طبعا اولین پاسخی که به ذهن متبادر می شود، «عربستان» است. روی کاغذ دلایلی هم برای این که ریاض این اقدام را انجام داده باشد وجود دارد. به خصوص این که این اتفاق چند هفته پس از اتهام زنی ریاض به تهران در ماجرای حمله به آرامکو رخ داده است و اگر در بررسی های نظامی و فنی، مسجل شود که عربستان عامل این حمله بوده، به مصداق راهبرد «پایان دوران بزن و در رو» مطمئنا سعودی ها پاسخ محکمی از ایران دریافت خواهند کرد.
اخبار سیاسی- با این حال نباید احتمال دخالت دیگر بازیگران منطقه را نادیده گرفت. از جمله این که نشانه هایی می توان یافت که شاید رژیم صهیونیستی که متضرر اصلی از کاهش تنش میان عربستان با ایران در منطقه است، عامل این اتفاق باشد نه عربستان.
یکی از این نشانه ها این است که این اتفاق همزمان با انتشار گزارش های متعدد از پالس هایی عربستان برای کاهش تنش با ایران رخ داده است، آن هم در شرایطی که حتی قرار است عمران خان نخست وزیر پاکستان برای میانجی گری دو کشور به تهران سفر کند.از سوی دیگر ایران نیز در سال های اخیر مدام اعلام کرده، نفعی در تنش با عربستان ندارد و همواره آماده گفت و گو بوده است.
از این گذشته اتفاقات اخیر منطقه نشان می دهد که عربستان نه از سر تصمیم مطلوب ریاض بلکه از سر اجبار به ارسال پالس برای مذاکره با ایران روی آورده است. از جمله این اتفاقات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گرفتار شدن عربستان در بحران یمن و تلاش برای خروج از این باتلاق.
- حملات سهمگین ارتش و نیروهای مردمی یمن به نقاط استراتژیک عربستان به خصوص حمله اخیر به تاسیسات آرامکو و عملیات «نصر من ا...» یمنی ها در خاک سعودی.
- دور شدن امارات از ائتلاف سعودی و حتی پالس های مثبت سیاسی و اقتصادی که ابوظبی برای تهران ارسال کرده است.
- ناامیدی ریاض از پشتیبانی آمریکا در مقابل ایران آن هم درحالی که کاخ سفید میلیاردها دلار را از این گاو شیرده به جیب زده و همچنان به جیب می زند اما حتی نتوانسته مقابل پهپادهای یمنی از عربستان محافظت کند.
به خصوص این که آمریکا به تازگی به کردهای سوریه نیز پشت و به نوشته نیویورک تایمز ثابت کرد که «اعتماد کردن به آمریکا همیشه محل سوال است».
این موارد این احتمال را تقویت می کند که عربستان نه لزوما از سر عقلانیت بلکه از سر اجبار و پذیرش شکست های متعدد به دنبال کاهش تنش با ایران باشد. با نزدیک شدن عربستان و ایران بیشترین ضرر متوجه تل آویو خواهد بود که به دلایل متعدد از جمله شکست در بازی بزرگ و حیثیتی «معامله قرن» که با حمایت عربستان جلو می رفت و نیز اثبات ناتوانی نتانیاهو در پیشبرد برنامه هایی که از پیش وعده داده، حتی از صلح مسلح عربستان و ایران نیز متضرر خواهد شد. موضوعی که به نوشته وبسایت اسرائیلی «دبکافایل» خبری بد برای «تل آویو» است. به همین دلیل چندان دور از ذهن نیست اگر موساد به دنبال برهم زدن پالس های مذاکراتی میان عربستان و ایران باشد.
این شرایط و تحولات چند لایه نشان می‌دهد، در پاسخ به این سوال که چه کسی به نفتکش ایرانی حمله کرد، در کنار عربستان باید لایه های پنهان تحولات منطقه را به خوبی دید و تحلیل کرد و سپس موضع گرفت و اقدام کرد. موضوعی که رهبر انقلاب آن را مواجهه «عاقلانه و خردمندانه» و نه
«هیجانی، احساساتی و سطحی» با دشمن توصیف کرده اند. مسئله ای که دیروز در موضع هوشمندانه ایران به خوبی دیده شد که نشان می دهد ایران بدون ماجراجویی درحال بررسی ابعاد ماجرا و طراحی تصمیم دقیق و حساب شده است.
بدون شک آن چه در آن تردیدی نیست این است که پس از بررسی های امنیتی و فنی، عامل حمله برای ایران مشخص خواهد شد و هرکس عامل حمله به نفتکش ایرانی باشد، چه عربستان، چه رژیم صهیونیستی یا آمریکا، مطمئنا به سیاق راهبرد «پایان دوران بزن و در رو» پاسخ قاطع و متناسب از جمهوری اسلامی دریافت خواهد کرد
امیرحسین یزدان پناه
.
