«نصرت‌الله تاجیک» سفیر اسبق ایران در اردن و کارشناس مسائل بین‌الملل درباره بیانیه اخیر اروپا در واکنش به بیانیه شورای عالی امنیت ملی کشورمان که هرگونه «اولتیماتوم» از سوی جمهوری اسلامی ایران درباره برجام را رد کرده است،گفت: من انتظار این موضع‌گیری را از اروپا داشتم و فکر می‌کردم که اروپا چنین برخوردی کند کما اینکه در قدم اول فرانسه ابراز امیدواری کرد که ایران همچنان در برجام بماند.
وی همچنین بیان کرد: اصل اول ما باید این باشد که در زمین ترامپ بازی نکنیم، تمام هدف ترامپ از خروج از برجام این بود که سایرین را همراه خودش به بیرون از توافق ببرد و ما همچنان تنها باشیم و بتواند دو مرتبه ما را در تنهایی زیر فشار قرار دهد، برای امتیازگیری یا هر هدف دیگری که دارد.
تاجیک عنوان کرد: در هر تحرکی و اقدامی باید استراتژی ما به گونه‌ای باشد که نه تنها هم پیمانان را از دست ندهیم، بلکه سعی کنیم ترامپ در این رفتار منزوی بماند.
اروپا به خاطر ما و برجام با آمریکا سرشاخ نمی‌شود
سفیر اسبق ایران در اردن درباره مهلت 60 روزه‌ای که ایران به سایر طرف‌های برجام از جمله اروپا داده است تا تعهدات مالی و بانکی خود را عملیاتی کنند نیز خاطرنشان کرد: اروپا به خاطر ما و برجام با آمریکا سرشاخ نمی‌شود. اروپایی‌ها مشکلات عدیده‌ای با ترامپ دارند، سر جریان تعرفه‌ها و الان هم شاهد مشکلات عدیده چینی‌ها با آمریکا بودیم. آمریکا با این کشورها دارای مشکلات است، ولی نمی‌توان انتظار داشته باشیم که به خاطر ما سرشاخ شوند.
وی افزود: می‌توانیم انتظار داشته باشیم اروپایی‌ها در چارچوب تعهداتشان اقداماتی را انجام دهند، معتقدم اروپایی‌ها پای کار هستند، البته برخی معتقدند بین اروپا و آمریکا تقسیم کار شده و موضوع پلیس خوب و بد و جنگ زرگری است که من قرینه‌ای در این زمینه پیدا نکردم.
این دیپلمات سابق کشورمان اضافه کرد: اروپا سرشاخ نمی‌شود، ولی دارای ظرفیت است، اروپا نمی‌خواهد ایران را از دست بدهد و نمی‌خواهد با ایران در مسائل خاورمیانه سرشاخ شود. اروپا به وزن ایران در منطقه قائل است و علاقه‌مند است ایران در برجام بماند. البته ما در ارتباط با اروپا کم کار کردیم، بیشتر می‌توانستیم اروپایی‌ها را از نظر دیپلماتیک و کار بسیج کنیم.
وی به تشکیل نهاد متناظر اینستکس در ایران اشاره کرد و افزود: ما خیلی زودتر می‌توانستیم نهاد ایرانی را تاسیس و اجرایی کنیم تا برای روسیه و چین و سایر کشورهای طرف مبادله ما به الگویی تبدیل شود.
تا زمانی در برجام باشیم اروپا هم می‌ماند
تاجیک درباره آینده برجام هم گفت: اروپا علاقه‌مند است با ما دیالوگ داشته باشد، قائل به قطع کردن و سریع پشت سر ترامپ رفتن نیست. باید دیپلماسی را قوی کرده و صحنه اروپا را بیشتر درک کنیم و کار بیشتری انجام دهیم. رسانه کانال انتقال پیام است و باید تولید پیام را در دست دیپلمات‌ها بگذاریم، باید همکاری بین موسسات مطالعاتی و دانشگاه‌ها را روان‌تر کنیم تا نگذاریم روابط تلخ شود به محض اینکه روابط ما و اروپا تلخ شود ترامپ سعی می‌کند نقش آفرینی کند.
سفیر اسبق ایران در اردن خروج اروپا از برجام را بعید خواند و افزود: تا زمانی ما در برجام باشیم آنها بعید است برجام را ترک کنند و البته منافع ما نیز در ماندن در برجام است. اروپا می‌خواهد ایران در برجام بماند، نمی‌خواهد تحولات سیاسی به تحولات امنیتی و گسترش خشونت و تروریسم منجر و مسائل خاورمیانه حاد شود، چرا که اگر خاورمیانه به هم بخورد حلقه اول امنیتی خاورمیانه، اروپاست و هر جنگی در منطقه شکل بگیرد، اروپا متاثر می‌شود و اروپا دنبال این است که این مسائل امنیتی نشود.
اتحادیه اروپا روز پنجشنبه 19 اردیبهشت با صدور بیانیه‌ای هرگونه «اولتیماتوم» از سوی جمهوری اسلامی ایران درباره برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را رد و اعلام کرد که هیچ ضرب‌الاجلی را از سوی تهران نمی‌پذیرد.
در بیانیه مشترک «فدریکا موگرینی» نماینده ویژه اتحادیه اروپا و وزرای خارجه سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا که در خروجی وبگاه این سازمان قرار گرفته، آمده است: «ما با نگرانی شدید، بیانیه ایران درباره تعهداتش ذیل برجام را ملاحظه می‌کنیم. ما تماما به حفظ و اجرای کامل برجام پایبند هستیم، (توافقی) که دستاوردی مهم در ساختار عدم اشاعه هسته‌ای جهانی و به نفع امنیت تمام ما است».
موگرینی و وزرای خارجه سه کشور با درخواست تحکم‌آمیز از ایران برای اجرای کامل تعهداتش ذیل برجام و برنداشتن گام‌های تنش‌زا، تاکید کردند: «ما هرگونه اولتیماتوم را رد می‌کنیم و پایبندی ایران به تعهداتش ذیل برجام را بر اساس عملکرد آن و معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای ( NPT ) ارزیابی می‌کنیم. در این زمینه، ما نقش مهم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نظارت و راستی‌آزمایی از اجرای تعهدات هسته‌ای ایران را یادآور می‌شویم. ما همچنین امیدواریم که ایران به پایبندی به فرمت‌ها و مکانیزم‌های مستقر ذیل برجام، شامل کمیسیون مشترک برجام ادامه دهد».
این بیانیه ضمن تاکید مجدد بر پایبندی محکم اتحادیه اروپا به تعهداتش ذیل توافق هسته‌ای می‌افزاید: «که شامل لغو تحریم‌ها برای منفعت مردم ایران می‌شود. در این رابطه، ما از بازگشت تحریم‌های ایالات متحده درپی خروج این کشور از برجام، متأسف هستیم».
شورای عالی امنیت ملی ایران روز چهارشنبه 18 اردیبهشت ماه و همزمان با سالگرد خروج ترامپ از برجام در بیانیه‌ای توقف برخی تعهدات برجامی ایران را اعلام کرد و صبح چهارشنبه نیز سفرای 1+4 (انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین) به وزارت خارجه ایران دعوت و نامه حسن روحانی خطاب به سران این کشورها توسط سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران تحویل داده شد. در این نامه تصمیم شورای عالی امنیت ملی کشورمان مبنی بر «توقف اجرای برخی تعهدات جمهوری اسلامی ایران ذیل برجام» به اطلاع سران کشورهای مزبور رسیده است.
از سوی دیگر نامه‌ای نیز از سوی ظریف خطاب به فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ارسال و جزییات اقدامات ایران به اطلاع وی به عنوان هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام رسید.
شورای عالی امنیت ملی ایران در بیانیه خود اعلام کرد که ایران از ۱۸ اردیبهشت برخی اقدامات خود در برجام را متوقف می‌کند و به کشورهای باقیمانده در توافق ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و مالی فرصت داد.
