قرآن کریم کتابی است که می‌تواند ظلمت‌های جهل و مشکلات انسان‌ها را برطرف کند و بهترین راه استفاده از این کتاب هدایت، خواندن و تدبّر و تفکّر در آیات آن است، به همین خاطر، خداوند متعال فرمود: «فَاقْرَۆُا ما تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآن [مزّمل/۲۰] هر مقدار که مىتوانید از قرآن بخوانید» و همچنین فرمود: «أَفَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآن [محمد/۲۴] آیا در قرآن نمىاندیشند؟»
خواندن قرآن؛ عبادت است و سبب جلای دلها و رفع فراموشی و بلغم:
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «أَفْضَلُ عِبادَهِ اُمََّتی قِرَاءَهُ القُرآنِ [۱] برترین عبادت امت من خواندن قرآن است».
و فرمود: «إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ لَتَصْدَأُ کَمَا یَصْدَأُ الْحَدِیدُ وَ إِنَّ جَلَاءَهَا قِرَاءَهُ الْقُرْآن [۲] همانا این دلها زنگار می‌گیرد؛ همانطورى که آهن زنگار می‌گیرد و همانا جلاى دلها (از این زنگار)؛ خواندن قرآن است».
و امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «السِّوَاکُ وَ قِرَاءَهُ الْقُرْآنِ مَقْطَعَهٌ لِلْبَلْغَمِ [۳] مسواک زدن و خواندن قرآن بلغم را می‌برند».
و در روایتی دیگر می‌فرماید: «ثَلَاثَهٌ یُذْهِبْنَ النِّسْیَانَ وَ یُحْدِثْنَ الذُّکْرَ قِرَاءَهُ الْقُرْآنِ وَ السِّوَاکُ وَ الصِّیَام [۴] سه چیز فراموشى را می‌برند و یاد می‌آورند، خواندن قرآن، مسواک زدن و روزه».
فرق قرائت قرآن با تلاوت قرآن
هر تلاوتی، قرائت هست ولی هر قرائتی، تلاوت نیست؛ با این توضیح که: قرائت قرآن، تنها؛ خواندن قرآن است اما تلاوت قرآن، شمرده خواندن قرآن است به همراه تدبّر و اندیشه در معنای آن و عمل به احکام آن و امید به وعده‌ها و هراس از تهدیدها و عبرت از داستان‌های قرآن. [۵]
تأثیری که تلاوت قرآن دارد این است که سبب نورانیت معنوی و خیر و برکت خانه و می‌شود، چنانکه رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «خانههاى خود را با تلاوت قرآن، نورانی کنید… زیرا که هرگاه در خانه، بسیار تلاوت قرآن شد، خیر و برکتش زیاد می‌شود، و اهل آن به وسعت می‌رسند، و آن خانه براى اهل آسمان درخشندگى دارد چنانکه ستارگان آسمان براى اهل زمین می‌درخشند».[۶]
سبب همراهی ملائکه و دوری شیاطین
روایات ذکر شده، به صورت عمومی فضیلت خواندن قرآن را بیان می‌فرمایند، اما روایاتی هم داریم که به صورت خصوصی، فضیلت سوره‌ها را بیان می‌فرمایند که دانستن آن‌ها تشویق بیشتری برای خواندن این کتاب انسان‌ساز و استفاده از آن است و به این مناسبت، بعضی از این سوره‌ها، معرفی می‌شود:
– سوره‌ی قدر:
امام صادق (علیه‌السلام): «مَنْ قَرَأَ سُورَهَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ إِحْدَى عَشْرَهَ مَرَّهً عِنْدَ مَنَامِهِ وَکَّلَ اللَّهُ بِهِ أَحَدَ عَشَرَ مَلَکاً یَحْفَظُونَهُ مِنْ کُلِّ شَیْطَانٍ رَجِیمٍ حَتَّى یُصْبِح [۷] هر که سوره إِنَّا أَنْزَلْناهُ را یازده بار در وقت خواب خود بخواند خدا به او یازده فرشته می‌گمارد که او را تا صبح از شر هر شیطان رجیمى نگهدارند».
– سوره‌ی انعام:
امام صادق (علیه‌السلام): «تمام سوره انعام در یک مرتبه نازل شد و هفتاد هزار فرشته آن را بدرقه کردند تا آنکه بر محمد (صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم) فرود آمد، پس آن را بزرگ و گرامى بدارید، چرا که اسم خداوند در هفتاد جاى این سوره آمده است و اگر مردم مىدانستند که چهها در آن نهفته شده است، هرگز (تلاوت) آن را ترک نمی‌کردند».[۸]
– سوره‌ی لقمان:
امام محمد باقر (علیه السّلام): «کسى که سوره‌ی لقمان را در هر شب تلاوت کند، خداوند در آن شب، فرشتگانى بر او می‌گمارد که او را تا به صبح از شرّ ابلیس و دستیارانش محافظت کنند و اگر این سوره را در روز بخواند، همان فرشتگان او را تا شب از شرّ شیطان و دستیارانش دور نگاه می‌دارند».[۹]
– سوره‌ی یس:
امام صادق (علیه‌السلام): «هر چیزى قلبى دارد و قلب قرآن (یس) است و هر که سوره (یس) را در روز بخواند در آن روز محفوظ می‌ماند و از رزق خدا بهره می‌برد و هر که آن را در شب قبل از خواب بخواند خداوند هزار ملک بر او می‌گمارد تا او را از شرّ هر شیطان و هر آفتى نگهدارى کنند، و اگر آن روز بمیرد خداوند، او به بهشت در می‌آورد».[۱۰]
سوره‌ی ص:
امام محمد باقر (علیه السّلام): «هرکس در شب جمعه سوره‌ی ص را بخواند، به قدرى از خیر دنیا و آخرت به او کرامت می‌کنند که جز به پیامبرى مرسل و یا فرشتهاى مقرّب به دیگرى داده نمی‌شود، و خداوند او را و هرکس از افراد خاندانش را- که دوست داشته باشد – وارد بهشت مىکند، حتّى خدمتکارى که به او خدمت کرده اگرچه از افراد خانوادهاش یا از کسانى که حقّ شفاعت در مورد آنان داشته است نباشد».[۱۱]
– سوره‌ی صف:
امام محمد باقر (علیه السّلام): «مَنْ قَرَأَ سُورَهَ الصَّفِّ وَ أَدْوَمَ قِرَاءَتَهَا فِی فَرَائِضِهِ وَ نَوَافِلِهِ صَفَّهُ اللَّهُ مَعَ مَلَائِکَتِهِ وَ أَنْبِیَائِهِ الْمُرْسَلِینَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ [۱۲] هر که سوره صفّ را بخواند و در نمازهاى واجب و مستحب خویش بر خواندنش مداومت ورزد خداوند او را همراه فرشتگان و پیامبران فرستاده شده خود در یک صف قرار می‌دهد؛ اگر خدا خواهد».
امام محمد باقر (علیه السّلام): «کسى که سوره‌ی لقمان را در هر شب تلاوت کند، خداوند در آن شب، فرشتگانى بر او می‌گمارد که او را تا به صبح از شرّ ابلیس و دستیارانش محافظت کنند و اگر این سوره را در روز بخواند، همان فرشتگان او را تا شب از شرّ شیطان و دستیارانش دور نگاه می‌دارند».
– سوره‌ی صافات:
امام صادق (علیه‌السلام): «کسى که سوره صافات را در هر روز جمعه بخواند همیشه از هر آفت و آسیبى محفوظ است و در زندگانى دنیا هر گرفتارى از او دور مىشود و به وسیع‌ترین روزى در دنیا روزى داده می‌شود و خداوند در مال و فرزند و بدنش امر ناگوار و بدى که از شیطان رجیم و از ستمگر خود‌پسند باشد به او نمی‌رساند (آن را از وى دور و برطرف می‌سازد).»[۱۳]
– سوره‌ی نحل:
امام محمد باقر (علیه السّلام): «هر که سوره نحل را در هر ماه بخواند، از بدهکارى و خسارت در امان می‌شود و ۷۰ نوع بلا از او برطرف می‌گردد که آسان‌ترین آن‌ها دیوانگى و جذام و برص است و در روایت دیگرى سوره‌ی نحل براى محفوظ ماندن از شرّ ابلیس و سپاه و پیروان اوست».[۱۴]
همراهی ملائکه و دوری شیاطین با خواندن همه‌ی سوره‌ها
البته خواندن همه‌ی سوره‌های قرآن کریم موجب برکت در خانه و حضور ملائکه و دوری شیاطین می‌شوند چنانکه امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: «خانه‌ای که در آن قرآن خوانده شود و ذکر خدای عزوجلّ شود، برکتش زیاد می‌شود و فرشتهها در آن حاضر می‌شوند و شیاطین از آن دور می‌شوند و براى اهل آسمان می‌درخشد مانند ستارههاى درخشان که براى اهل زمین مىدرخشند و خانه‌ای که در آن قرآن نخوانند و ذکر خدا نشود، برکتش کم می‌شود و فرشتهها از آن دورى می‌شوند و شیاطین در آن حاضر می‌شوند».[۱۵]
پس؛ فَاقْرَۆُا ما تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآن [مزّمل/۲۰] هر مقدار که مىتوانید از قرآن بخوانید.
