اخیراً مرکز اسناد انقلاب اسلامی سندی از ساواک را درباره کمک دولت سوریه به مبارزان نهضت امام خمینی در سال 1357 منتشر کرده است. با شروع نهضت امام خمینی(ره)، رژیم پهلوی هرگونه فعالیت انقلابی در کشور را به شدت سرکوب میکرد و از سوی دیگر متحدان او از جمله امریکا، اسرائیل و انگلیس اجازه هیچ گونه فعالیتی به انقلابیون را در خارج از مرزهای کشور نمی‌داد.
برخی از کشورها نیز از ترس آمریکا و متحدانش اجازه همکاری با انقلابیون نهضت امام خمینی را نداشتند اما علی رغم همه تهدیدات داخلی و خارجی شرق و غرب علیه نهضت امام خمینی، سوریه از معدود کشورهایی بود که توانست این اتحاد بلوک غرب و شرق علیه مبارزان انقلابی را خنثی کند و از نهضت امام خمینی (ره) حمایت کند. از جمله مهمترین همکاری‌های سوریه با انقلابیون نهضت امام خمینی را می‌توان به استقرار آنها در سوریه و کسب آموزش‌های لازم نظامی و مقابله با ساواک برشمرد.
** آموزش‌های نظامی و اطلاعاتی سوریه به نهضت امام خمینی
بر اساس خاطرات مبارزان انقلاب اسلامی شخص مرحوم حافظ اسد یکی از مهمترین حامیان این مبارزین بود که توانست با حمایت‌های خود نیروهای ایرانی را برای آموزش‌های نظامی در سوریه جمع کند. بنابراین، محله زینبیه در سوریه مرکز تجمع انقلابیون شد.
مرضیه دباغ که از مبارزان انقلابی علیه رژیم پهلوی در این باره می‌گوید: بعضی برای دوره‌های آموزش نظامی و چریکی برخی هم برای تهیه اسلحه و مهمات و برخی نیز برای ابلاغ پیام و کارهایی از این قبیل می‌آمدند؛ اگر زن بودند آموزش‌های نظامی آنها به من سپرده می‌شد. این آموزش‌ها بسته به نوعش از 20 تا 45 روز طول می‌کشید و محل آن نیز در پادگان‌های بین مرز لبنان و سوریه واقع بود.
بر اساس گفته‌های مرضیه دباغ، سوریه علاوه بر آموزش‌های نظامی، در تهیه اسلحه و همچنین جمع‌آوری اطلاعات به نیروهای ایرانی کمک میکرد.
سردار سیدرحیم صفوی نیز درباره فراگیری آموزش‌های نظامی در سوریه به‌منظور مبارزه با رژیم پهلوی می‌گوید: آموزش‌های نظامی ما هم در همان اردوگاه فلسطینی واقع در سوریه شروع شد. بعد از استقرار ما در پادگان به هر کدام‌مان یک دست لباس و پوتین دادند. کلاس‌های آموزشی از فردای آن روز شروع شد.
صفوی در مورد یکی از مهمترین کلاس‌های آموزشی در سوریه را آموزش "تخریب" عنوان می‌کند و می‌گوید: در کلاس‌های تخریب، روش‌های مختلف ساخت مواد منفجره با استفاده از ترکیبات شیمیایی نظیر کلرات پتاسیم و دیگر عناصر را آموزش می‌دادند. ساخت کوکتل مولوتوف و انفجار با ماده TNT و دینامیت و چگونگی تخریب تاسیسات دولتی، انفجار پل‌ها و ریل راه‌آهن، بمب‌گذاری در مراکز و سازمان‌های دولتی و کلیه روش‌های جنگ چریکی را فرا‌می‌گرفتیم.
مرحوم حافظ اسد یکی از مهمترین حامیان این مبارزین بود که توانست با حمایت‌های خود نیروهای ایرانی را برای آموزش‌های نظامی در سوریه جمع کند
در واقع در اوضاع ناامنی که رژیم پهلوی و متحدان او برای نهضت حضرت امام بوجود آورده بودند و هرگونه اقدام انقلابی به شدت سرکوب می‌شد، سوریه به محل امنی برای نیروهای انقلابی علیه رژیم پهلوی تبدیل شد.
** کمک سوریه به نهضت امام خمینی به روایت اسناد ساواک
در سندی که مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر کرده، آمده است: کمک سوریه به سازمان اسلامی به رهبری امام خمینی... سوریه نسبت به ایران و رژیم شاهنشاهی ایران خصومت و دشمنی آشکار دارد و در جریان حوادث اخیر ایران، تبلیغات روزنامه ها و رسانه های مردمی این کشور که تحت رهبری حزب و دولت هستند، سوءنیت خود را نشان داد.
سند مرکز اسناد انقلاب اسلامی درباره کمک‌های سوریه به نهضت امام خمینی
بنابراین سوریه در روند پیروزی نهضت امام خمینی (ره)، تبدیل به یکی از مهمترین حامیان نهضت امام خمینی شد که توانست با حمایت خود، آموزش‌های مهم نظامی و اطلاعاتی مباران انقلاب اسلامی را بر عهده بگیرد.
** کمک‌های سوریه به ایران بعد از انقلاب اسلامی
با پیروزی نهضت حضرت امام (ره)، دو بلوک غرب و شرق جنگی تمام عیاری کلید زدند که مهمترین آن تجاوز رژیم بعث عراق به جمهوری اسلامی ایران بود. در طول جنگ تحمیلی، غرب و متحدین آن برای پیروزی در جنگ دست به تحریم همه جانبه خصوصا تحریم‌های تسلیحاتی علیه جمهوری اسلامی زدند و مانع از هر گونه کمک به جمهوری اسلامی شدند اما کمک‌های دولت سوریه به جمهوری اسلامی ایران باعث شد که رزمندگان ایرانی بتوانند با غلبه بر تحریم‌های نظامی، پیروزی‌هایی را در جنگ تحمیلی به دست آورند.
** خرید تسلیحات نظامی در جنگ تحمیلی
در جنگ تحمیلی، به دلیل تحریم‌های تسلیحاتی سنگینی که علیه جمهوری اسلامی وضع شده بود امکان خرید تسلیحاتی و علی‌الخصوص دستیابی به دانش نظامی برای نیروهای ایرانی، امری محال به شمار می‌رفت. در چنین شرایطی سوریه تنها کشوری بود که توانست با ایران اعلام همکاری کند. یکی از نمونه‌های این کمک‌ها، ســفر هیئت‌های نظامی ایران به ســوریه و عزیمت آنها به همراه سوری‌ها به برخی کشورهای بلوک شرق از جمله یوگسالوی و بلغارستان برای خرید تجهیزات نظامی بود.
از آنجایی که هیچ کــدام از کشورهای جهان حاضــر به همکاری تسلیحاتی با ایران نشدند، دولت ســوریه هیئتی تشکیل داده و نمایندگان نظامی ایران را نیز با آن هیئت عازم کشورهای هدف میکرد تا ایران با نام سوریه از کشورهای اروپای شرقی سلاح و تجهیزات بخرد و پس از انتقال تجهیزات خریداری شده به سوریه، آن تجهیزات از سوریه به کشور منتقل شود.
محسن رفیق دوست، وزیر وقت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در این باره می‌گوید: در همان زمان بنده به دمشق رفتم و حافظ اسد دستور داد در فرودگاه این شهر، یک آشیانه و انبار تحویل من دادند و ما هم چیزهایی که می‌خریدیم را به آنجا می‌بردیم و در موقع مناسب هواپیما می‌فرستادم تا آنها را به کشور بیاورند. می‌رفتیم و به اسم سوریه خرید می‌کردیم و کشتی‌ها هم پس از بارگیری به جای سوریه به ایران می‌آمدند.
همچنین رفیق دوست در مورد حفظ فاو از سقوط در جنگ تحمیلی می‌گوید: قبل از شروع عملیات فاو بود که ما یک کشتی مهمات 40 - 50 هزار تنی از چین خریده بودیم و این کشتی به دلایل نامعلومی تاخیر کرد و 4-5 قلم از مهمات ما تمام شده بود که اگر این مهمات ظرف 48 ساعت به ما نمی‌رسید خط فاو سقوط میکرد لذا شبانه با سوریه تماس گرفتم و از چند ساعت بعد از آن مرتبا 10 پرواز به دمشق انجام دادیم و هزار تن از مهماتی که نیاز داشتیم رسید که مصرف 10 روز ما بود و بعد از آن کشتی هم رسید و مشکل حل شد، شاید ارزش آن مهمات که سوریه داد 10-20 میلیون دلار بود ولی آن زمان برای ما باعث حفظ خط فاو شد.
علاوه بر این‌ها، آموزش به نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران یکی دیگر از کمک‌های مهم سوریه بود، که در کنار خرید تسلیحات نظامی انجام گرفت.
** آموزش‌های نظامی و اطلاعاتی سوریه به نیروهای نظامی ایران
پیشنهاد آموزش به نیروهای نظامی ایران نیز راهکاری برای دستیابی ایران به دانش نظامی بود. بنابراین براساس توافق دو کشور 50 نفره کارشناسان ایرانی برای آموزش به سوریه فرستاده و با موشک‌های سوریه و نحوه استفاده از آنها آشنا شدند. فرماندهی کارشناسان ایرانی حاضر در سوریه را حسن طهرانی مقدم بر عهده داشت و کلاس‌هایی که برای آنها ترتیب یافته بود از گسترده بالایی برخوردار بود که فرماندهی سکو، مونتاژ و بارگیری موشک، تزریق سوخت، استقرار موشک و نصب کلاهک، نصب سرجنگی، گروه هواشناسی، گروه تست و... را شامل می‌شد.
از آنجایی که تیم ایرانی به دستور مستقیم حافظ اسد رئیس جمهور وقت سوریه در مهمترین پادگان موشکی این کشور استقرار یافته بود، از هر فرصتی برای آموزش بهره می‌برد به نحوی که اعضا بدون اینکه کسی مانع آنها شود، به زاغه‌های مهمات، انبارهای موشکی و... سرکشی می‌کردند تا از نحوه نگهداری موشک‌ها هم آگاه شوند. بر مبنای همین آموزش، پس از خرید موشک از سوریه و سایر کشورها استفاده از آنها به خوبی در دستور کار نیروهای اعزامی از طرف جمهوری اسلامی قرار گرفت.
علاوه بر اینکه دولت سوریه در بین سالهای 1986 تا سال 1988 چندین موشک اسکادB در اختیار ایران قرار داد اما به نظر می‌رسد آموزش‌های سوری‌ها بسیار مهمتر از موشک‌های آنها بود. با همین آموزش‌ها بود که جرقه دانش موشکی ایران زده شد و در طی جنگ نیز با موشک های اسکاد که در آن مقطع از لیبی خریداری شده بود، کشورمان توانست بغداد را مورد هدف قرار دهد و توازنی در بحث جنگ شهرها بین دو کشور به وجود آورد.
در کنار این آموزش‌ها ارائه اطلاعات برای شناسایی پایگاه‌‌های نظامیِ نیروهای عراقی و همچنین سلاح‌های روسی که عراق از آنها استفاده میکرد، از دیگر کمک‌های مهم سوریه به جمهوری اسلامی در جریان جنگ تحمیلی بود.
** قطع لوله‌های نفتی عراق توسط سوریه به نفع ایران
یکی دیگر از اقدامات مهم سوریه برای حمایت از جمهوری اسلامی ایران، قطع خط لوله نفتی عراق به دریای مدیترانه است. عراق به دلیل داشتن مرز بسیار محدود زمینی با خلیج فارس و انهدام کامل نیروی دریایی‌اش، به استفاده از خطوط زمینی از جمله خط لوله‌ای که از بصره به سمت دریای مدیترانه کشیده شده بود، روی آورد. این خط لوله که نفت عراق را (به میزان 500 هزار بشکه در روز) در اختیار نفتکش‌ها قرار می‌داد، برای بغداد از اهمیت حیاتی برخوردار بود.
سوریه برای دفاع از ایران، در سال 1982 این خط لوله را به طور کامل مسدود کرد و سبب شد تا درآمد نفتی عراق تا 30 درصد کاهش پیدا کند. بعد از این اقدام سوریه، رژیم بعث بلافاصله تلاش خود را برای مبارزه به حکومت سوریه افزایش داد.
بر اساس شواهد تاریخی و اسنادی که تاکنون منتشر شده است، نشان می‌دهد سوریه در دورانی از نهضت امام خمینی و سپس جمهوری اسلامی ایران حمایت و پشتیبانی میکرد که حمایت‌ها و پشتیبانی آنها می‌توانست در شرایط بین‌المللی خسارت‌های سنگینی را برای آنها به بار بیاورد اما حافظ اسد به عنوان رئیس جمهور وقت سوریه همواره در جبهه نهضت امام خمینی حضور داشت.
