«مهران کامروا» رئیس مرکز مطالعات بین‌المللی و منطقه‌ای دانشگاه جرج تاون شعبه قطر گفت، فشارهای واشنگتن دلیل اصلی فعال شدن مکانیسم حل‌وفصل اختلافات است و اروپا شجاعت مقابله با آمریکا را ندارد.
اخبار سیاسی- آلمان، انگلیس و فرانسه اخیراً با انتشار بیانیه‌ای در بروکسل، مکانیسم حل اختلاف در برجام را فعال کردند. در این بیانیه آمده است، «ما وزرای خارجه آلمان، فرانسه و انگلیس در منافع امنیتی مشترک و بنیادین با دیگر شرکای اروپایی مشترک هستیم. یکی از آنها حمایت از رژیم منع تکثیر سلاحهای اتمی است و اطمینان از این که ایران هرگز به سلاح اتمی دست نخواهد یافت. برجام یک نقش کلیدی در این مقوله ایفا می‌کند، همانطور که رهبران ما نیز بر آن تاکید کرده‌اند. برجام یک دستاورد کلیدی برای دیپلماسی چند جانبه است. ما در برجام مذاکره کردیم و مطمئن شدیم که برنامه هسته‌ای ایران منحصرا صلح آمیز است و باعث ایجاد صلح و ثبات بین المللی خواهد شد».
در گفت‌وگویی اختصاصی با «مهران کامروا» به بررسی فعال شدن مکانیسم حل اختلاف برجام از سوی اروپایی‌ها و دلایل و اهداف این اقدام پرداخته است. وی دکترای خود را در علوم اجتماعی و علوم سیاسی از دانشگاه کمبریج اخذ کرده و صاحب مقالات و کتب متعددی است. کتاب‌های «قطر، کشور کوچک، سیاست بزرگ»، «خاورمیانه معاصر، تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول» و «انقلاب فکری ایران» از جمله کتاب‌های کامروا به شمار می‌روند.
چرا اروپا مکانیسم حل‌وفصل اختلافات را فعال کرد؟
کامروا: در رسانه‌های آمریکایی گزارش شده که واشنگتن کشورهای اروپایی را در صورت عدم انجام مذاکرات مجدد درباره توافق هسته‌ای با ایران به اعمال تعرفه‌های صادراتی بیشتر بویژه در ارتباط با صادرات خودرو به آمریکا تهدید کرده است. این موضوع از سوی مقامات آلمانی تائید شده است.
از آنجا که رقابت‌های انتخاباتی در آمریکا در حال گرم شدن است و موضوع استیضاح ترامپ به مرحله حساس و تعیین کننده‌ای رسیده است، دولت آمریکا در تلاش است تا توجهات و فشارهای داخلی را به سمت موضوع ایران منحرف کند. اتحادیه اروپا نیز همواره کم جراتی و عدم عزم و شجاعت خود را برای مقابله در برابر آمریکا نشان داده است. به نظر من فشارهای آمریکا دلیل اصلی فعال شدن مکانیسم حل اختلاف از سوی اروپا است.
جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرده که هدف از فعال کردن مکانیسم حل‌وفصل اختلافات وضع تحریمهای جدید علیه ایران نیست. بر این اساس به نظر می رسد قصد اروپایی‌ها بردن پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل نیست. آیا واقعاً چنین است؟
کامروا: مطمئن نیستم که آقای بورل بتواند مکانیسم خودکاری را که در حال اجرایی شدن است، متوقف کند. در عین حال فعال کردن مکانیسم حل‌وفصل اختلافات می‌تواند به منزله یک تهدید و مانوری با هدف توقف ایران برای ازسرگیری غنی‌سازی اورانیوم باشد. در عین حال اروپا همواره در جریان توافق هسته‌ای در کنار و همگام با آمریکا بوده است و اگر آمریکا فشار بیشتری به اروپا وارد کند که اروپا موضوع ایران را در شورای امنیت مطرح کند، توقف این روند و فرایند دشوار خواهد بود.
اطمینان یافتن از ورود موضوع ایران به شورای امنیت امری مهم است. نباید طوری حساب شود که روسیه و چین در کنار ایران قرار می‌گیرند. وقتی که بحث روابط تجاری و دیپلماتیک چین و روسیه با اروپا و آمریکا به پیش می‌آید، هم روسیه و هم چین، ایران را در مقابل شرکایی که با آنها پیوندهای دیپلماتیک و تجاری عمیق‌تری دارند، رها خواهند کرد. در گذشته نیز شاهد بوده‌ایم و از جمله به دستور آمریکا، دولت‌های عربستان و امارات، در راستای منافع خود یا با دستور آمریکا با استفاده از قدرت مالی و اقتصادی‌شان آراء سازمان ملل و دیگر نهادها را تغییر داده‌اند. بنابراین به یک دیپلماسی فعال برای مقابله با تلاش‌های ضدایرانی اروپا نیازمندیم.
انگلیس اعلام کرده توافق جدیدی باید جایگزین برجام شود. فرانسه هم خواستار گسترش برجام به مسائل سیاست خارجی و برنامه موشکی ایران شده است. به نظر می‌رسد کشورهای اروپایی هم صراحت بیشتری در همراهی با ترامپ نشان داده اند و خواهان توافق جدید با ایران هستند. ارزیابی شما چیست؟
کامروا: بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس از نظر خلق و خو، ظاهر و اولویتهای سیاسی بسیار شبیه به ترامپ است و حالا هم که او در انتخابات مجدد پیروز شده است از نظر داخلی اطمینان خاطر بیشتری پیدا کرده و می‌تواند از اولویتهای خود به صورت بی‌پرواتری دفاع کند.
پس خیلی عجیب نیست که بریتانیا خواستار یک توافق جدید شده است. اروپایی‌ها هم از تهدید‌های تکراری ترامپ درباره اعمال تعرفه‌های بیشتر در ارتباط با توافق هسته‌ای ایران بسیار نگران هستند. بنابراین از دید اروپایی‌ها، ایران یک قربانی به نسبت آسان برای جلب نظر ترامپ است.
آمریکا اعلام کرده در توافق جدید، ایران حق غنی سازی اورانیوم ندارد. همچنین این توافق موضوعات بسیار گسترده‌تر از مسائل هسته‌ای و شامل موضوعات موشکی و مسائل منطقه‌ای نیز خواهد بود. به نظر شما رسیدن به چنین توافقی چقدر امکان پذیر است؟
کامروا: این موضوع چند معنی خواهد داشت. آمریکا ممکن است تنها اولویتهای خود را اعلام کرده باشد یا چنین حرف‌هایی می‌تواند اقدامی نمایشی و یا مانوری در برابر رأی دهندگان آمریکایی و یا اروپایی‌ها باشد. من البته فکر نمی‌کنم که چنین توافقی به‌ویژه درباره مصالحه ایران بر سر برنامه موشکی‌اش امکان پذیر باشد.
همان گونه که در مواجهه و رودرویی نظامی اخیر میان آمریکا و ایران نیز شاهد بودیم، با حمله موشکی سهمگین ایران به پایگاه‌های آمریکایی در عراق و تهدید ایران علیه کشورهای عرب منطقه، در این خصوص که اگر آمریکا به ایران حمله کند، کشورهای عربی که این حملات از خاک آنها صورت بگیرد هدف قرار گرفته خواهند شد، از وقوع یک جنگ تمام عیار پرهیز شد. برنامه موشکی ایران به عنوان یک عامل بازدارنده مؤثر در برابر ماجراجویی ضدایرانی آمریکا و اسرائیل به کار گرفته شد.
چه تضمینی وجود دارد که به فرض رسیدن به توافق جدید، آمریکا به آن عمل کند؟
کامروا: در دوره ترامپ، آمریکا از توافقات بین‌المللی متعددی از جمله توافق آب‌وهوایی پاریس تا توافق هسته‌ای ایران خارج شد. پس هیچ تضمینی هم وجود ندارد که دولت‌های آتی به توافقی جدید پایبند بمانند. همچنین اگر توافق جدیدی نیز امضا شود، نیاز به مکانیسم‌ها و سازوکارهای مطمئنی خواهد داشت که اگر یک طرف تصمیم به خروج از آن را گرفت، مجبور به پرداخت غرامت به دیگری باشد.
