با توجه به این که هزینه مسکن حدود 40 درصد از سبد مصرفی خانوار را تشکیل می‌دهد، تهیه مسکن هم برای خانوارهای ایرانی عمدتاً با تسهیلات بانکی انجام می‌شود.
مردم به صورت سنتی با سپرده‌گذاری در بانک مسکن و انتظار برای رسیدن نوبت وام مسکن اقدام به خرید یک واحد مسکونی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، اما از چند سال پیش اوراق حق تقدم تسهیلات مسکن از سوی بانک مسکن منتشر می‌شود که این اوراق از طریق کارگزاری‌ها در فرابورس ایران خرید و فروش می‌شود تا مردم با خرید این اوراق بتوانند در اسرع وقت به تسهیلات خرید مسکن دسترسی پیدا کنند.
معمولا هر ورقه تسهیلات مسکن که در نماد «تسه» ارائه می‌شود، برای دریافت 500 هزار تومان تسهیلات است، اما این اوراق در فرابورس عرضه می‌شود و قیمت آن براساس عرضه و تقاضا تعیین می شود به گونه‌ای که هر ورقه حق تقدم تسهیلات مسکن بین 50 تا 80 هزار تومان در نوسان است. در واقع مردم با خرید حداکثر 400 ورقه تسهیلات مسکن برای زوجین تا سقف 200 میلیون تومان و برای افراد دیگر تا سقف 200 ورقه یعنی 100 میلیون تومان تسهیلات از بانک مسکن دریافت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.
در مورد معاملات اوراق حق تقدم تسهیلات مسکن با فرابورس ایران تماس گرفته و خواستار ارائه آماری از انتشار اوراق تسهیلات حق تقدم مسکن طی 2 سال شد که فرابورس ایران نیز با در اختیار گذاشتن جدولی از روند انتشار و معاملات اوراق حق تقدم تسهیلات مسکن طی دو سال گذشته از آبان 97 تا پایان آبان امسال شفاف‌سازی کرد.
بر اساس جدول ارائه شده؛ طی دو سال گذشته در مجموع بیش از 43.8 میلیون ورقه تسهیلات مسکن به ارزش 21.9 هزار میلیارد تومان منتشر شده که در این مدت 54 میلیون و 985 هزار و 587 ورقه تسهیلات مسکن معامله شده است که به ارزش 3139 میلیارد تومان تسهیلات مسکن برای خرید مسکن یا احیانا برای خرید و فروش اوراق در فرابورس فراهم کرده است.
با نگاهی به جدول زیر در می‌یابیم، میانگین قیمت هر ورقه تسهیلات مسکن از 59 هزار تومان در آبان 97 کاهش یافته، به گونه‌ای که این اوراق در مهر 98 به هر ورقه به طور میانگین 39 هزار تومان رسیده است و بعد از آن روند افزایشی به خود گرفته به گونه‌ای که در اسفند 98 هر ورقه تسهیلات مسکن به بیش از 51 هزار تومان رسیده است.
جدول نشان می‌دهد؛ با بروز بیماری کرونا قیمت تسهیلات مسکن کاهش یافته به گونه‌ای که در فروردین 99 هر ورقه تسهیلات 48 هزار و 460 تومان معامله شده، اما بعد از آن روند افزایشی به خود گرفته به گونه‌ای که قیمت هر ورقه تسهیلات مسکن در مهرماه امسال به 86 هزار تومان هم رسید، اما در آبان 99 میانگین قیمت هر ورقه تسهیلات مسکن 81 هزار و 847 تومان شده است.
همچنین در آبان ماه سال جاری بیش از یک میلیون و 979 هزار و 379 ورقه تسهیلات مسکن در فرابورس معامله شده که 162 میلیارد تومان تسهیلات برای خرید مسکن فراهم کرده است. آمارها نشان می‌دهد، بیشترین خرید و فروش تسهیلات مسکن در تیرماه امسال در اوج جابه جایی شهروندان انجام شده، به گونه‌ای که 4 میلیون و 300 هزار ورقه تسهیلات مسکن خریداری شده که از این محل 307 میلیارد تومان برای خرید مسکن استفاده شده است.
نگاهی به جدول آمار معاملات اوراق تسه در 2 سال گذشته نشان می‌دهد، بیشترین آمار معاملات تسهیلات مسکن در بهمن 98 صورت گرفته که بیش از 5 میلیون و 74 هزار و 688 ورقه تسهیلات مسکن در فرابورس ایران معامله شده که 230 میلیارد تومان برای خرید مسکن در اختیار شهروندان قرار داده است.
آمار معاملات اوراق حق تقدم مسکن در دو سال گذشته/فرابورس ایران
کمترین میزان معاملات خرید و فروش اوراق تسهیلات مسکن در فروردین 98 صورت گرفته که فقط 720 هزار و 724 ورقه تسهیلات مسکن به ارزش 36 میلیارد تومان مورد معامله قرار گرفته است.
با نگاهی به این جدول می‌توان دریافت که خرید و فروش اوراق حق تقدم تسهیلات مسکن همراه با افزایش قیمت مسکن کاهش یافته است، گرچه میزان اختصاص تعداد اوراق برای هر واحد مسکونی با افزایش قیمت مسکن افزایش پیدا کرده است، اما میزان خرید و فروش اوراق حق تقدم از اواخر سال گذشته تاکنون به یک پنجم کاهش یافته است.
