«محمدجواد ظریف » وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران درباره روابط افغانستان -ایران، رابطه ایران با طالبان ، وضعیت مهاجران افغان در ایران و رزمندگان فاطمیون، گفت‌وگو کرد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا افغانستان یک کشور اشغال شده توسط آمریکاست یا نه، گفت: ما افغانستان را یک کشور مستقل می‌دانیم که در طول نزدیک به ۱۹ سال گذشته از کنفرانس «بن» در سال ۲۰۰۱ تاکنون دستاورد‌های زیادی در حوزه دموکراسی، حقوق مردم، حقوق زنان و حقوق اقلیت‌ها داشته است. مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خود شان در افغانستان یک واقعیت هست و باید این واقعیت را به رسمیت بشناسیم. این‌ها اتفاقاتی است که افتاده، ما همواره با حضور نیرو‌های خارجی در منطقه مخالف بودیم.
ظریف افزود: حضور نیرو‌های خارجی را ما چه در عراق، چه در افغانستان و چه در سایر کشور‌های منطقه، مخل صلح و امنیت منطقه می‌دانیم. اما ما به جای حکومت‌های این کشور‌ها تصمیم نمی‌گیریم. حکومت‌های این کشور‌ها دولت‌های مستقل هستند که برای خودشان تصمیم می‌گیرند، تصمیم هم با مردم است.
وزیر خارجه ایران کمک این کشور برای حضور آمریکا در افغانستان را رد کرد و گفت: نه، ما کمک به حضور امریکا نکردیم، کمک به استقلال و ایجاد یک حکومت دموکراتیک در افغانستان کردیم. اولاً که کنفرانس بن بعد از حضور امریکا در افغانستان بود و بعد از مقابله‌ی مردم افغانستان و اتحاد شمال با کمک امریکا و با کمک ما در مقابل حکومت قبلی. حکومتی که سازمان ملل متحد آن‌را به رسمیت می‌شناخت توانست برگردد به کابل. اما آنچه که در بن اتفاق افتاد، در واقع ما کمک کردیم به گروه‌های مختلف افغانی که بتوانند یک آینده‌ی دموکراتیک را برای افغانستان شکل بدهند. شاید نکته‌ی شما این باشد که دو کنش‌گر مهم در کنفرانس بن، ایران و ایالات متحده بودند که در مورد یک آینده‌ی دموکراتیک برای افغانستان با رهبران گروه‌های که آنجا حضور داشتند، همکاری می‌کرد.
سیاست ایران حمایت از مردم افغانستان است
وی در پاسخ به این سوال که آیا پس از ترور شهید سلیمانی سیاست ایران در برابر افغانستان تغییری کرده، خاطرنشان کرد: سیاست ما هیچ‌گاه در برابر افغانستان تغییر نکرده، سیاست ما همیشه این بود که ما حامی دولت و مردم افغانستان هستیم. معتقدیم که باید همه‌ی گروه‌های افغانی در مورد آینده‌ی افغانستان تصمیم بگیرند و این سیاست، سیاست نظام هست نه سیاست بنده بود، نه سیاست مرحوم شهید سلیمانی. البته این را من باید تاکید بکنم که نقش شهید سلیمانی در برقراری دموکراسی در افغانستان در کنفرانس بن، اگر از من بیشتر نبود، کمتر نبود.
ظریف تاکید کرد: ما همیشه این را گفتیم. گفتیم ترور شهید سلیمانی خروج امریکا از منطقه را تسریع کرد. کما اینکه دیدیم در عراق، پارلمان عراق رای داد به ضرورت خروج نیرو‌های امریکایی.
معتقد به خروج قانونمند و حساب شده آمریکا از افغانستان هستیم
وزیر خارجه ایران همچنین گفت: در افغانستان ما معتقد به خروج قانونمند و حساب‌شده نیرو‌های خارجی هستیم، براساس خواست مردم افغانستان و با تحویل مسئولانه مسئولیت‌های امنیتی به نیرو‌های افغانی نه به شکلی که حالا امریکایی‌ها خودشان بروند با طالبان مذاکره کنند.
وی با رد این ادعا که حضور آمریکا در افغانستان به امنیت ملی ایران نیز کمک کرده، افزود: فکر نمی‌کنیم. ما این برداشت را نداریم. ببینید، حضور خارجی در هر جایی باعث می‌شود که یک احساسات داخلی ایجاد شود که این احساسات داخلی را تندرو‌ها و افراط‌گرایان از آن استفاده می‌کنند برای اهداف تروریستی. این یک واقعیت بوده، ما در عراق دیدیم، ابومصعب زرقاوی در عراق بعد از این ایجاد شد. حضور امریکا در افغانستان باعث جریحه‌دار شدن احساسات گروه‌هایی در افغانستان شد که توسط داعش، توسط القاعده و توسط تحریک طالبان مورد سوءاستفاده قرار گرفت.
وزیر خارجه ایران درباره نقش فعال ایران در افغانستان در طول ۲۰ سال گذشته نیز گفت: ما در زمان طالبان با دولت مرحوم استاد ربانی رابطه داشتیم که سازمان ملل متحد دولت استاد ربانی را به‌عنوان دولت رسمی افغانستان می‌شناخت و ما هم با آن دولت رابطه داشتیم و بسیار هم در افغانستان فعالانه با اتحاد شمال، یعنی با دولت قانونی افغانستان همکاری می‌کردیم.
وی ادامه داد: با دکتر عبدالله که در آن زمان وزیر خارجه دولت بود، تنگاتنگ رابطه داشتیم. من قبل از اینکه بروم به کنفرانس بن، در تهران با آقای داکتر عبدالله ملاقات کردم و نظرات دولت قانونی افغانستان را از آقای داکتر عبدالله شنیدم و بر اساس آن من به کنفرانس بن رفتم؛ لذا رابطه‌ی ما با دولت قانونی افغانستان همواره بوده و در ۲۰ سال گذشته هم خوشحالیم که دولت قانونی افغانستان براساس یک مبنای دموکراتیک و رعایت حقوق مردم تشکیل شد، همواره نقش فعالی را داشتیم چه در کنفرانس بن، چه در کنفرانس توکیو و چه در افتتاح راه آهن خواف-هرات که آخرین دستاورد ما از این روابط بود.
مردم افغانستان باید خود برای آینده‌شان تصمیم بگیرند
ظریف در پاسخ به‌ای سوال که وعده مشترک شما ایران با امریکا در افغانستان چیست، گفت: ما موضع خودمان را داریم. حالا نمی‌دانیم واقعاً موضع امریکا در افغانستان چیست؟ اگر موضع امریکا در افغانستان آن است که در گفت‌وگوهای‌شان با طالبان و توافق‌شان با طالبان منعکس است، حتماً ما با آن موضع متضاد هستیم. آن اقدام را اقدام خطرناکی می‌دانیم. نه به نفع مردم افغانستان، فقط یک اقدام داخلی برای امریکا برای خروج. ولی اگر بخواهید اشتراک مواضع ایران را بگیرید، موضع ما مشخص است. موضع ما این است که باید مردم افغانستان آینده‌ی خودشان را تعیین بکنند به شمول طالبان.
وی ادامه داد:، اما امریکا رفت. ما هیچوقت نرفتیم با یک گروه خارجی راجع به آینده افغانستان تصمیم‌گیری بکنیم. امریکا این کار را کرد.
ظریف درباره جزئیات رابطه ایران با طالبان گفت: حتماً ما با گروه طالبان کار می‌کنیم، اما نه اینکه برویم با آن‌ها در مورد آینده‌ی افغانستان تصمیم‌گیری بکنیم و قرارداد امضا بکنیم.
وی خاطرنشان کرد: طالب اقدامات تروریستی بسیار انجام داده است. اینکه طالب یک گروه تروریستی هست یا نه، در قوانین ما هنوز طالبان را از گروه تروریستی خارج نکردیم. در قوانین ما کما اینکه در قوانین ملل متحد بوده است. ما تابع ملل متحدیم.
طالبان یک واقعیت در افغانستان است
ظریف درباره اینکه آیا از نظر ایران طالبان یک گروه تروریستی است یا نه، گفت: همانطور که شورای امنیت ملل متحد تصمیم می‌گیرد، ما همان رفتار را داریم. اما معتقدیم که طالب در آینده یک واقعیت است. من می‌خواهم دو تا واقعیت را اشاره بکنم. ببینید ما دو تا واقعیت در افغانستان داریم؛ طالب یک واقعیت است. اما آنچه که در ۱۹ سال گذشته در افغانستان اتفاق افتاده، دستاورد‌هایی که مردم افغانستان دارند، دموکراسی، حقوق اقلیت‌ها، حقوق زنان این‌ها هم واقعیت است. شاید هم کلان‌تر از طالب. اینکه طالب بگوید من این‌قدر خاک افغانستان را در اختیارم است، بنابراین باید آینده‌ی افغانستان را من تعیین کنم، طالب نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن واقعیتی که در ۲۰ سال گذشته در افغانستان اتفاق افتاده است، ادعا کند که ۲۰ سال گذشته وجود نداشت است.
وزیر خارجه ایران درباره شهادت دیپلمات‌های ایرانی در مزارشریف نیز گفت: نه بخشیده‌ایم و نه فراموش کرده‌ایم. اما اینکه انتقام بخواهیم بگیریم، ما همان زمان تصمیم گرفتیم. شما یادتان هست که نیرو‌های ما در مرز مستقر شدند. امکان یک درگیری وجود داشت. دولت ایران تصمیم گرفت که این چنین درگیری حتماً به ضرر مردم افغانستان خواهد بود و فقط به ضرر طالب نخواهد بود؛ لذا ما از درگیری صرف نظر کردیم و از انتقام‌گیری هم صرف نظر کردیم. اما اینکه ببخشیم یا فراموش کنیم، نه! یک دردی هست داریم و به‌خاطر مردم افغانستان تحمل کردیم. ما همان زمان اگر می‌خواستیم انتقام بگیریم باید اقدام نظامی می‌کردیم و آن اقدام نظامی را مضر برای مردم افغانستان می‌دانستیم و برای مردم ایران.
توافق آمریکا با طالبان برای ایران و افغانستان ضرر دارد
وی در ادامه گفت: آن چیزی به ضرر ایران و افغانستان است که امریکا بنشیند با طالبان توافق امضا کند و بخواهد آن توافق بر مردم افغانستان تحمیل شود. موقف ما هم همین است. موقف ما این است که امریکا باید تسهیل‌کننده‌ی گفتگو‌های بین‌الافغانی باشد نه به جای افغان‌ها با یک گروه تماس بگیرد و به توافق برسد و کار را به جایی برساند که آن گروه هیچ مبنایی را جزء توافق خودش را با امریکا به‌عنوان مبنا نپذیرد.
وزیر خارجه ایران در ادامه در پاسخ به این ادعا که ایران به طالبان جنگ‌افزار می‌دهید، آموزش می‌دهد و زخمی‌های شان را درمان می‌کند نیز گفت: ما حتماً هیچ‌یک از این سه کار را انجام نمی‌دهیم. جنگ‌افزار نمی‌دهیم، زخمی‌های طالبان را درمان نمی‌کنیم، اما با طالبان گفت‌وگوی جدی داریم. من شخصاً با ملا برادر در تهران ملاقات کردم. کما اینکه دیگر مقامات بین‌المللی یا در دوحه یا در پایتخت‌های خودشان با هیأت طالبان دیدار کرده‌اند. ما بالاخره در مناطقی بزرگی از مرز مشترک ایران و افغانستان، متاسفانه دولت افغانستان استقرار ندارد و ما مؤظفیم که از مردم خودمان دفاع بکنیم.
تمامی گفت‌وگوهایمان با طالبان را به اطلاع دولت افغانستان رسانده‌ایم
وی در پاسخ به این سوال که آیا طالبان شریک ایران است افزود: طالب حضور دارد. شریک حالا نمی‌دانم چه می‌خواهیم اسم‌اش را بگذازیم. ما تمامی تبادلات مان را، گفتگو‌های مان را با طالب به اطلاع دولت افغانستان رساندیم. در بسیاری مواردی که دولت افغانستان با آن‌ها نیاز داشتند کمک کنیم، کمک کردیم. در سفر اخیر آقای دکتر عراقچی، کاملا تشریح کردیم آنچه را که انجام شده است.
وی همچنین گفت: مثلاً خواسته‌هایی دولت افغانستان از ما داشت. آن‌ها را منتقل کردیم به طالبان. ما میانجی نیستیم. ما یک همسایه‌ایم که برای ما افغانستان مهم است. آینده‌ی افغانستان مهم است و آینده‌ی افغانستان را با همین شکلی که گفتم می‌خواهیم.
وزیر خارجه ایران درباره عدم شرکت ایران در نشست ۱۲ سپتامبر نیز گفت: ما قبل از آن نشست بیانیه‌ی داریم برای حمایت از روند صلح در افغانستان. از مدیریت امریکا اعتراض کردیم. من گفتم ما سیاست امریکا را در این زمینه قبول نداریم. کشور‌های دیگر نظر خود را دارند. همانطور که عرض کردم ما به نظر دولت افغانستان احترام می‌گذاریم.
وی ادامه داد: من با آقای دکتر عبدالله هم قبل از آن جلسه صحبت کردم و هم بعد از آن جلسه صحبت کردم. بیانیه دادیم در حمایت از آن. اما ما با یک برنامه‌ی انتخاباتی ایالات متحده حتماً در آن شرکت نمی‌کنیم. آن برنامه با حضور آقای پومپئو تبدیل شد به یک برنامه انتخاباتی و از نظر ما در واقع آقای ترامپ افغانستان را فدای اهداف انتخاباتی‌اش کرد و ما در آینده خواهیم دید که چه ضرری بزرگی به افغانستان زد.
ملاقات با سران طالبان را هیچوقت مخفی نکردیم
وی درباره سوالی مبنی بر اینکه آیا ملا اختر منصور، رهبر پیشین طالبان پیش از کشته شدنش در ایران بود. گفت: من گفتم ما هیچ‌گاه نگفتیم که ما با طالبان ارتباط نداریم. آقای ملا برادر هم آمد ایران و با وزیر خارجه‌ی ایران ملاقات کرد. به همان دلیل ایشان هم در ایران ملاقات‌هایی ممکن است با مسئولین ما داشته باشد. این را ما هیچوقت مخفی نکردیم، دولت افغانستان هم اطلاع دارد.
ظریف تاکید کرد: همه پیش از شروع مذاکرات با طالب رابطه داشتند. خیال می‌کنید رابطه‌ی ایالات متحده با طالب از مذاکرات شروع شد؟ البته آن سفر تا جایی که من می‌دانم، یک عبوری بود با اسم مستعار. من اولین طالبی که من دیدم در زمانی بود که من به‌عنوان میانجی بین اتحاد شمال و طالبان در کنفرانس اسلامی آن وقت در جده بودم و هیأت طالبان را من آنجا ملاقات کردم. فکر کنم وزیر اطلاعات‌رسانی طالبان بود، این اولین ملاقات من با طالب بود. دومین ملاقات من با طالب با ملا برادر بود در تهران.
وی در ادامه گفت: آن به‌عنوان سازمان همکاری با کنفرانس اسلامی یک کمیته‌ای افغانستان داشت که کمیته‌ی افغانستان شامل ایران بود، پاکستان بود، تونس بود و چند کشور دیگر. تلاش می‌کردند که بین گروه‌های افغانی صلح برقرار کنند و من به‌عنوان نماینده‌ی رییس وقت سازمان کنفرانس اسلامی جناب آقای خاتمی در آن جلسه ریاست جلسه را به عهده داشتم.
وزیر خارجه ایران در ادامه درباره این سوال که آیا طالبان در ایران خانه دارند یا نه نیز گفت: من از چنین چیزی اطلاع ندارم. ممکن است افرادی که با طالبان ارتباط داشته باشند، در ایران رفت‌وآمد داشته باشند، اما اینکه در ایران مقر داشته باشند، یا قرارگاهی داشته باشند حتماً چنین چیزی وجود ندارد.
وی همچنین درباره شورای مشهد و زاهدان نیز گفت: من هم این‌ها را شنیدم، ولی ما واقعیت از این خبر نداریم. ما سه میلیون افغان یا شهروند افغانستانی در ایران داریم. ببینید شما نوع رابطه‌ای که ما با طالبان برقرار کردیم، گفتم به چه دلیل است. ما نه طالبان را ایجاد کردیم، نه طالبان را شناسایی کردیم. در زمانی که طالبان حکومت تشکیل دادند در افغانستان، سه کشور شناسایی کردند یادتان هست، پاکستان، امارات متحده عربی و عربستان. ما این کار را نکردیم و لذا ارتباط مان با طالبان یک ارتباط ضروری به‌خاطر حضور طالبان در کنار مرز‌های مان [است].
ظریف درباره موضع طالبان نسبت به فقه جعفری نیز گفت: ما شنیدیم که طالبان فقه جعفری را به‌عنوان یک گروه اقلیت مذهبی مطرح کردند. این موضوع قطعا برای ما قابل نگرانی است. به‌خاطر اینکه مجموعه‌ی جهان اسلام مخصوصاً بر اساس مقررات قانون اساسی کنونی افغانستان مجموعه‌ای فقه‌های اسلامی در افغانستان به‌عنوان مذهب رسمی هستند و اینکه طالبان بخواهند با شیعیان به‌عنوان یک اقلیت مثل مسیحیان یا بودایان برخورد بکنند، خلاف موازین اسلامی از نظر همه‌ی افراد معتقد به یک روش اسلامی برای حکومت [است].
وی ادامه داد: این مسئولیت مردم افغانستان است. به نظر من ما نظر خودمان را داریم، اما مردم افغانستان هستند که باید در مورد آینده‌ی‌شان تصمیم بگیرند.
ظریف در پاسخ به این سوال که آیا ایران با یک نظامی در افغانستان که بعضی‌ها می‌گویند نسخه‌ی سنی که شما در ایران دارید، اگر شکل بگیرد مشکل دارد یا نه گفت: ما این‌جا یک جمهوری اسلامی داریم. اگر کسی نسخه‌ی سنی کشور ما را ایجاد بکند حتما استقبال می‌کنیم. اما امارت اسلامی حتماً نسخه‌ی سنی جمهوری اسلامی نیست.
نظام آینده افغانستان تصمیم مردم این کشور است
وی افرود: به نظر ما جمهوری اسلامی افغانستان آن‌گونه که در قانون اساسی افغانستان آمده، مبتنی بر آرای مردم، راه‌حلی است که در ۲۰ سال گذشته وجود داشته و پیشنهاد ما و نظر ما این است که باید مبنای آینده‌ی افغانستان هم جمهوری اسلامی افغانستان و همین قانون اساسی کنونی باشد. اما بازهم من تکرار می‌کنم، این تصمیم ما نیست. تصمیم مردم افغانستان است.
ظریف درباره وجه مشترک ولایت فقیه و امارت نیز گفت: این دو بحث کاملاً متفاوت است. البته من نه فقیهم و نه متخصص حقوق اسلامی هستم. من یک حقوق‌دان بین‌المللی‌ام و در این زمینه ورود تخصصی ندارم، اما می‌توانم این را بگویم که مبنأ دو روش متفاوت حکمرانی است.
وی ادامه داد: ببینید. این تصمیم با مردم افغانستان است. اینکه نظر مردم، رأی مردم تعیین‌کننده باشد در جمهوری اسلامی حتا مقام ولایت فقیه توسط خبره‌گان منتخب از سوی مردم انتخاب می‌شود. ما هیچ سمتی غیرانتخابی و هیچ سمتی دایمی در جمهوری اسلامی نداریم. رهبر طبق قانون اساسی هم توسط مجلس خبره‌گان انتخاب می‌شود هم می‌تواند توسط مجلس خبره‌گان برکنار شود. رهبر طبق قانون اساسی هم توسط مجلس خبره‌گان انتخاب می‌شود هم می‌تواند توسط مجلس خبره‌گان برکنار شود.
ظریف همچنین در واکنش به این سوال مجری که پرسید رهبری با رای مردم انتخاب نمی‌شود، گفت: رای مستقیم مردم؟ اگر در امریکا، رای الکترال کالج رای مستقیم مردم است. دیروز دیدیم چه شد در امریکا.
طالبان باید به‌دنبال صلح در افغانستان باشند
وزیر خارجه ایران درباره نیت طالبان در صلح گفت: من برداشتم این است که طالب مایل به صلح براساس مبانی خودش است. صلح یعنی رسیدن به تفاهم با همه وگرنه می‌شود پیروزی در جنگ. پیروزی در جنگ با صلح دو تاست. من فکر می‌کنم باید طالبان دنبال صلح باشند. صلح یعنی پذیرش واقعیات کنونی، پذیرش دیدگاه همه‌ی طرف‌ها. نه اینکه بگوییم هروقت همه‌ی طرف‌ها آمدند و به ما تسلیم شدند آنوقت صلح می‌شود.
وی افزود: من در مورد نیت اول شان که دوست دارند همه طبق روش آن‌ها عمل بکنند، مطمئنم. در مورد اینکه آمادگی دارند با بقیه همراهی بکنند امیدوارم، ولی اطمینان ندارم. هم آنوقت گفتیم و هم اگر دوباره ببینم‌شان خواهیم گفت. جمهوری اسلامی یک خاصیت دارد و آن این است که در ما در گفتن مواضع‌مان با کسی رودروایستی نداریم.
ظریف در ادامه تاکید کرد: ما معتقدیم که یک ابتکار منطقه‌ای می‌تواند برای افغانستان بسیار مفید باشد. ببینید ما در ۶ به اضافه‌ی دو شرکت کردیم که مبنایش همسایه‌گان افغانستان بود، البته کشور‌های دیگر هم بودند. ما نمی‌پذیریم که دیگران تصمیم بگیرند و ما در حاشیه برویم و برای تصمیمات آن‌ها مهر امضا ایجاد بکنیم و آن را تایید بکنیم. ما معتقیدم که اولاً هر ابتکار منطقه‌ای باید خود افغانستان در آن حضور داشته باشد، یک. نمی‌تواند یک ابتکار منطقه‌ای بدون حضور افغانستان شکل بگیرد دو. باید محوریت صلح در افغانستان خود افغانستان باشد. نباید دیگران از بیرون برای افغانستان تصمیم بگیرند، سه. همسایه‌گان نزدیک‌ترین کشور‌هایی هستند که از وضعیت افغانستان یا ضرر می‌بینند یا سود می‌برند. یعنی از مواد مخدر گرفته تا بحث آوارگان، تا بحث ناامنی در افغانستان، این همسایه‌گان هستند که اولین خطر متوجه آن‌ها می‌شود؛ لذا همسایه‌گان باید حلقه‌ی اصلی، یعنی مرکزیت خود دولت افغانستان- حلقه‌ی اصلی همسایه‌گان و حلقه‌ی بعدی کسانی که می‌خواهند کمک بکنند. ما در چنین ستپ یا چنین تشکیلی حتماً حضور خواهیم داشت.
رابطه بسیار خوب و برادرانه‌ای با آقای اتمر دارم
وی درباره میزبانی قطر از مذاکرات صلح نیز گفت: ما با قطر روابط بسیار خوبی داریم. در یک چارچوب مناسب حتماً آمادگی داریم که با قطر همکاری کنیم. همین امروز هم ما با قطر گفتگو‌های بسیار خوبی در مورد آینده‌ی افغانستان داریم. وقتی هم که من می‌خواستم این ابتکار منطقه‌ای را شروع بکنم، از اولین کسانی با او تماس گرفتم وزیر خارجه‌ی قطر بود.
ظریف در پاسخ به این سوال که آیا افغان‌ها هم از این تماس‌ها باخبر هستند، گفت: بلی؛ اصلاً من بعد از تماس تیلفونی با آقای اتمر و هماهنگی با ایشان که من می‌خواهم این کار را بکنم، شروع کردم و کماکان هم آقای اتمر برادر بسیار خوب و دوست قدیمی من از زمانی که مشاور امنیت ملی بودند، با ایشان ما هماهنگی تنگاتنگ داریم برای ابتکار منطقه‌ای و من می‌توانم بگویم که این ابتکار مشترک من و آقای اتمر است.
وزیر خارجه ایران درباره عیین کننده‌ی اصلی سیاست ایران در قبال افغانستان نیز گفت: سیاست خارجی هر دولتی در یک اجماع ملی شکل می‌گیرد. در افغانستان هم شما شورای امنیت ملی دارید، رییس جمهور دارید، وزیر خارجه دارید، مسئولین دیگر دارید، ولی نهایتاً یک سیاست خارج می‌شود. در ایران هم همین‌طور است. سیاست ما آنچه هست که من عرض می‌کنم. اینکه کنش‌گران مختلفی در سیاست ایران حضور دارند، حتماً حضور دارند.
وی افزود: حتما حضور بسیار جدی و گسترده دارند. افغانستان همسایه‌ی ما است. ما تا مرز یک جنگ بعد از حمله‌ی طالبان به صحن کنسول‌گری مان پیش رفتیم؛ لذا موضوع کم اهمیتی نیست. شما به همه اشاره نکردید، در بحث افغانستان از وزارت نیروی ما نقش دارد که رییس کمیسیون مشترک هست، تا وزارت کشور ما که مسئول مهاجرین افغانستان است تا وزارت علوم ما که ۲۳ هزار دانشجوی افغانی دارد تا وزارت آموزش و پرورش ما که ۴۸۰ هزار دانشجوی افغانی دارد. یعنی همه هستند. اما سیاست جمهوری اسلامی با همه آن ابعادی که شما گفتید این است که آینده‌ی افغانستان را باید مردم افغانستان با حضور همه تشکیل بدهند. طالب قسمتی از آینده‌ی افغانستان است نه آینده‌ی افغانستان.
باز هم در مذاکرات دوحه شرکت نخواهیم کرد، چون با روش آمریکا مخالفیم
وزیر خارجه ایران تاکید کرد: عدم حضور ایران در مذاکرات دوحه این بود که ما با روش امریکا مخالف بودیم و کماکان هم هستیم. دوباره هم اگر بگذارند شرکت نمی‌کنیم. ما حامی افغانستان هستیم. حالا شاید کشوری که با زبان صریح می‌گوید جمهوری اسلامی افغانستان باید مبنای آینده باشد، باید دستاورد‌های ۲۰ سال گذشته افغانستان مبنا باشد، ایران است و این یعنی اینکه ما صددرصد در کنار مردم و دولت افغانستان ایستادیم. دیگران این‌طور نیستند.
وی ادامه داد: حتما ما یک سیاست داریم و سیاست همانی است که به شما گفتم. یعنی بنده در مورد طالبان عرض کردم چرا ما با طالب ارتباط داریم. وقتی هم که ما با حکومت هستیم، با حکومت مذاکره می‌کنیم، با دولت افغانستان مذاکره می‌کنیم، همه‌ی ما حضور داریم. یعنی در بحث‌هایی دوستان سپاه هستند، در بحث‌هایی دوستان وزارت اطلاعات هستند.
ظریف درباره اینکه در کشور‌های مثل افغانستان، عراق، سوریه و لبنان واقعاً تعیین کننده سیاست اصلی ایران چه کسی است، گفت: تعیین کننده سیاست جمهوری اسلامی ایران. یعنی رهبری، رییس جمهور، شورای عالی امنیت ملی- این‌ها سیاست را تعیین می‌کنند و با کنش‌گران داخلی سیاست را اجرا می‌کنند.
شهید سلیمانی به دولت عراق در مبارزه با داعش کمک کرد
وی درباره نقش سردار سلیمانی در عراق نیز گفت: آقای سلیمانی در عراق کمک می‌کرد به دولت عراق در مبارزه با داعش و در مبارزه با افراط. به دولت عراق کمک می‌کرد و برای همین هم هست روزی که ایشان در عراق شهید شد، در مسیر رفتن به دیدار نخست‌وزیر عراق بود. آقای عادل عبدالمهدی اعلام کرد که ایشان مهمان من بود و می‌آمد که من را ببیند. امکان ندارد فرمانده قدس ما، وزیر اطلاعات ما و دیگر مسئولی از ایران به عراق برود، با نخست‌وزیر عراق دیدار نکند.
وزیر خارجه ایران در پاسخ به سوالی درباره دیدار سردار قاآنی با والی بامیان نیز افزود: اگر والی بامیان این تصور را داشت است، آقای قاآنی بالاخره یک شخصیت معروف هست. با دوستان افغانی ارتباط داشته و دارد و در آینده هم خواهد داشت. مسئولین افغانستان ایشان را می‌شناسند و با ایشان هم ارتباط دارند و بعضا وقتی تهران تشریف می‌آورند با ایشان ملاقات می‌کنند. ما هم تشویق می‌کنیم این ملاقات را. فکر می‌کنیم که خوب است ما با همه‌ی افغانستان ارتباط داشته باشیم و این ارتباط، ارتباط بسیار مهمی است. به نظر من همانطور که گفتم سردار شهید سلیمانی، نقش سردار شهید سلیمانی با استاد شهید ربانی برای آینده‌ی افغانستان در کنفرانس بن شاید از نقش ما که در سالن بودیم، بیشتر بود. من به شما عرض می‌کنم که ما باهم هماهنگ‌ایم. شما می‌دانید که دو تا نکته در کنفرانس بن را من وارد کردم. یکی دموکراسی، یکی مبارزه با تروریزم. این را بروید در کتاب نماینده‌ی امریکا در کنفرانس بن بخوانید. می‌گوید ظریف آمد به ما گفت که نمی‌خواهید به دموکراسی و تروریزم اشاره بکنید؟ و این‌ها را همه با هماهنگی شهید سردار سلیمانی وارد کردیم.
معتقدیم آینده افغانستان باید در اختیار مردم افغانستان باشد
وی در ادامه درباره بازگشت طالبان به افغانستان نیز گفت: ما معتقدیم که آینده‌ی افغانستان باید در اختیار مردم افغانستان و با حضور همه‌ی گروه‌ها باشد. ما معتقد نیستیم که طالبان به تنهایی توان حکومت در افغانستان را داشته باشد یا افغانستان بتواند به دهه‌ی ۹۰ برگردد. این تصمیمی است که مردم افغانستان باید بگیرند. من به جای مردم افغانستان رییس جمهور افغانستان را تعیین نمی‌کنم. هیچ‌کس هم در ایران همچین کاری را نمی‌کند. اگر براساس دستاورد‌های مردم افغانستان باشد، براساس قانون اساسی باشد و براساس جمهوری اسلامی در افغانستان باشد ما به انتخاب مردم افغانستان احترام می‌گذاریم.
دولت افغانستان در صورت تمایل می‌تواند از نیرو‌های فاطمیون برای مبارزه با داعش استفاده کند
وزیر خارجه ایران درباره اعزام افغان‌ها به سوریه نیز گفت: ما کسی را به سوریه نمی‌فرستیم. این را ما کاملاً روشن کردیم. ببینید، کسی برای یک کشور دیگر نمی‌رود در یک کشور ثالث بجنگد. برادران ما به آنجا به‌صورت داوطلب رفتند. کما از عراق رفتند، کما از جا‌های دیگر رفتند. ما کمک کردیم در سوریه برای مقابله با داعش که دشمن مشترک همه‌ی ما است. این‌ها به‌خاطر اعتقادات خودشان رفتند. در پایگاه‌های خودشان، در سنگر‌های خودشان پرچم افغانستان و عکس رییس جمهور افغانستان بعضاً داشتند و این‌ها بهترین نیرو‌هایی هستند که اگر دولت افغانستان تمایل داشته باشد، می‌تواند با سابقه‌ی رزم با تروریستان و داعش کمکی به دولت افغانستان باشند.
وی در پاسخ به این سوال که نیرو‌های افغان در سوریه در چه موردی می‌توانند به دولت افغانستان کمک کنند، گفت: برای مبارزه با داعش و برای مبارزه با ترور و حفظ امنیت افغانستان. هرجا که دولت افغانستان باشد. خیلی‌های شان مشغول زندگی عادی هستند، حالا که جنگ از اماکن متبرکه در سوریه رفع شده و بسیاری از این‌ها برگشته‌اند، زندگی می‌کنند، کار می‌کنند. ممکن است برخی از آن‌ها ایران باشند. ممکن است ایران نباشند. من همان عدد‌های را که شما می‌گویید شنیدم. پنج هزار من شنیدم که ممکن است حالا کمتر از دو هزار نفرشان در سوریه باشند.
ظریف همچنین این ادعا را که ایران از مهاجران افغان ملیشه می‌سازد و به کشور‌های دیگر می‌فرستد، رد کرد و گفت: شما یک مفروضی می‌گیرید که این مفروض‌تان درست نیست که از مهاجر کسی ملیشه بسازد. اولاً که خیلی از آن‌ها مهاجر نبودند، از خود افغانستان آمدند رفتند آنجا. کما این که ممکن است از جا‌های دیگر هم رفته باشند. این‌ها که رفتند سوریه، در سوریه برای مبارزه با داعش پیوستند به نیرو‌های مبارزه با داعش. ما هم بدون هیچ رودروایستی از نیرو‌های مقاوم در برابر تروریسم، در برابر افراط گرایی حمایت کردیم.
وی در ادامه گفت: من تعداد شهدای فاطمیون را نمی‌دانم، اما ما به خانواده‌های آن‌ها امتیازاتی می‌دهیم. خانواده‌های افرادی که شهید می‌شوند، در افغانستان-برای ایده‌ی‌شان، برای آرمان شان، ما خانواده‌های آن‌ها را تحت پوشش می‌گیریم.
افتخار می‌کنیم بسیاری از مسئولان افغانستان در دانشگاه‌های ایران درس خوانده‌اند
ظریف همچنین در بخشی دیگر در واکنش به این گفته که افغان‌ها در این کشور حق خریدن تلفون را ندارند، در بعضی جا‌ها از مکتب باز مانده‌اند، در جاده به گلوله بسته می‌شوند، به پارک و بعضی جا‌ها رفته نمی‌توانند، اما چطور می‌توانند آزاده بروند به جنگ، خاطرنشان کرد: بازهم مفروض‌های شما خیلی درست نیست. افغان‌ها، برادران و خواهران افغانی ما در ایران می‌توانند مدرسه بروند، مدرسه بزرگ‌سالان بروند. ۴۸۰ هزار دانش‌آموز ما داریم. بیست و چند هزار بزرگ‌سال داریم که دارد آموزش مبارزه با بی‌سوادی می‌بینند مخصوصا خانم‌های اففانی. ۲۳ هزار دانشجوی افغانی داریم. ما فقط ۵۰۰ دانشجوی افغانی را در دانشکده‌های پزشکی‌مان داریم آموزش می‌دهیم. ما افتخار می‌کنیم که بسیاری از مسئولین افغانی در دانشگاه‌های ما درس خوانده‌اند. این برای ما افتخاره که در خدمت برادران و خواهران مان بودیم. اگر اتفاقی افتاده در مورد کسانی که متاسفانه برای سود‌جویی قاچاق انسان می‌کنند، دوازده نفر را در یک موتر که چهار نفر جا داره قرار می‌دهند و در اتوبان‌ها کار‌های خطرناک این قاچاق را انجام می‌دهند، متاسفانه اتفاقاتی می‌افتد. ایرانی‌های هم که ممکن است از این روش استفاده بکنند، با خطر مواجه‌اند. سیاست ما همواره این بوده که مهاجرین افغانی، پناهندگان افغانی و کسانی‌که غیرقانونی یا قانونی در ایران هستند، از امکانات ما استفاده می‌کنند. حالا یک مشکلی بود که بعضی از برادران افغانی ما که در بانک صادرات حساب داشتند، نمی‌توانستند کارت بانکی بگیرند.
وی افزود: این مشکل را همکاران من رفتند دنبال کردند، حتا بانک مرکزی دستور داده، ما رفتیم دستور بانک مرکزی را هم گرفتیم، ولی هنوز بانک‌ها به‌خاطر مقررات پول‌شویی مخالفت کردند. داریم می‌رویم شورای عالی مبارزه با پول‌شویی. یک مصوبه‌ای بگذاریم فقط برای اینکه دوستان افغانی ما که حساب دارند در بانک‌های ایرانی، بتوانند کارت هم داشته باشند. شما این را در نظر بگیرید که ایرانی‌ها در خیلی کشور‌ها نمی‌توانند حساب داشته باشند، علی‌رغم اینکه با ویزه می‌روند آنجا، پاسپورت دارند همه‌چه دارند.
وزیر خارجه ایران درباره این سوال که چرا افغان‌هایی که با وجود ۴۰ سال زندگی در ایران هنوز شهروند این کشور محسوب نمی‌شوند، گفت: شما بروید نگاه بکنید ایرانیانی که در امریکا به دنیا آمده‌اند، نه پنج سال بوده‌اند، همسر آقای ترمپ حساب‌های شان را چطوری می‌بندند. تنها به‌خاطر ایرانی بودن. من نمی‌گویم ما بدون نقص ایم، ولی ما این را می‌توانیم ادعا بکنیم که میزبانانی خوبی بودیم برای نزدیک به سه میلیون افغانی که در سخت‌ترین سال‌های ما ایران بوده‌اند. از امکانات بهداشتی ما حالا ۱۲۰ هزار افغانستانی داریم که بیمه‌ی سلامت دارند در ایران. یعنی در کنار ایرانیان از سپ‌سید ما برای غذا استفاده می‌کنند. از سپ‌سید ما برای رفت و آمد استفاده می‌کنند، در مدارس ما حضور دارند، از بیمارستان‌های ما استفاده می‌کنند. این را منتی هم نیست، این‌ها برادران و خواهران ما هستند، مهمان ما هستند، امیدواریم روزی افغانستان شرایطی را پیدا کند که این‌ها بتوانند بروند به کشور خودشان خدمت کنند. ما هم همیشه دوست داریم همیشه میزبان افغان‌ها باشیم.
امیدواریم روزی همه افغان‌ها به خانه خود بازگردند
وی همچنین گفت: هیچ‌جایی، جز وطن آدم خانه‌اش نیست. ایرانیانی هستند که سال‌ها در امریکا زندگی کرده‌اند. منم سال‌ها زندگی کردم. اما هیچوقت امریکا را خانه خودم ندانستم. بچه‌های من در امریکا به دنیا آمدند، هیچوقت امریکا را خانه‌ی خودشان ندانسته‌اند. حالا هم با کمال افتخار در ایران زندگی می‌کنند. افغان‌ها این‌جا مهمان ما هستند. اما ما امیدواریم که روزی شود همه افغان‌ها بتوانند به خانه خودشان برگردند. هیچ‌جا مثل خانه خودم آدم نمی‌شود.
ظریف درباره اینکه آیا پروژه فاطمیون متوقف است یا نه، نیز گفت: من کاملا صریح به شما گفتم. ما کسانی را که با داعش و با افراط در سوریه مقابله کردند، برای اینکه مجبور نباشند در کابل و در قندهار با داعش مقابله کنند، در تهران و همدان و کرمان‌شاه یا در بغداد و کربلا و نجف مقابله کنند از آن‌ها حمایت کردیم. اگر لازم باشد بازهم حمایت می‌کنیم. اما امروز آن خطر در حال رفع شدن هست که هنوز کاملاً رفع نشده است. دولت افغانستان کاملاً آگاهی دارد که ما کاملاً آمادگی داریم که هر کمکی به دولت افغانستان برای استفاده از نیرو‌های افغانستانی در اردوی ملی افغانستان، در مقابله با تروریسم تحت فرماندهی دولت افغانستان داشته باشد.
فاطمیون می‌توانند در برابر داعش تحت فرماندهی دولت افغانستان بجنگند
وی در پاسخ به این سوال که آیا ایران طرفدار طرفدار استفاده از قوت‌های فاطمیون در برابر داعش در درون افغانستان است یا نه، گفت: این تصمیم دولت افغانستان است. باید تحت فرماندهی دولت افغانستان، در افغانستان مقابله کنند. کما اینکه تمام کسانی که در سوریه با داعش جنگیده‌اند، تحت فرماندهی واحد دولت سوریه بوده‌اند. ما هم تحت فرماندهی دولت سوریه کمک می‌کردیم.
ظریف خاطرنشان کرد: گفتم در سوریه هم تحت فرماندهی آقای حافظ بشار اسد، تصمیم می‌گرفت ما اجرا می‌کردیم. ما معتقد به تمامیت ارضی و حاکمیت ارضی دولت‌ها هستیم، حکومت‌ها هستیم. در افغانستان تحت حاکمیت و فرماندهی دولت افغانستان ما آمادگی داریم کمک کنیم.
اگر آمریکا تحریم‌ها را بردارد ما هم به تعهدات برجامی خود باز می‌گردیم
وزیر خارجه ایران در پاسخ به این سوال که آیا با روی کار آمدن بایدن مذاکرات برجام از سر خواهد گرفته شد یا نه، گفت: ما معتقدیم که سیاستی که امریکا در دوران آقای ترامپ دنبال کرد-سیاست فشار حداکثری- به اهداف خودش نرسید. این به معنای این نیست که به ما فشار اقتصادی نیاروده‌اند، به مردم ما فشار نیاورده‌اند. چرا! مردم ما را حتا از واکسن کرونا محروم کردند. اما نتوانستند به اهداف‌شان برسند. آقای بایدن یا خود آقای ترامپ اگر می‌فهیمدند که این سیاست‌شان غلط است، باید سیاست را کنار بگذارند. امریکا به‌عنوان عضو ملل متحد، عضو شورای امنیت موظف است قطعنامه شماره ۲۰۳۱ را اجرا بکند و آن یعنی اینکه باید تحریم‌ها را بردارد. ایران هم اعلام کرده که اگر امریکا تحریم‌ها را بردارد و شرایط ما عملاً نه فقط در بیان- بیان در برابر بیان- آن‌ها بگویند ما دوست داریم، ما هم می‌گوییم ما دوست داریم- آن‌ها اقدام بکنند، تحریم‌ها را بردارند، ما نفت‌مان را بتوانیم بفروشیم، پول‌های مان را بتوانیم برگردانیم- آنوقت هست که ما به تعهدات برجامی مان برمی‌گردیم. شرایط برمی‌گردد به سمت شرایط عادی. این‌ها نیاز به مذاکره ندارد. اینکه شما تعهدات‌تان را انجام بدهید ما هم تعهدات‌مان را انجام می‌دهیم. ما مواضع مان را صریح گفتیم.
وی تاکید کرد: من نه خوش‌بینم نه بدبین. این یک تصمیمی است که آن‌ها باید بگیرند. اگر آن‌ها چنین تصمیمی گرفتند، همانطور که عرض کردم، بیانیه در برابر بیانیه، اقدام در برابر اقدام. آن‌ها نمی‌توانند یک بیانیه بدهند، ولی تحریم‌ها سر جایش باشند و توقع داشته باشند ما اقدام بکنیم. بیانیه بدهند ما هم بیانیه می‌دهیم، اقدام بکنند ما هم اقدام می‌کنیم.
رژیم اسراییل به‌دنبال سوءاستفاده از کشور‌های حاشیه خلیج فارس است
ظریف درباره نگرانی ایران از نزدیکی بحرین و عربستان سعودی با رژیم صهیونیستی نیز گفت: به نظر ما یک خطر وجود دارد و آن این است که رژیم صهیونیستی بخواهند که از همسایه‌گان ما استفاده بکند برای اینکه دعوای خودش را با ایران را بیاورد به این منطقه، این کار خطرناک است و این را به همسایه‌گان مان هم گفتیم که در دام اسراییل نیفتند که جنگ را بکشانند یا دعوا یا مخاصمه را بکشانند به خاک خودشان. این خیلی خطرناک است برای آن‌ها. این دسیسه اسراییل است، این توطئه اسراییل است. اسراییل هیچ علاقه‌ی به کشور‌های حاشیه‌ی خلیج فارس ندارد. اسراییل به دنبال این است که از آن‌ها سوءاستفاده بکند. ما این موضع را گفتیم. البته ما رابطه‌ی‌مان را رابطه‌ی خوب با همسایه‌گان می‌خواهیم، رابطه‌ی خوب با کشور‌های حاشیه خلیج فارس می‌خواهیم. به همین دلیل هم طرح صلح هرموز را پیشنهاد کردیم.
وی در پاسخ به سوالی که چرا روح‌الله زم اعدام شد، نیز گفت: قوه‌ی قضاییه ما مستقل است و دولت نقش در تصمیم قوه قضاییه ندارد. اما تا آنجا که من خبر دارم، خبرنگار به معنای کسی است که خبر را منتقل می‌کند یا اظهار نظر می‌کند. علی‌القاعده یک خبرنگار نباید آموزش ساخت «کوکتر مولوتوف» در سایتش بگذارد. من به‌عنوان یک شهروند ایرانی به قانون ایرانی را ملتزمم. کما اینکه شهروند هر کشوری به قوانین آن کشور ملتزم است. کشور ایران مثل بسیاری از کشور‌های دیگر، مجازات اعدام را برای سنگین‌ترین جرم‌ها در نظر گرفته است. ما خوشحالیم با تغییراتی که صورت گرفت، به‌ویژه در حوزه مواد مخدر که بیشترین تعداد مجازات‌های اعدام را ما داشتیم آستانه برای مجازات‌های اعدام بسیار بالا رفت و تعداد کسانی که باید طبق قانون اعدام شوند، بسیار کم شدند. این را من به‌عنوان یک شهروند، کسی که یک زمانی حقوق بشر درس می‌داده است، حتما ازش استقبال می‌کنم.
قطعا در انتخابات ریاست جمهوری نامزد نمی‌شوم
ظریف در پاسخ به این سوال که آیا وی در انتخابات ریاست جمهوری نامزد می‌شود نیز گفت: این جواب، کوتاه‌ترین جواب سوال شما خواهد بود؛ قطعاً خیر. نه، این کار را، من توان خودم را می‌دانم، و آن کار را در توان خود نمی‌بینم.
