برای بهبود گرفتگی بینی باید ابتدا دلیل بروز این شرایط را شناسایی کنید. در ادامه با برخی از دلایل شایع گرفتگی بینی و روش های بهبود آن بیشتر آشنا می شویم.
آلرژی ها
افزون بر خارش، عطسه و آبریزش چشم، یکی از علائم کلاسیک آلرژی ها که می توانند به واسطه مواردی مانند گرده گیاهان، گرد و غبار، کپک و پوست حیوانات شکل بگیرند، گرفتگی بینی است. ساده‌ترین راهبرد اجتناب از این موارد است. اگر از ابتلای خود به آلرژی آگاه هستید، از محرک ها پرهیز کرده یا با پوشیدن ماسک و دوش گرفتن پس از بازگشت به خانه، به ویژه در روزهای خشک و بادی از خود محافظت کنید.
آنتی هیستامین های بدون نسخه نیز می توانند به رفع گرفتگی بینی کمک کنند. آنها با مسدود کردن یک ماده شیمیایی به نام هسیتامین که توسط سیستم ایمنی آزاد می شود و در واکنش های آلرژیک نقش دارد، عمل می کنند.
شما می توانید شستشوی بینی را برای پاکسازی آلرژن ها (مواد آلرژی‌زا) مد نظر قرار دهید. شما می توانید از آب تصفیه شده، مقطر یا جوشیده یا از محلول یا اسپری های سالین بدون نسخه استفاده کنید. اگر این قبیل اقدامات در بهبود گرفتگی بینی موثر نبودند، تزریق آمپول های آلرژی را مد نظر قرار دهید.
سرماخوردگی و آنفلوآنزا
گرفتگی بینی یکی از علائم مشخص سرماخوردگی و آنفلوآنزا است که به واسطه ویروس ها شکل می گیرند. درمان ریشه کن کننده ای برای این بیماری ها وجود ندارد و خودبه‌خود پس از سپری شدن دوره بیماری بهبود می یابند. با این وجود اگر به خوبی از خود مراقبت نکنید، احتمال ابتلا به یک عفونت ثانویه ناشی از باکتری هایی که در مخاط راکد رشد می کنند، وجود دارد که می تواند حتی شرایط جدی‌تری را موجب شود.
برخی داروهای بدون نسخه سرماخوردگی و آنفلوآنزا حاوی مواد ضد احتقان هستند که به کاهش التهاب در رگ های خونی مسدود شده در بینی کمک می کنند و آنتی هیستامین ها نیز می توانند به رفع گرفتگی بینی کمک کنند. شستشوی بینی نیز می تواند به پاکسازی ویروس ها و باکتری ها کمک کند.
از دیگر مواردی که می توانید برای مراقبت از خود انجام دهید می توان به نوشیدن آب فراوان، پرهیز از الکل و استراحت کافی اشاره کرد. کمبود خواب می تواند اثر منفی بر سیستم ایمنی بدن داشته باشد. هنگامی که بیمار هستید، یکی از اولویت های اصلی شما خواب کافی است.
سینوزیت حاد
سینوس ها حفره هایی در جمجمه انسان هستند که به تخلیه مخاط از بدن کمک می کنند. اگر سینوس ها عفونی یا ملتهب شوند، احتمال مواجهه با گرفتگی و احساس پری در بینی وجود دارد. باکتری ها، ویروس ها و آلرژن ها می توانند موجب سینوزیت شوند. این شرایط می تواند حاد باشد، به این معنی که فقط چند روز تا چند هفته طول بکشد یا مزمن باشد که به سینوزیت برای ۱۲ هفته یا بیشتر اشاره دارد.
اگر عفونت سینوسی ناشی از باکتری ها باشد، آنتی بیوتیک ها ممکن است مفید باشند اما بهترین اقدامی که می توانید برای سینوزیت ناشی از ویروس انجام دهید، کنترل علائم است. بهتر است از مصرف آنتی هیستامین ها پرهیز کنید که موجب بروز خشکی می شوند و در عوض از ضد احتقان های بدون نسخه که به تخلیه سینوس ها کمک می کنند، استفاده کنید. توجه داشته باشید که ضد احتقان ها می توانند فشار خون را افزایش دهند، از این رو، اگر به پرفشاری خون مبتلا هستید پیش از مصرف آنها با پزشک خود مشورت کنید. اسپری های بینی حاوی استروئید نیز ممکن است مفید باشند.
زمانی که گرفتگی و پری بینی ناشی از سینوزیت حاد کاهش یافت، مخاط اضافه را با یک محلول شستشو دهنده سالین تخلیه کنید.
سینوزیت مزمن
زمانی که سینوس های ملتهب یا عفونی بهتر نمی شوند، ممکن است به سینوزیت مزمن مبتلا شده باشید که به تورم سینوس ها برای بیش از سه ماه گفته می شود.
اگر ضد احتقان ها، اسپری های بینی و روتین های مراقبت از خود مانند شستشوی بینی کمکی نمی کنند، ممکن است نیازمند مراجعه به یک متخصص برای تجویز دارو یا حتی انجام عمل جراحی باشید. عمل جراحی سنتی سینوس شامل خارج کردن مقداری از استخوان و بافت برای باز شدن مسیرها و ایجاد فضای بیشتر برای تخلیه مخاط می شود.
سینوپلاستی گزینه دیگر است. پزشک یک بالون را درون سینوس ها وارد کرده، آن را باد می کند تا ناحیه کشیده شود، سپس بالون را خارج می کند.
انحراف تیغه بینی
گاهی اوقات گرفتگی بینی به دلیل یک مهاجم خارجی شکل نگرفته و از مشکلات ساختاری درونی سرچشمه می گیرد. انحراف تیغه بینی شایع‌ترین دلیل است. این شرایط زمانی رخ می دهد که تقسیم کننده غضروفی و استخوانی بین سوراخ های بینی از شکل طبیعی خود خارج شده باشد که به طور معمول در نتیجه یک آسیب دیدگی مانند شکستگی بینی این اتفاق رخ می دهد. یکی از نشانه های انحراف تیغه بینی توانایی تنفس فقط از یک سمت بینی است.
درمان به این که تنفس تا چه اندازه تحت تاثیر قرار گرفته است بستگی دارد. اگر همچنان می توانید نسبتا راحت تنفس کنید، داروهای آلرژی برای باز کردن مسیرهای تنفسی ممکن است کمک کنند، اما افراد بسیاری نیازمند عمل جراحی برای افزایش دائمی پهنای مسیرها هستند. روش های ترمیم انحراف تیغه بینی به طور معمول سریع (۳۰ تا ۹۰ دقیقه)، موثر و نسبتا بدون درد هستند.
بارداری
گرفتگی بینی در دوران بارداری که به نام رینیت بارداری شناخته می شود به واسطه جریان خون بیشتر به درون بافت نرم بینی رخ می دهد. در صورت ابتلا به این شرایط، ممکن است نه ماه مجبور به تحمل آن باشید.
رینیت بارداری زندگی فرد را در معرض خطر قرار نمی دهد اما درمان آن با داروها می تواند خطرناک باشد. در عوض، بیشتر زنان شستشو با محلول سالین را مد نظر قرار می دهند. این اقدام ساده می تواند به تخلیه مخاط راکد به خارج از بینی کمک کند. این به پیشگیری از یک عفونت باکتریایی ثانویه کمک کرده و همچنین فشاری که در ناحیه بینی احساس می کنید را کاهش می دهد.
اگر انحراف تیغه بینی دارید، پیش از باردار شدن با پزشک خود درباره اصلاح این شرایط صحبت کنید زیرا عمل جراحی در زمان بارداری از جمله گزینه های درمان محسوب نمی شود.
آدنوئیدهای بزرگ شده
آدنوئیدهای بزرگ شده یک دلیل شایع گرفتگی بینی طی دوران کودکی است. آدنوئیدها در پشت گلو قرار دارند و به پیشگیری از عفونت در کودکان زیر پنج سال کمک می کنند. پس از پنج سالگی، آدنوئیدها کوچک شده و دیگر نقشی در مبارزه با میکروب ها ندارند.
گاهی اوقات، عفونت موجب تورم آدنوئیدها می شود. این می تواند نه تنها موجب احساس گرفتگی بینی شود، بلکه به گرفتگی گوش ها و خشکی و ترک خوردگی لب ها به واسطه تنفس از طریق دهان منجر می شود.
اسپری های بینی یا آنتی بیوتیک ها ممکن است به مدیریت علائم تا زمانی که آدنوئیدها به خودی خود کوچک شوند، کمک کنند. در برخی کودکان ممکن است به خارج کردن آدنوئیدها نیاز باشد، به ویژه اگر در خوابیدن با مشکل مواجه باشند.
پولیپ های بینی
پولیپ های بینی تکه های کوچکی از بافت هستند که در بینی رشد می کنند. تحریک مداوم بینی ناشی از سینوزیت مزمن یا آلرژی ها می تواند موجب التهاب شود که سپس موجب ایجاد پولیپ در پوشش داخلی بینی می شود. پولیپ ها به طور معمول موجب درد یا خونریزی نمی شوند اما ممکن است به اندازه بزرگ شوند که سینوس ها و مسیرهای بینی را مسدود کرده و موجب گرفتگی بینی شوند. همچنین، آنها می توانند موجب اختلال در حس بویایی و چشایی شوند. ابتلا به فیبروز سیستیک یا آسم، فرد را هرچه بیشتر مستعد ابتلا به پولیپ های بینی می کند.
برای برخی افراد، استروئیدهای خوراکی یا بینی برای کوچک شدن پولیپ ها و پیشگیری از بازگشت آنها کفایت می کنند. افراد دیگر نیازمد انجام عمل جراحی هستند. این در شرایطی است که احتمال بازگشت پولیپ ها وجود دارد و برخی افراد ممکن است به بیش از یک عمل جراحی نیاز داشته باشند. برخی دیگر ممکن است برای سال ها مجبور به مصرف دارو باشند. در صورت بازگشت پولیپ های بینی، باید در پرهیز از محرک های پولیپ، مانند عفونت ها کوشا باشید.
مسیرهای باریک بینی
برخی افراد با مسیرهای باریک بینی متولد می شوند. اگر یکی از آنها هستید، ممکن است به طور دائم از گرفتگی بینی رنج ببرید. این شرایط به واسطه شاخک های بینی بیش از حد بزرگ شکل می گیرد. این شاخک ها وظیفه مرطوب کردن هوای تنفسی پیش از ورود به ریه ها را بر عهده دارند.
اگر دارای مسیرهای باریک بینی باشید، ممکن است گاهی اوقات با دشواری در تنفس مواجه شوید. افرادی با مسیرهای باریک بینی اگر به آرامی تنفس کنند، مشکلی نخواهند داشت اما هنگام تنفس سریع مسیر هوایی عملکرد مطلوب را ارائه نکرده و فرد در نهایت مجبور به تنفس از طریق دهان می شود. عمل جراحی برای کاهش اندازه شاخک های بینی ممکن است ضروری باشد، اگرچه برخی داروهای آلرژی و اسپری های استروئید نیز ممکن است، کمک کنند.
محرک های شیمیایی
برخی ترکیبات ممکن است بینی را تحریک کرده و به گرفتگی آن منجر شوند. عطرها، به ویژه در محصولات بدن یا مو که نزدیک به صورت استفاده می شوند، از مقصران اصلی هستند. عطرها نه تنها می توانند موجب گرفتگی بینی شوند، بلکه می توانند حس بویایی را مختل کرده که می تواند احساس گرفتگی و پری بینی را هرچه بیشتر تقویت کند. به دلیل این که بوی محصول را به خوبی احساس نمی کنید، ممکن است از مقدار بیشتری استفاده می کنید، سپس تمام این مواد شیمیایی حفره های بینی را تحریک می کنند.
اگر فکر می کنید محصولاتی که استفاده می کنید از جمله شامپوها، صابون ها، شوینده ها و نرم کننده های پارچه در گرفتگی و پری بینی شما نقش دارند، به دنبال گزینه های بدون عطر باشید.
استرس
استرس و دیگر احساسات قوی می توانند موجب تغییراتی در سطوح هورمون ها شوند که رگ های خونی در بینی را بزرگ‌تر کرده، بینی را منقبض کرده و تنفس را دشوار کنند. این شرایط به نام رینیت وازوموتور یا رینوپاتی غیرآلرژیک شناخته می شود. بهترین اقدام شناسایی منبع استرس و حذف یا یافتن روش هایی سالم برای مقابله با آن است که از آن جمله می توان به وقت گذراندن با حیوان خانگی، انجام ورزش یا مدیتیشن اشاره کرد.
موارد دیگری از جمله هوای خشک، آلودگی هوا، و غذاهای تند نیز می توانند موجب رینوپاتی غیر آلرژیک شوند. با پزشک خود برای یافتن محرک و بهترین گزینه درمان صحبت کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
روش های درمان برای بهبود گرفتگی بینی متنوع هستند و بیشتر پزشکان ابتدا روش هایی کمتر تهاجمی را انتخاب می کنند.
این به معنای آن است که پزشکان به طور معمول محلول های سالین یا اسپری های استروئید بینی را تجویز می کنند. همچنین، شما می توانید آنتی هیستامین های بدون نسخه را امتحان کرده و برای چهار هفته این روند را ادامه دهید.
اگر گرفتگی بینی پایدار است یا با مخاط غلیظ و تغییر رنگ داده، احساس ناخوشی، تب، دندان درد، یا سردرد شدید همراهی می شود باید برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید.
