چند روزی است که شاهد موج اعتراض دیابتی‌ها و خانواده این بیماران در فضای مجازی بودیم، افرادی که با استفاده از هشتگ « انسولین نیست» تلاش کردند پیام خود را به گوش مسؤولین برسانند، کاربران شبکه‌های اجتماعی عنوان کردند که انسولین مثل اکسیژن برای بیماران دیابتی حیاتی است و جند وقتی است که کمبود یا نبود این دارو در برخی داروخانه‌ها مشکلاتی را برای آنها ایجاد کرده است. در ۲۷ شهریور امسال بود که ۱۲۰ پزشک متخصص دیابت به رئیس جمهور نامه نوشتند مبنی بر اینکه «جان دیابتی‌ها با روند فعلی تامین دارو و تجهیزات پزشکی خاص، در خطر است». در نامه آنها آمده بود: «در ایران بیش از پنج میلیون نفر به بیماری دیابت مبتلا هستند که از این تعداد بیش از ۶۰۰ هزار نفر نیازمند تزریق روزانه انسولین و بیش از آن، اندازه‌گیری قند خون با نوارهای تست قند در منزل جهت تنظیم میزان انسولین و پیشگیری از افت قندهای مکرر و مرگبار هستند.
به‌رغم اطلاع‌رسانی و مکاتبات مکرر انجمن‌های دیابت کشور با مقامات مسؤول در بانک مرکزی و وزارت بهداشت در خصوص کمبود جدی این دو کالا، متاسفانه نه تنها بهبودی حاصل نشده است بلکه به نظر می‌رسد حساسیت موضوع به نحو موثری برای مقامات ارشد کشور تبیین نشده است تا راهکاری مناسب برای حل این معضل بیاندیشند».
*وضعیت دیابت در کشور چگونه است؟
طبق آمار وزارت بهداشت در سال گذشته، ۱۱درصد جمعیت بالای ۲۵ سال در کشور به دیابت مبتلا هستند که جمعیتی بالغ بر پنج میلیون نفر را شامل می‌شود، در این میان سهم پایتخت نشینان از آمار ابتلا به دیابت، ۱۲.۸ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال است که از این آمار ۱۰ درصد را مردان و ۱۱.۵ درصد را زنان تشکیل می‌دهند.
در گذشته آمار ابتلا به دیابت در روستاها و شهرهای بزرگ بسیار متفاوت بود، اما اکنون در روستاها نیز هشت درصد جمعیت بالای ۲۵ سال دیابت دارند که این عدد حاکی از رشد ۱۲درصدی ابتلا به دیابت در روستاها در سالیان اخیر است. در این میان سهم پایتخت‌نشینان از آمار ابتلا به دیابت، ۱۲.۸ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال است. در کل دنیا ۵۰ درصد دیابتی‌ها از بیماری خود بی‌اطلاع هستند که این آمار در ایران چیزی حدود ۲۵ درصد است.
*چرا کمبود انسولین داریم؟
اعتراض‌ها به کمبود انسولین بی فایده نبود و سرانجام صدای این بیماران به گوش مسوولان وزارت بهداشت رسید و محمدرضا شانه ساز رئیس سازمان غذا و دارو در این خصوص اظهار داشت: امروز دو محموله از انواع انسولین قلمی از گمرک ترخیص شده است و در هفته جاری به نسبت آمار بیماران سراسر کشور بین داروخانه های منتخب توزیع می‌شود. همچنین محموله های بعدی این دارو در فواصل زمانی وارد کشور خواهد شد.
وی دلیل عرضه انسولین قلمی را به صورت سهمیه‌ای مدیریت بهینه توزیع این دارو عنوان کرد و افزود: بیماران می‌توانند با مراجعه به داروخانه های منتخب انسولین خود را تهیه کنند. کمبودهای مقطعی تنها در مورد انسولین قلمی بوده و دلیل آن مشکلات ناشی از تامین ارز و انتقال آن به شرکت های خارجی طرف قرارداد به‌دلیل تحریم های ضد انسانی دشمنان ملت ایران است.
معاون وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: تحریم ، واردات برخی از داروها و تجهیزات پزشکی را با مشکلات عدیده مواجه کرده است و در مقاطعی واردات انسولین با وقفه صورت می‌گیرد، به بیماران توصیه می کنیم با مشورت پزشک خود بجای قلم از ویال انسولین رگولار و NPH که هیچ تفاوتی با انسولین پن (قلمی) ندارد و به وفور در بازار یافت می شود، استفاده کنند.
*بیماران برای جایگزین کردن انسولین آموزش ببینند
برای بررسی صحبت‌های رئیس سازمان غذا و دارو درباره موجود بودن انسولین تولید داخل، وضعیت بیماران دیابتی، تفاوت‌های انسولین داخلی و خارجی و علل مشکلات ایجاد شده در این حوزه نظر تعدادی از کارشناسان را جویا شدیم، اسدالله رجب ذئیس انجمن دیابت ایران در این باره توضیح داد: با توجه به تحریم های ظالمانه، حدود هفت ماه کمبود انسولین وارداتی در کشور داریم و برخی بیماران مبتلا به دیابت که از این نوع انسولین استفاده می‌کنند، بهتر است آموزش های لازم را در انجمن دیابت ایران برای جایگزینی انسولین تولید داخل و تزریق آن بگذرانند تا دیگر دغدغه و نگرانی نداشته باشند.
وی درخصوص کیفیت انسولین‌های تولید داخل و خارج توضیح داد: مشکلی در تولید انسولین‌های انسانی نداریم و عملکرد آن در کنترل دیابت بویژه نوع یک خوب بوده و قابل رقابت با انسولین‌های مشابه خارجی است. انسولین ها انواع قلمی، تزریقی و پمپی هستند و بر اساس باور غلط بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت تصورشان آن است که باید نوع قلمی را استفاده کنند، در حالیکه عملکرد قلمی، تزریقی و پمپی برابر بوده و مهم وارد شدن ماده انسولین به بدن این بیماران است.
وی از انسولین به عنوان ماده حیاتی برای بیماران مبتلا به دیابت نوع یک نام برد و گفت: دیابت در اثر کاهش تولید انسولین در بدن یا کم شدن اثر انسولین در سوخت و ساز مواد قندی حاصل می‌شود و اکنون حدود هشت میلیون نفر دیابت دارند. دیابت نوع یک وابسته به انسولین و ارثی است و افراد مبتلا به این بیماری نیاز به تزریق انسولین دارند اما در دیابت نوع ۲ که بر اثر عدم فعالیت بدنی، رژیم غذایی نامناسب و غیره بوجود می آید با دارو می تواند آن را کنترل کرد.
رجب تصریح کرد: رژیم غذایی و ورزش یکی از درمان‌های اصلی برای دیابت نوع ۲ است و بیماران مبتلا به آن برای کاهش انرژی دریافتی نیاز به یک رژیم غذایی خاص و مناسب دارند.
وی اظهار داشت: در درمان دیابت نوع یک، روزانه دو مرتبه تزریق انسولین باید باشد و برخی بیماران می توانند به سه بار تزریق در روز افزایش دهند، نوع انسولین مصرفی، به سطح قند خون بیمار بستگی دارد و انسولین می‌تواند از عوارض چشمی، کلیوی، عصبی و قلبی جلوگیری کند و یا بروز آنها را به تاخیر بیاندازد. برخی بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز می توانند یک بار در روز انسولین را همراه با مصرف داروهای خوراکی و یا بدون استفاده از آنها را تجویز پزشک تزریق کنند.
وی در واکنش به برخی جنجال‌ها در فضای مجازی تاکید کرد: حدود یک‌سال است که کمبود انسولین داریم منهای عده‌ای دو روز است یادشان آمده؟ در کشور از نظر انسولین آنالوگ که تولید خارج از کشور هستند، کمبود داریم. ولی نوع داخلی که نوع انسانی است، در کشور تولید می‌شود. یک سال پیش، با کم‌شدن انسولین آنالوگ، ما به اضافه 300 سازمان مردم‌نهاد به رئیس سازمان ملل نامه‌ای نوشتیم و گفتیم به دلیل تحریم یا هر چیز دیگری ورود انسولین به کشور با مشکل مواجه می‌شود. می‌خواهم بگویم این مشکل یک سال است که وجود دارد.
*تنها تفاوت انسولین ایرانی با خارجی
جعفر اسدالله‌پور کارشناس تغذیه بیماران دیابتی با بیان اینکه داروی بیماران دیابتی شامل قرص و انسولین می شود، گفت: در مورد تامین قرص این دسته از بیماران مشکلی وجود ندارد اما در تامین نسخه خارجی انسولین این بیماران دچار مشکل هستیم. حدود ۴ سالی است که پزشکان ما نوعی انسولین خارجی را در میان بیماران دیابتی رواج داده اند این انسولین که به انسولین خودکار یا آنالوگ معروف است جزء عادات مصرفی بیماران دیابتی شده است.
وی با اشاره به اینکه این انسولین خارجی در صورت موجود بودن گران تر از نمونه ایرانی آن است عنوان کرد: این درحالی است که این انسولین ها علاوه بر قیمت بالا حاوی نوعی مواد نگهدارنده است که استفاده از آن در درازمدت مشکلاتی را برای بیماران به وجود می آورد.
اسدالله پور دلیل استقبال بیماران از این نوع انسولین را راحت و قابل حمل دانست و گفت: انسولین های آنالوگ که در حال حاضر در بازار دارویی ایران وجود ندارد تنها تزریق آسان تری را به وسیله دستگاهی که آن را قلم می نامند برای بیماران فراهم می کرد و تنها تفاوت با نمونه ایرانی در همین موضوع است. پس یادمان باشد قلم انسولین وسیله تزریق انسولین است و دلیلی برای برتری مطلق انسولین موجود در آن نیست.
وی ادامه داد: روند خرید به این شکل بود که در گذشته این دارو با قیمت ارزان در دسترس بیماران قرار می گرفت اما به تازگی در بازار نایاب شده و در صورت موجود بودن بسیار گران است.
این پزشک متخصص، با اشاره به اینکه انسولین آنالوگ به صورت محدود توسط برخی از ادارات، داروخانه ها و مراکز تامین اجتماعی به شکل محدود به بیماران داده می شود تصریح کرد: کشور ما در تامین انسولین توانمند است بنابراین چاره کار حمایت از داروهای ایرانی و تغییر عادات مردم به مصرف داروهای ایرانی است. بعلاوه من به عنوان فردی که در این حوزه سال ها فعالیت دارم استفاده از نمونه ایرانی را تایید می کنم. افزایش قیمت در داروهای خارجی بسیار زیاد بوده اما داروهای ایرانی نسبت به گذشته تفاوت اندکی را در افزایش قیمت داشته اند.
نباید از یاد برد اصلی‌ترین دلیل ایجاد این مشکل برای بیماران دیابتی تحریم‌های ظالمانه توسط مدعیان حقوق بشر است، تحریم‌هایی که سلامت مردم خصوصا بیماران خاص را هدف گرفته است، با این وجود مسوولان وزارت بهداشت از روش‌های مختلف تلاش می‌کنند که داروهای مورد نیاز بیماران را به دستشان برسانند اما بر اساس اظهار نظر کارشناسان بیماران دیابتی باید این نکته را در نظر داشته باشند که با دریافت آموزش‌های لازم و مشورت باپزشک تا زمان تامین شدن قلم‌های انسولین مصرف انسولین ایرانی را در نظر بگیرند.
