های مختلف برای تحقق مشارکت جامع راهبردی و ارتقای عملی آن توافق کرده‌اند. به رسمیت شناختن اشتراکات فرهنگی، تقویت چندجانبه‌گرایی، حمایت از حق دولت‌ها برای برخورداری از حق حاکمیت برابر و تاکید بر بومی بودن مدل توسعه از جمله موارد ذکر شده در سند است؛ اشتراک نظر دو کشور در ارتباط با بسیاری از مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی به ویژه مبارزه با یکجانبه‌گرایی زمینه لازم برای بسط همکاری‌ها در عرصه بین‌المللی بین ایران و چین را فراهم آورده است. این سند برنامه‌ای است سیاسی، راهبردی، اقتصادی و فرهنگی که عرصه‌های مختلف همکاری دو کشور ایران و چین را مدنظر قرار داده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه در توضیح بُعد سیاسی- راهبردی برنامه همکاری جامع ایران و چین، تاکید کرد: طرفین ضمن ارتقای تبادلات، رایزنی و همکاری‌های نزدیک خود در موضوعات مورد نظر و در نهاد‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را افزایش می‌دهند. طرفین زیرساخت‌های دفاعی، مقابله با تروریسم و همکاری در عرصه‌های مختلف دفاعی را تقویت خواهند کرد.
او با اشاره به بُعد اقتصادی برنامه همکاری جامع ایران و چین، تصریح کرد: با توجه به اتفاق نظر دو کشور بر اینکه ظرفیت‌های بالقوه برای همکاری‌ها فراتر از وضعیت کنونی است، ایران و چین همکاری‌های اقتصادی خود را به ویژه در پیوند دادن ایران به زنجیره ارزش محور از طریق تکمیل زنجیره‌های مکمل فرآوری داخلی و تولید مشترک به منظور تامین بازار‌های داخلی دو کشور و کشور‌های ثالث و در نهایت بهره برداری از ظرفیت‌های ایران از جمله نیروی کار جوان و ماهر تاکید می‌کنند.
خطیب زاده افزود: همکاری در حوزه‌های نفت، صنعت و معدن و حوزه‌های مرتبط با انرژی (نیرو، انرژی‌های تجدیدپذیر و ...) مبتنی بر دغدغه‌های توسعه ملی پایدار و زیست محیطی در سند مورد تاکید قرار دارند. با هدف بهره‌برداری از مزایای ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیک، بر مشارکت موثر ایران در ابتکار کمربند-راه طرف چینی تاکید شد.همکاری در زمینه‌های زیرساختی، ارتباطی (ریلی، جاده‌ای، بندری و هوایی)، مخابراتی، علمی-فناوری، آموزشی و سلامت مورد تاکید قرار گرفت. تسهیل همکاری‌های بخش خصوصی از طریق رفع موانع همکاری مورد توجه بوده است، همچنین تسهیل همکاری‌های مالی-بانکی، گمرکی، مقررات‌زدایی، و همکاری در توسعه مناطق ویژه و آزاد تجاری و صنعتی از جمله در سواحل مکران و تقویت همکاری‌های غیرنفتی با تمرکز بر حوزه کشاورزی و دانش بنیان مورد تاکید قرار گرفت. تسهیل همکاری‌ها در زمینه سرمایه‌گذاری و تامین مالی پروژه‌ها و همکاری‌های اقتصادی.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشورمان با اشاره به بُعد فرهنگی برنامه همکاری جامع ایران و چین، گفت: در سند مذکور بر افزایش شناخت متقابل از طریق ارتقاء تبادلات مردمی (گردشگری)، رسانه‌ای، سازمان‌های مردم‌نهاد، انجمن‌های دوستی و همکاری دانشگاهی تاکید شده است. طرفین در این رابطه سرمایه‌گذاری و کمک به تکمیل زیرساخت‌های لازم برای ارتقاء همکاری‌های فرهنگی در حوزه‌های مختلف از جمله صنعت گردشگری را مدنظر قرار داده‌اند.
او درباره اینکه برنامه همکاری جامع ایران و چین حاوی چه مفاد و محتوایی نیست، تصریح کرد: این سند در راستای صلح، ثبات و توسعه منطقه‌ای و بین المللی تدوین شده و لذا در مخالفت با هیچ طرف ثالثی و یا برای مداخله در امور هیج کشوری نیست. این سند یک نقشه راه برای همکاری‌های جامع دو کشور ایران و چین بوده، لذا حاوی هیچ قراردادی نیست. در هیچ کجای سند کمی سازی در خصوص چشم انداز همکاری‌ها اعم از اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و یا راهبردی نشده است و لذا حاوی هیچ رقم و عدد خاصی از جمله در خصوص سرمایه گذاری و یا منابع مالی و پولی نیست.
خطیب زاده ادامه داد: این سند ۲۵ ساله نامگذاری شده است تا کلیت برنامه همکاری جامع دو کشور در این بازه زمانی بلندمدت دیده و پیگیری شود؛ بدیهی است بازه زمانی اجرای هر قرارداد دوجانبه‌ای بر اساس پیش بینی مندرج در خود قرارداد تعیین می‌شود. در این سند، واگذاری هیچ منطقه و یا هیچ انحصار متقابل و یا یکجانبه‌ای مطرح نبوده و لذا فاقد اعطاء هرگونه حق انحصاری است؛ همچنین در این سند مدیریت، اداره و یا بهره برداری از هیج منطقه و یا حوزه‌ای واگذار نشده است.
چرا سند همکاری ایران و چین محرمانه است؟
همانطور که بارها مقامات کشورمان اعلام کرده‌اند؛ برنامه همکاری‌های جامع ایران و چین یک نقشه راه روشن و ریل گذاری اصولی برای روابط دو کشور مهم در دنیای آینده است؛ جایی که چین به عنوان قدرت اول اقتصادی دنیا در آینده نزدیک و ایران به عنوان قدرت بزرگ منطقه غرب آسیا، می‌توانند با روابطی مکمل و مستقل از قدرت‌های سنتی و سلطه گر غربی، ضمن تامین منافع مشترک، در برابر فشار قلدر‌ها ایستادگی کنند و آنطور که مسئولان گفته‌اند نه از واگذاری جزایر ایرانی خبری است و نه حضور نیروی نظامی و نه سایر موهومات! شگرد کهنه دروغ پردازی و انتشار اطلاعات غلط برای دریافت جزئیات و اطلاعات صحیح که توسط دشمنان منافع دو ملت به جد پیگیری می‌شود، راه به جایی نخواهد برد.
علی ربیعی سخنگوی دولت روز دهم فروردین در نخستین نشست خبری خود در سال ۱۴۰۰ درباره امضای سند «برنامه همکاری جامع ایران و چین» گفت: در روز‌های گذشته شاهد سفر وزیر امور خارجه چین آقای وانگ‌یی به تهران بودیم. این سفر فرصتی برای تبادل دیدگاه‌های میان دو کشور در زمینه‌های مختلف مورد علاقه و به ویژه تعمیق همکاری‌های ایران و چین فراهم آورد. امضای سند «برنامه همکاری جامع ایران و چین» به منزله مهمترین دستاورد این سفر، در واقع نقشه راه ۲۵ سالهای برای همکاری، سرمایه گذاری و تجارت میان دو کشور است که امیدواریم در ماه‌ها و سالهای آینده با توافق‌های تکمیلی بتوانیم گام‌های عملی در محقق کردن این چشم انداز برداریم.
ربیعی همچنین اظهار کرد: البته این سند بلند مدت تنها مختص ایران برای چین نیست و اولین مورد سند بلند مدت همکاری برای ما هم محسوب نمی‌شود. این اسناد و برنامه‌های بلند مدت علیه هیچ کشور ثالثی نیست و تنها هدف آن تحقق و بهره برداری از همه ظرفیت‌های موجود در روابط میان ملت‌هاست. امیدواریم و البته آمادگی داریم که با سایر کشور‌هایی که علاقه‌مند به توسعه روابط در زمینه‌های تجاری و امنیتی هستند، اسناد مشابهی را در همکاری با هم تنظیم کنیم. به همین ترتیب، اعتقاد داریم که این سند همکاری، آخرین امید‌ها به موفقیت آمیز بودن مسیر احیای کامل برجام را تسهیل می‌کند.
سخنگوی دولت درباره علت عدم انتشار سند جامع همکاری میان ایران و چین، گفت: وزارت امور خارجه گزارش برگ این سند را که حاوی تمامی سرفصلها، رئوس و محتوای توافق است منتشر کرده و براحتی در دسترس همگان قرار دارد. انتشار متن کامل مشروط به موافقت طرفین است. ما هیچ ملاحظه‌ای برای انتشار آن نداریم، اما شاید نظر طرف چینی متفاوت باشد، این سند صرفاً یک نقشه راه است و حاوی هیچ تعهدی برای طرفین نیست؛ این چارچوب کلی و ظرفیتی است که در طول زمان باید از طریق توافقاتی در حوزه علایق مشترک تکمیل شود.
ربیعی تاکید کرد: بر همین مبنا این سند، پیمان، قرارداد و عهدنامه بین المللی محسوب نمی‌شود و طبق این تفسیر حقوقی نیازی به مصوبه مجلس هم ندارد؛ بدیهی است در صورتی که بخواهد جنبه‌های اجرایی و عناوین مشخص حقوقی قرار گیرد به مجلس ارائه خواهد شد. یک بخش از واکنش‌ها نگرانی‌هایی است که ما باید به آن توجه کنیم، نخبگان جامعه و کنشگران سیاسی مایلند هیچ قراردادی خارج از منظر افکار عمومی منعقد نشود. دولت به دغدغه این گونه افراد که نگران استقلال کشور هستند احترام قائل هست. جهت استحضار این عزیزان دولت ایران از ابتدا هیچ مشکلی برای انتشار کامل این سند نداشته و طرف مقابل احتمالا به لحاظ برخی ملاحظات مربوط به خود مایل به انتشار نبوده است.
سخنگوی دولت افزود: در همین راستا وزارت امور خارجه اقدام به انتشار گزارش برگ کرده است که حاوی کلیت این سند می‌باشد و با اطمینان اعلام می‌کنم سرفصلی فراتر از آنچه در گزارش برگ آمده وجود ندارد و طی مذاکراتی که با همکارانم در وزارت امور خارجه داشته ام ترتیب گفتگو‌هایی بیشتر با مردم و حتی منتقدان و در نتیجه توضیح کامل برای اطمینان بخشی صورت خواهد گرفت؛ اما موضوع انتقاد جنبه‌ای فراتر از دلسوزان استقلال کشور یافته و همانگونه که در سوال شما مطرح هست یک جریان عملیات روانی بزرگی را به راه انداخته اند. بخشی از این افراد که وادادگی در مقابل بیگانگان را در سابقه خود دارند آغاز کننده این فضاسازی و دروغ پردازی‌ها بوده اند.
وی تصریح کرد: کاملا مشخص هست اینا نه از سردلسوزی و نه وطن پرستی به دلیل مخالفت با استقلال طلبی جمهوری اسلامی ایران یک جریان تبلیغاتی علیه ایران به راه انداخته و تحلیل‌های بی پایه را سامان دادند. فراموش نکردیم یک روز گفتند جزایر واگذار شد، یک روز گفتند نیرو‌های نظامی ایشان در ایران خواهند آمد، یک روز از واگذاری نفت گفتند همه این‌ها دروغی آگاهانه بیش نیست. مردم ما می‌دانند استقلال سیاسی حفظ تمامیت ارضی عدم وابسته کردن کشور و حفظ منافع ملی بزرگترین دستاورد نظامی سیاسی است؛ اتفاقا در دولت تدبیر و امید نیز وزارت امور خارجه مورد اعتماد مردم بوده و از ملی و وطن دوست‌ترین فرزندان این کشور امروز در صف مقدم حفظ و کسب منافع ملت ایران ایستاده‌اند.
سخنگوی دولت تاکید کرد: هر چند برخی کشور‌ها از جمله دولت آمریکا که به دنبال یک نظام تک قطبی بدون حفظ حقوق دیگران در جهان است از این گونه اقدامات ناخشنود هستند، اما برای ما مهم نیست ما براساس منافع ملی خودمان با هر کشوری که به مصلحت بدانیم سند همکاری را امضا خواهیم کرد؛ این یک برنامه آتی ماست و تاکنون نیز با برخی کشور‌های همسایه در این مورد اقداماتی داشته ایم و قبلا هم آمادگی خود را به همه کشور‌های منطقه برای توافقات بزرگ اعلام کرده‌ایم.
مهدی صفری سفیر سابق ایران در چین اخیرا گفته است: غرب در پی امضای قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین، نگران شده است. چین برای کسب جایگاه قدرت برتر، دنبال شریک می‌گردد. رسانه‌های غربی در پی نگرانی از همکاری ایران و چین، قرارداد ترکمنچای را مطرح کردند در صورتی که این قرارداد برد_برد و بر اساس منافع دو طرف است. قدرت ایران برای کشور‌های دیگر ملموس است؛ چین دنبال یک شریک قدرتمند است و ایران می‌تواند این جایگاه را برای چین ایفا کند. ایران مرکزیت منطقه است. با این تحول و تشکیل مسیر ترانزیتی از درون ایران، رشد اقتصادی خوبی نصیب کشور خواهد شد.
سفیر سابق ایران در چین افزود: آمریکا سعی کرد با بررسی بستن تنگه‌های اطراف چین، پکن را در تنگنا قرار دهد، به همین علت چینی‌ها بیشتر نگاه به غرب داشتند و فکر احیای جاده ابریشم شکل گرفت. چین قراردادهایی با عمان، قزاقستان، عراق، عربستان و بیشتر کشور‌های آفریقایی بسته، اما این قرارداد‌ها هیچ جلز و ولز رسانه‌ای نداشته است. سند ایران و چین هیچ عددی جز سند ۲۵ ساله دیده نمی‌شود. این سند در واقع مبنای قرارداد‌های بعدی است. این قرارداد استعماری نیست؛ بلکه قرارداد برد_برد است. بیشتر کشور‌های شریک تجاری با چین، دلار را از مراودات تجاری خود حذف کرده اند.
صفری درباره انتشار متن این همکاری افزود: این هم یکی از تاکتیک سازی‌های رسانه‌ای غرب است تا با روشن شدن ابعاد این پیمان تکلیف خود را در قبال این طرح روشن کنند. این سوال مطرح است که کدام کشور سند دو جانبه خود را رسانه‌ای کرده است تا ایران دومی باشد؟ هیچ کشوری با چین تراز تجاری منفی ندارد، اما چین با ایران ۶۰ میلیارد دلار تراز منفی دارد و این به علت ظرفیت انرژی ایران است. ایران و چین در زمینه جهانگردی ظرفبت‌های خیلی قوی دارند. بزرگترین بازار محصولات پتروشیمی ایران، بازار چین است که منافع هر دو کشور را تأمین می‌کند.
در نهایت باید گفت که با استناد به تاریخ، تنها راه نجات کشور تعامل با تمام دنیاست؛ رقابت چین و آمریکا به ما مربوط نیست، چراکه همه برای منافع خودشون تلاش می‌کنند ما هم بر اساس منافع ملی کشورمان تصمیم می‌گیریم و سند جامع همکاری ایران و چین چیزی مغایر با منافع ملی کشور نیست.
