شبکه تلویزیونی الحوار در گزارشی به بررسی بدهی‌های عربستان سعودی پرداخت: مجری برنامه با اشاره به این که بدهی این کشور در شش سال گذشته ۲۱ برابر شده، گفت عربستان سعودی از زمان به قدرت رسیدن ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه این کشور، نیم تریلیون دلار از دست داده است.
بر اساس آمار و ارقام موثقی که پایگاه عربی ۲۱ منتشر کرد عربستان سعودی بیش از ۲۳۸ میلیارد دلار از خارج قرض کرده و علاوه بر این ۲۷۸ میلیارد دلار از ذخایر خود را نیز برداشت کرده است. جدیدترین گزارش بانک مرکزی عربستان سعودی نشان می‌دهد کاهش ذخایر ارزی این کشور همچنان ادامه دارد.
براساس این گزارش ذخایر ارزی عربستان سعودی از ۷۳۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ میلادی به ۴۵۳ ممیز ۶۶ صدم میلیارد دلار در دسامبر ۲۰۲۰ رسیده است که کاهشی ۴۰ درصدی را نشان می‌دهد. عربستان سعودی همچنین در ماه‌های اول شیوع ویروس کرونا، ۵۰ میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود را از دست داد.
عربستان سعودی بودجه خود را با انتشار اوراق بهادار و برداشت از ذخایر دولت در بانک مرکزی تامین کرد. پیش بینی می‌شود بدهی‌های دولتی از ۱۱ و ۸ دهم میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ به حدود ۲۵۰ میلیارد دلار در پایان سال ۲۰۲۱ برسد.
به این ترتیب، از زمان به قدرت رسیدن ملک سلمان بدهی‌های عربستان سعودی حدود ۲۱ برابر شده است.
مجری شبکه الحوار در ادامه موضوعات مطرح شده را با «فهد الغویدی» فعال سیاسی و پژوهشگر سعودی در لندن مورد بررسی قرار داد و درباره اعداد و ارقام مطرح شده در گزارش و این که چرا عربستان سعودی به عنوان بزرگترین تولید کننده نفت باید این همه بدهی داشته باشد و به قرض گرفتن روی بیاورد از وی پرسید.
الغویدی در پاسخ گفت اعداد و ارقام شوکه کننده‌ای است و باعث نگرانی کارشناسان و ملت عربستان سعودی می‌شود. یک دیدگاه وجود دارد که علت این بدهی‌های سنگین را به شیوع ویروس کرونا نسبت می‌دهد، اما اگر دوره ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ یعنی قبل از شیوع کرونا را در نظر بگیریم می‌بینیم بدهی‌ها که در سال ۲۰۱۴ حدود ۱۲ میلیارد دلار بود تا قبل از شیوع کرونا ۱۶ برابر شد و از ۱۲ میلیارد دلار به حدود ۲۵۰ میلیارد دلار افزایش یافت. این افزایش مربوط به دوره قبل از شیوع کرونا است. وی افزود، اما پس از شیوع کرونا که تاثیر زیادی بر اقتصاد عربستان سعودی داشته است و به ویژه با توجه به توقف برگزاری حج در این کشور و بسته شدن حرمین شریفین، شیوع این ویروس به عامل تهدید مهمی تبدیل شد و باعث افزایش شدید بدهی‌های عربستان سعودی حتی بیشتر از کشور‌های صنعتی شد.
وی گفت قرض گرفتن هم علل مختلفی دارد و تکیه کامل به تولید نفت به خودی خود عامل اصلی قرض گرفتن است، زیرا وقتی ۹۳ درصد از اقتصاد و درآمد کشور وابسته به نفت باشد به این معناست که اقتصاد کاملا به قیمت نفت وابسته است. سال ۲۰۱۹ قیمت نفت به شدت کاهش پیدا کرد و پس از آن در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۰ نیز کاهش بیشتری پیدا کرد.
کارشناس ادامه داد: اما چیزی که بیشترین تاثیر را داشت، جنگ یمن است. این جنگ عربستان سعودی را به شدت دچار فرسایش کرد و علاوه بر این بحران شیوع کرونا نیز بر شدت مشکل افزود و همه این عوامل بر روی هم به اضافه رویکرد‌های اقتصادی سردرگم و نادرست باعث شد بودجه عمومی عربستان سعودی به شدت با مشکل روبرو شود.
سال ۲۰۱۴ میلادی آخرین سالی بود که عربستان سعودی مازاد بودجه داشت و پس از آن تا سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ می‌بینیم به شدت با کسری بودجه و افزایش کسری روبروست. آنچه باعث نگرانی می‌شود یکی کسری بودجه است و دیگر عامل نگرانی هم وخامت اوضاع اقتصادی و ادامه جنگ یمن و نیز ادامه شیوع ویروس کروناست و همانطور که می‌دانید تاثیر کرونا بر عربستان سعودی صرفا به سبب تعطیلی‌ها نیست بلکه به سبب از دست دادن حجاجی است که برای برگزاری حج به عربستان سعودی سفر می‌کردند. همه این امور نشان می‌دهد سال‌های آینده اوضاع بدتر و وخیم‌تر خواهد بود.
مجری در ادامه پرسید علاوه بر بدهی، مبالغ زیادی هم از صندوق حاکمیتی برداشت شده است و به نظر می‌رسد مسئله فراتر از کرونا و مشکلات اقتصادی ناشی از ممنوعیت سفر حجاج بیت الله الحرام است. آیا این مسئله به فساد و فقدان رویکرد درست اقتصادی در عربستان مربوط نمی‌شود؟
وی پاسخ داد همانطور که گفتم سردرگمی رویکرد اقتصادی و فقدان رویکرد اقتصادی درست در راس همه عوامل قرار دارد. برخی جنگ یمن و ویروس کرونا را به عنوان عامل معرفی می‌کنند. اگر دوره ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ را در نظر بگیریم به سادگی می‌توانیم دوره شیوع کرونا را از معادله حذف کنیم؛ بنابراین سردرگمی اقتصادی و فقدان رویکرد درست اقتصادی عامل اصلی این مشکل است. صندوق ذخیره حاکمیتی در خارج تا سه ماهه سوم سال ۲۰۲۰ میلادی ۷۳۲ میلیارد دلار بود که به ۴۹۹ میلیارد دلار کاهش یافت به این معنا که بیش از ۲۳۰ میلیارد دلار از این صندوق برداشت شده است.
میزان قرض‌های گرفته شده نیز به حدود ۲۵۰ میلیارد دلار می‌رسد و علاوه بر این مسئله دیگری که در گزارش به آن اشاره نشد، قروض داخلی است که مبالغی نجومی است و سر به فلک می‌زند که به سبب فقدان منابع و نبود شفافیت در داخل نمی‌توانیم به مقدار آن پی ببریم؛ بنابراین مبالغ زیادی هم در داخل در قالب اوراق بهادار و نیز از بانک‌های داخلی قرض گرفته شده است. برای آن که مسئله برای بینندگان روشن‌تر شود باید بگویم کسری بودجه عربستان سعودی و وام‌هایی که گرفته است به نیم تریلیون دلار می‌رسد که قروض داخلی را هم باید به آن اضافه کرد که فعلا از مقدار آن اطلاعی در دست نیست، ولی همین نیم تریلیون دلار ۳۰ برابر بودجه کشوری مثل اردن است.
وی در ادامه درباره پیامد‌های این اوضاع برای عربستان سعودی گفت که پیامد‌های آن در چند سطح خواهد بود. سطح اول مسئله تامین حقوق‌ها در داخل است که اندکی کمتر از نصف بودجه را به خود اختصاص می‌دهد. این مسئله تاثیر شدیدی بر شهروندان خواهد گذاشت؛ بویژه که عربستان سعودی اوائل سال ۲۰۲۰ مالیات بر ارزش افزوده را افزایش داد که از پنج درصد به ۱۵ درصد رسید و علاوه بر آن کمک هزینه معیشتی نیز حذف شد و حقوق کارکنان هم کاهش یافت؛ بنابراین دولت به شکل سرسام آوری بر شهروندان فشار وارد کرده است، زیرا از یک سو مالیات بر ارزش افزوده را افزایش داده و از سوی دیگر حقوق‌ها را کاهش داده و کمک هزینه معیشتی را نیز حذف کرده است. اما سطح دوم بویژه در شرایط کنونی که ویروس کرونا هم شیوع پیدا کرده است، فشار‌هایی است که بر شرکت‌های بخش دولتی یا خصوصی وارد می‌شود. بر اساس گزارشی که دریافت کردم فقط یکی از شرکت‌های دولتی تا ۹ ماه در دوره شیوع کرونا به هفت میلیارد دلار رسیده است. این فقط خسارت یک شرکت دولتی است. حالا تصور کنید بخش خصوصی چه خساراتی را متحمل شده است.
