دولت لایحه بودجه سال 1400 را 3 هفته قبل تقدیم مجلس کرد اما از همان ابتدا انتقادات زیادی نسبت به آن صورت گرفت. بودجه سال آینده ۲ هزار و 435 هزار میلیاردتومان است که از این مقدار 841 هزار میلیاردتومان به عنوان بودجه عمومی دولت و 88 هزار و 400 میلیاردتومان به عنوان درآمدهای اختصاصی دولت و همچنین هزار و 560 هزار میلیاردتومان به عنوان بودجه شرکت‌های دولتی معرفی شده است.
در بخش منابع لایحه بودجه، یکی از بحث‌برانگیزترین بخش‌ها فروش نفت است که آن را 3/2 میلیون بشکه در روز به قیمت هر بشکه 40 دلار و درآمد حاصل از آن را 192 هزار میلیاردتومان در روز پیش‌بینی کرده‌اند که نسبت به سال جاری این رقم 7/3 برابر شده است.
از طرف دیگر سال 99 سهم صندوق توسعه ملی 36 درصد بوده که این رقم در سال 1400 به 38 درصد رسیده و همچنین قیمت دلار که سال جاری 4200 تومان و سپس 8500 تومان در نظر گرفته شده بود به عدد 11500 تومان افزایش یافته است.
این بودجه اشکالات جدی دارد؛ همان‌طور که گفته شد یکی از مشکلات آن مساله فروش نفت است. در بودجه سال 1399 نقش نفت 8 درصد بوده اما در سال 1400 نقش آن بسیار پررنگ‌تر شده است. این مساله در حالی اتفاق افتاده که رهبر حکیم انقلاب بارها نسبت به کاهش وابستگی بودجه کشور به نفت هشدار داده‌اند اما بودجه سال 1400 برخلاف این مساله و با تأکید بر فروش نفت نوشته شده است.
بسیاری از کارشناسان اقتصاد معتقدند بودجه 1400 به‌شدت وابسته به تحولات خارجی نوشته شده است و رقم‌های بودجه نیز نشان می‌دهد متأسفانه دولت هنوز نگاه خوش‌بینانه نسبت به مذاکرات داشته و تصور می‌کند تحریم‌های نفتی برداشته شده و فضا برای فروش اوراق نفتی فراهم خواهد شد؛ به همین دلیل چنین رقمی را برای فروش نفت در بودجه پیش‌بینی کرده است. برآورد خوش‌بینانه دولت از فروش نفت در سال آینده و اتکا به این درآمد موهوم اما به عاملی برای تشدید تورم در اقتصاد داخلی و نقطه‌ضعفی برای کشور در عرصه بین‌المللی تبدیل می‌شود. باید توجه شود فروش نفت کشور در حال حاضر روزانه یک‌پنجم رقم فروش نفت پیش‌بینی شده در بودجه سال 1400 است و این پیش‌بینی در حالی انجام شده که نمی‌توانیم نسبت به لغو تحریم‌ها و اجرای برجام امیدوار باشیم.
علت این موضوع را باید در تحولات یک سال اخیر دانست که پس از ترور سردار شهید حاج‌قاسم سلیمانی با دستور مستقیم ترامپ در سال گذشته و ترور دانشمند هسته‌ای شهید محسن فخری‌زاده، مسائل بسیار پیچیده‌تر از گذشته بوده و نباید بودجه کشور را بر اساس تحولات خارجی و به امید مذاکرات نوشت و باید آن را با توجه به شرایط داخلی تدوین کرد.
رهبر معظم انقلاب نیز در جلسه اخیر شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا نسبت به این موضوع هشدار داده و فرمودند بنا را بر این بگذارید که با آمدن دولت جدید آمریکا قرار نیست تغییری در وضعیت فعلی اتفاق بیفتد.
همچنین ایشان فرمودند دولت و مجلس باید به دور از جناح‌بندی‌های سیاسی یک بودجه جامع پیش‌بینی کنند و در آن بحران‌های احتمالی و تحرکات خارجی را نیز در نظر بگیرند. از طرف دیگر یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های رهبر بزرگوار انقلاب که اصلاح ساختار بودجه کشور است و در سال‌های اخیر بارها بر آن تأکید کرده‌اند، در بودجه سال 1400 در نظر گرفته نشده و این بودجه نیز در امتداد سال‌های گذشته و بدون در نظر گرفتن شرایط واقعی کشور نوشته شده است.
واقعیت آن است که بودجه باید منعطف و متناسب با واقعیت اقتصادی کشور و جهت‌گیری آن به سمت حمایت از تولید داخل و کاهش بسترهای رانت‌زا باشد اما در بودجه 1400 هیچ‌کدام از اینها محقق نشده است.
همچنین به نظر می‌رسد کمیسیون تلفیق باید بررسی دقیق‌تری روی بودجه‌های عمومی و بخش حقوق و دستمزد و درآمد و هزینه‌های دستگاه‌ها داشته باشد. علاوه بر آن موضوع اوراق و شرکت‌های دولتی و مؤسسات غیرانتفاعی نیز باید در لایحه بودجه 1400 مورد بررسی جدی قرار گیرد.
دکتر مهدی بشارت‌ده‌‌سلوطی
