محسن هادی کارگردان مستند داستانی «جرم یحیی» با محوریت اربعین حسینی که به تازگی علاوه بر پخش تلویزیونی در سایت‌های وی‌اودی نیز عرضه شده است، درباره چگونگی ساخت این مستند گفت: ساخت «جرم یحیی» به سال ۹۶ برمی‌گردد که در نتیجه تحقیقاتم برای ساخت مستندی در ارتباط با اربعین با عراقی‌های ساکن ایران آشنا شدم و پس از گفتگو با این افراد متوجه یک داستان واقعی در زمان حکومت صدام در این کشور شدم که یک جنایت بزرگ به شمار می‌رود.
وی ادامه داد: زمانی که تصمیم گرفتم درباره اربعین کاری بسازم، طبق شیوه خودم به تحقیقات میدانی پرداخته و از شاهدین زنده گفتگو گرفتم و در این مسیر با عراقی‌های ساکن ایران درباره ممنوعیت پیاده‌روی اربعین در زمان صدام صحبت کردم و متوجه یک جنایت بزرگ شدم و در ادامه کاراکتر اصلی فیلم به نام سید هادی از دل همین صحبت‌ها شکل گرفت.
این مستندساز بیان کرد: در تحقیقات اولیه با کسانی آشنا شدم که در اولین سال ممنوعیت پیاده روی اربعین در سال ۵۶ توسط رژیم بعث، به فتوای مراجع لبیک گفته و علیرغم دستور صدام برای جلوگیری از پیاده‌روی، پای در این مسیر خطرناک گذاشتند تا سنت پیاده‌روی تعطیل نشود.
وی تاکید کرد: اما این حرکت با سرکوب نیروهای بعث مواجه شد و مردم در جاده کربلا به آتش گرفته شدند. عده‌ای شهید شده و عده بسیاری دستگیر و زندانی شدند و برخی از آنها نیز با عبور از نهرها و کانال‌ها و از لابلای نخلستان‌ها موفق به فرار از دست سربازان رژیم بعث و انجام زیارت اربعین شدند. این مقاومت در سال‌های بعد نیز ادامه داشته و همه ساله تعدادی از شیعیان عراق به جرم پیاده‌روی به سمت کربلا، بازداشت و تحت شکنجه استخبارات حزب بعث قرار می‌گیرند.
کارگردان مستند داستانی «جرم یحیی» خاطرنشان کرد: در حسینیه عراقی‌های شهر ری پوستر بزرگی بر دیوار است که متعلق به شهدای اربعین سال ۵۶ است، من موفق به صحبت با بازماندگان این حادثه شدم و جزئیات عجیبی را از این موضوع برایم نقل کردند. خاطرات اربعین این مردم از جایی به بعد قطع می‌شود چون در همراهی با انقلاب اسلامی ایران، علیه صدام دست به سلاح برده و از خانه و کاشانه خود ترد می‌شوند تا زمان سقوط صدام.
وی ادامه داد: اولین سال سقوط صدام آغاز دوباره خاطرات پیاده‌روی اربعین است. روایت آن حرکت اعتراضی، مقاومت، سال‌ها انتظار و شروع دوباره پیاده‌روی ایده‌ای در ذهنم به وجود آورد و حاصلش شد داستان «جرم یحیی»، داستان فرزند یکی از آن شهدای جاده کربلا که قصد دارد زیارت ناتمام پدرش را تکمیل کند.
هادی همچنین درباره ساخت و آماده نمایش شدن مستند داستانی «جرم یحیی» گفت: این مستند در ۲ مرحله ساخته شد و سال ۹۶ ابتدا به مدت یک هفته در عراق تصویربرداری کردیم و پس از آن و حدود ۲ ماه بعد صحنه‌های بازسازی شده را در ایران گرفتیم. کل کار در سال ۹۷ آماده نمایش شد.
این مستندساز همچنین با اشاره به اینکه هنوز حادثه سال ۵۶ و سرکوب زائران اربعین توسط صدام و رژیم بعث جای کار دارد، تاکید کرد: صدام سال‌ها مبارزه کرد تا مانع برگزاری آئین پیاده روی اربعین شود اما نه تنها نتوانست مانع چنین کاری شود بلکه در اولین سال سقوط وی پیاده روی اربعین تبدیل به یک مراسم جهانی شد و از ایران و کشورهای دیگر هر ساله میلیون‌ها نفر برای حضور در مراسم پیاده روی اربعین در عراق شرکت می‌کنند و اگر امسال بخاطر کرونا نبود بازهم شاهد این جمیعت میلیونی از سایر کشورها در عراق بودیم به همین دلیل معتقدم به دلیل مغفول بودن این روایت هنوز هم از طریق شاهدان عینی این ماجرا می‌توان روایت‌های بسیاری جذابی را در قالب مستند ساخت.
هادی در خاتمه در پاسخ به این سوال که کدام جنبه از مراسم پیاده‌روی اربعین برای او پررنگ‌تر از بخش‌های دیگر است و دوست دارد اثری دیگر در این ارتباط بسازد، گفت: مهمترین و جذابترین بخش برای من تنوع انسانی است که در زمان اربعین در کشور عراق حضور پیدا می‌کنند و این موضوع از منظر انسان‌شناختی دارای جذابیت فراوانی است و می‌توان مستندهای مردم‌نگار جذابی از آن ساخت. زندگی عراقی‌های میزبان و شیوه‌های منحصر به فرد میزبانی شأن می‌تواند دستمایه کارهای اثر گذار در سینمای مستند باشد، طوری که با یک زبان جهانی و دور از شعار، بتواند یک میراث معنوی را به جامعه بشری معرفی کند.
