سهام عدالت در سال‌های 84 و 85 که اکثرا مربوط به شرکت‌های سودده دولتی بودند بین اقشار مختلف جامعه و به منظور حمایت از آسیب پذیران توزیع شد اما اخلال در روند توزیع و عدم ثبت نام از برخی افراد موجب گلایه‌هایی شد؛ به طوری که حدود 20 میلیون نفر که جزو 6 دهک پایین درآمدی کشور محسوب می‌شدند از سهام عدالت محروم شده‌اند.
می‌گویند یک میلیون و 200 هزار نفر از افراد تحت پوشش این کمیته فاقد سهام عدالت هستند و سازمان بهزیستی نیز اعلام کرده است حدود دو میلیون و 300 هزار نفر از افراد تحت پوشش این سازمان سهام عدالت دریافت نکرده‌اند. ضمن اینکه اعلام شده که دولت فقط 52 درصد از کل سهام را به مردم واگذار کرده و همچنان 48 درصد باقیمانده را در اختیار دارد.
از طرفی دیگر اطلاعات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد خطا در شناسایی افراد مشمول سهام عدالت سبب شده که 45 درصد از افراد دهک دهم جامعه (پردرآمدترین‌ها) مشمول سهام عدالت شوند و در مقابل حدود 30 درصد از کم‌درآمدترین گروه‌های جامعه فاقد سهام عدالت باشند.
اما حالا آمارها خلاف این را نشان می‌دهد؛ 6 میلیون و 680 هزار نفر از کم‌درآمدترین افراد جامعه سهام عدالت ندارند اما در مقابل 12 میلیون و 800 هزار نفر از پردرآمدترین گروه‌های جامعه سهام عدالت دارند.
خطا در تخصیص سهام عدالت تا جایی پیش رفته که تعداد افرادی که در دهک دهم سهام عدالت دارند (3 میلیون و 850 هزار نفر) بیش از تعداد افرادی است که در دهک یکم (3 میلیون و 650 هزار نفر) مشمول سهام عدالت شده‌اند.
برای بررسی این موضوع با سید غنی نظری خانقاه عضو هیئت رئیسه کمیسیون اقتصادی و نماینده مردم خلخال در مجلس شورای اسلامی درباره آخرین وضعیت مصوبه مجلس در خصوص ثبت نام جاماندگان سهام عدالت گفت‌وگو کردیم.
وی اظهار داشت: این مصوبه مجلس باید پخته‌تر شود زیرا مشکلاتی در آن وجود دارد که باید با شورای نگهبان در این‌باره رایزنی کرد.
** درصدی از 46 میلیون ایرانی سهام عدالت را در عین بی‌عدالتی دارند
وی افزود: اجرای مصوبه کمی برای دولت بار مالی دارد و متاسفانه زیر بار اجرای آن نمی‌روند ولی با این حال تلاش می‌کنیم مشکلات را رفع کرده و مجلس و دولت با همراهی یکدیگر زمینه قانونی شدن مصوبه مجلس درباره ثبت نام جاماندگان سهام عدالت را فراهم کنیم.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد: نزدیک به ۲۰ میلیون جامانده سهام عدالت در کشور وجود دارد که ۱۰ میلیون نفر از آنان مستحق‌تر هستند که می‌توانم به یک میلیون و 500 هزار نفر از خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد، 200 هزار نفر از خانوارهای تحت پوشش بهزیستی و 6 میلیون نفر از کارگران ساختمانی اشاره کنم این در حالی است که برخی از این جاماندگان به دلیل اینکه تحت پوشش هیچ مرکزی قرار ندارند قابل شناسایی نیستند.
نظری افزود: ۴۶ میلیون ایرانی در حالی سهام عدالت را دریافت کرده‌اند که برخی از آنان مستحق نیستند و حتی نیازی هم به آن ندارند.
** سود سهام عدالت باقی مانده در دستان دولت چه شد؟
وی گفت: عمده مشکل سهام عدالت بحث تبعیض و ناعدالتی است زیرا عده‌ای از مستحقین که باید این سهام را می‌گرفتند سهام عدالت ندارند و آنهایی که نباید سهام را می‌گرفتند دولت به دلیل عدم بررسی تمکن مالی افراد، وضعیت معیشتی و درآمدی آنان به وظیفه‌اش عمل نکرده و عمل آنها سهام عدالت ندارند.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: هم اکنون دولت به بهانه اینکه منابع مالی جدید برای ثبت نام جاماندگان سهام عدالت را ندارد از اجرای آن طفره می‌رود در حالی که اصلاً چنین چیزی نیست زیرا فقط بخش کمی از جامعه سهام عدالت یک میلیونی داشته و بقیه آنها سهام عدالت ۵۰۰ هزار تومانی دارند که ما به التفاوت این سهام در اختیار دولت است.
وی تصریح کرد: برخی افراد مانند کارگران ساختمانی، روستاییان، عشایر، خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی بایستی با مصوبه اخیر مجلس برای دریافت سهام عدالت ثبت نام کنند.
** فقدان ابزار قانونی برای بازپس‌گیری سهام عدالت نااهلان
نظری خاطرنشان کرد: حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار ایرانی تحت پوشش کمیته امداد داریم که سهام عدالت ندارند اما از طرف دیگر متاسفانه ۱۰ میلیون نفر از دهک‌های بالای درآمدی جامعه سهام عدالت دارند که تبعیضی نارواست.
وی گفت: نمایندگان مجلس یازدهم و کمیسیون اقتصادی تلاش می‌کنند که شرایط به نحوی با مصوبه مجلس مدیریت شود که آنهایی که بایستی به سهام عدالت رسیده و مستحق دریافت آن هستند این سهام را در اختیار داشته باشند هر چند که ما ابزار قانونی هم در اختیار نداریم که سهام عدالت را از افراد غیر مستحق پس بگیریم ولی با این حال تلاش مجلس یازدهم به اعطای سهام عدالت به مستحق آن جامعه است.
** مجلس بدنبال رفع مشکل جاماندگان سهام عدالت است
عضو هیئت رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: سهام عدالت ۵۰۰ هزار تومانی و مابه‌التفاوت آن تا سهام عدالت یک میلیون تومانی در طول سالیان اخیر به جیب دولت رفته است ضمن اینکه دولت زرنگ فعلی سهام عدالت شرکت‌های دولتی سودده را در دستانش نگه داشته است در حالیکه رقم سود سهام عدالتی که در اختیار دولت است بسیار زیاد بوده ولی عملاً این سهام متعلق به مستحق این جامعه است.
نظری خاطرنشان کرد: نمایندگان مجلس و کمیسیون اقتصادی مجلس به دنبال رفع مشکل جاماندگان سهام عدالت هستند و خود را مکلف به رفع مشکل و ساماندهی سهام عدالت می‌دانیم و می‌کوشیم که از طریق رایزنی با دولت و گفت‌وگو با شورای نگهبان این دغدغه را رفع کنیم و در همین راستا تاکنون ۲۰ جلسه با اعضای مختلف دولت برای بررسی این موضوع برگزار کرده ایم.
وی افزود: مجلس یازدهم می‌کوشد دولت را مکلف کند که سهام عدالت به مستحق آن جامعه و دهک‌های پایین درآمدی جامعه (3 دهک) داده شود.
** اشتباهات مختلف اداری منجر به عدم توزیع عادلانه سهام عدالت شد
نظری درباره علت عدم دریافت سهام عدالت از سوی خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی و اقشار آسیب پذیر جامعه اظهار داشت: متاسفانه اطلاع رسانی توزیع سهام عدالت ضعیف بوده است ولی در ادارات یک فرد را در بخش امور رفاهی مامور می‌کردند که اطلاعات کلیه کارمندان را برای دریافت سهام عدالت جمع‌آوری کند و به همین دلیل اکثر کارمندان سهام عدالت دارند اما مستحقین جامعه خیر.
نظری همچنین گفت: متاسفانه بخشی از مردم هم سهل انگار بودند و شاید هم اقبالی به طرح‌های دولتی نمی‌شود ضمن اینکه سهام عدالت تا چند سال پیش اهمیتی نداشت ولی وقتی شاخص بورس افزایش پیدا کرد توجه مردم به بورس هم بیشتر شد همچنین در برخی اوقات خانوار و یا کارمند کد و یا شما را اشتباهی درج می‌کرد و همین موضوع منجر به عدم دریافت سهام عدالت از سوی برخی از اقشار جامعه شده است.
** تشریح نحوه تامین مالی اجرای طرح به دولت
نظری گفت: عشایری که در قشلاق و ییلاق قرار دارند دسترسی به کافی نت ندارند که اطلاعات خانوار خود را ثبت کنند همین افراد بخشی از جاماندگان سهام عدالت هستند.
وی درباره احتمال مخالفت شورای نگهبان با مصوبه مجلس در خصوص ثبت نام جاماندگان سهام عدالت افزود: فکر نکنم شورای نگهبان با این موضوع مخالفت کند ولی مجلس به صراحت درباره نحوه تامین مالی اجرای این طرح توضیحات لازم را داده است و اینگونه نیست که بار مالی به دولت تحمیل شود.
** مخالفت و موافقت دولت با ثبت نام جاماندگان سهام عدالت
عضو هیات رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس خاطرنشان کرد: نمایندگان دولت در ابتدای بررسی این طرح در کمیسیون اقتصادی مجلس حضور داشته و مخالف بودند و حتی گارد می‌گرفتند ولی با توضیحات رئیس کمیسیون و اظهار نظرات کارشناسی نمایندگان، دولت کم‌کم به اجرای این طرح مجاب شده و نظر موافق خود را درباره نحوه تامین بار مالی اجرای این طرح اعلام کردند.
وی در پایان گفت: امیدوارم اجرای مصوبه مجلس مجلس منجر به رفع دغدغه‌های خیلی از اقشار مستحق آسیب‌پذیر جامعه شده و عملاً جاماندگان سهام عدالت بتوانند به حق خود برسند.
